Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 238
Поиск по словарям
ГОДАМИ
времени года йылдың дүрт миҙгеле 2. (о возрасте ) йәш; ребёнку два года балаға ике йәш 3. мн. годы (период времени) йыл, саҡ; молодые годы йәш саҡтар; в годы юности йәшлек йылдарында 4. мн. годы (промежуток времени в пределах десятилетия) йылдар; девяностые годы туҡһанынсы йылдар ♦ високосный год кәбисә йылы; календарный год календарь йылы; круглый год йыл буйына (әйләнәһенә); лунный год ай йылы (ҡояш йылынан 11 көнгә ҡыҫҡараҡ); Новый год Яңы йыл; учебный (академический) год уҡыу йылы, академик йыл; без году неделя шутл. аяҡ баҫып өлгөрмәгән; башы инһә, аяғы инмәгән (кцптән тцгел, яцы ғына); в годах оло йәштәрҙә; не по годам йәш булыуға ҡарамаҫтан; год на год не приходится йылдыҡы йылға тура килмәй; год от году; год от года йылдан-йыл, йыл һайын; из года в год йылдан-йылға
ГОДАМИ нареч. йылдар буйына; они годами не встречались улар йылдар буйына осрашманы
ГОДИНА ж; высок. йылдар; година испытаний һынау йылдары; в тяжёлую годину ауыр йылдарҙа
ГОДИТЬСЯ несов. ярау, яраҡлы булыу; эта доска мне годится был таҡта миңә берәй эшкә ярар; эти ботинки мне не годятся был ботинка миңә ярамай; так поступать не годится безл. улай эшләргә ярамай ♦ куда это годится? бер нигә лә ярамай (эшкинмәй)
ГОДИЧНЫЙ, -ая, -ое йыллыҡ; годичные издержки йыллыҡ сығымдар; годичный цикл йыллыҡ цикл ♦ годичные кольца бот., лес. йыллыҡ балдаҡтар (ағас олонондағы)
ГОДНОСТЬ ж яраҡлылыҡ, яраҡлы булыу; годность зерна для посева орлоҡтоң сәсеүгә яраҡлылығы
годный, -ая, -ое яраҡлы, ярарлыҡ; годная для питья вода эсергә яраҡлы һыу; семена годны для посева орлоҡ сәсеүгә яраҡлы
годовалый, -ая, -ое 1. бер йәшлек; годовалый ребёнок бер йәшлек бала; годовалая тёлка бер йәшлек башмаҡ 2. (пролежавший год) йыллаған; годовалое сено йыллаған бесән
ГОДОВОЙ, -ая, -ое йыллыҡ; годовой доход йыллыҡ килем; годовой план йыллыҡ план; средняя годовая температура уртаса йыллыҡ температура
ГОДОВЩИНА ж йыллыҡ; годовщина победы еңеүҙең йыллығы; десятая годовщина свадьбы туйҙың ун йыллығы
ГОЛ м; спорт. гол; забить гол гол индереү
ГОЛАВЛЬ ж ажау, ҡушбаш; стая голавлей ажау эркеүе; ловить голавля удочкой ҡармаҡҡа ажау ҡаптырыу
ГОЛЕНАСТЫЙ, -ая, -ое оҙон сираҡлы (аяҡлы, ботло)
ГОЛЕНИЩЕ с ҡуныс; сапоги с длинными голенищами оҙон ҡуныслы итек; голенище валенка быйма ҡунысы
ГОЛЕНЬ ж енсек, сираҡ; тонкая голень нәҙек сираҡ
голЕц м 1. (пресноводная рыба) еҙмыйыҡ 2. (рыба северных морей) яланғас балыҡ
ГОЛИК м ырҙын һеперткеһе (япраҡһыҙ)
ГОЛКИПЕР м голкипер, ҡапҡа һаҡсыһы, ҡапҡасы
ГОЛЛАНДКА I ж см. голландцы
ГОЛЛАНДКА II ж; разг. (печь) галанка
ГОЛЛАНДСКИЙ, -ая, -ое голланд ...ы, Голландия ...ы; голландское искусство Голландия сәнғәте; голландская порода скота голланд тоҡомло мал ♦ голландский сыр голланд сыры
ГОЛЛАНДЦЫ мн. голландтар, голланд халҡы // ед. голландец м голланд ир-аты; голландка ж голланд ҡатын-ҡыҙы
ГОЛО и ГОЛО нареч. таҡыр, яланғас
ГОЛОВА ж 1. баш; голова болит баш ауырта; конь мотает головой ат башын сайҡай; понурить голову башты эйеү 2. (единица счёта скота) баш; сто голов овец йөҙ баш һарыҡ 3. перен . аҡыл, баш; светлая голова зирәк (аҡыллы кеше); человек с головой башлы кеше 4. м и ж чего, кому-чему; разг. баш, башлыҡ; голова города ҡала башлығы 5. (передняя часть отряда , группы и т.п.) баш; голова демонстрации демонстрацияның башы 6. (пищевой продукт в виде шара, конуса) баш; голова сыру бер баш сыр ♦ без головы башһыҙ, алйот; с головой башлы, аҡыллы; в головах баш осонда; на голову (обрушиться, посыпаться и т.п.) чью башҡа (төшөү); с головы кеше башынан (ниҙер йыйыу); голова кружится баш әйләнә; голова идёт кругом у кого баш ҡатты, баш тубал кеүек; голова садовая ахмаҡ баш; вешать голову башты түбән эйеү, төшөнкөлөккә бирелеү; вскружить голову кому башын әйләндереү; морочить голову кому башты ҡаңғыртыу; положить (сложить) голову ҡорбан булыу, башты һалыу; заплатить головой ғүмерҙе биреү; отвечать (ручаться) головой за кого-что баш менән яуап биреү; вбить (вколотить) в голову себе что берәй нәмәне баштан сығармаҫҡа ныҡышыу; вбить (вколотить) в голову что башына туҡыу, башына һеңдереү; выбросить (выкинуть) из головы баштан сығарып ташлау; выйти (вылететь, выскочить) из головы баштан сығыу, онотолоу; не выходить (не идти) из головы баштан сыҡмау, уйҙан китмәү; из головы вон баштан сыҡҡан, иҫтән сыҡҡан; ходить на голове баш түбән йөрөү, ҡотороп шаярыу; в первую голову беренсе сиратта, иң тәүҙә; дать голову на отсечение башты киҫергә биреү (ниҙелер ысын тип ныҡышҡанда әйтелә); иметь голову на плечах баш менән (уйлап) эш итеү; на голову выше кого әллә ни тиклем юғары (тороу) (аҡыл, әхлаҡ
238
времени года йылдың дүрт миҙгеле 2. (о возрасте ) йәш; ребёнку два года балаға ике йәш 3. мн. годы (период времени) йыл, саҡ; молодые годы йәш саҡтар; в годы юности йәшлек йылдарында 4. мн. годы (промежуток времени в пределах десятилетия) йылдар; девяностые годы туҡһанынсы йылдар ♦ високосный год кәбисә йылы; календарный год календарь йылы; круглый год йыл буйына (әйләнәһенә); лунный год ай йылы (ҡояш йылынан 11 көнгә ҡыҫҡараҡ); Новый год Яңы йыл; учебный (академический) год уҡыу йылы, академик йыл; без году неделя шутл. аяҡ баҫып өлгөрмәгән; башы инһә, аяғы инмәгән (кцптән тцгел, яцы ғына); в годах оло йәштәрҙә; не по годам йәш булыуға ҡарамаҫтан; год на год не приходится йылдыҡы йылға тура килмәй; год от году; год от года йылдан-йыл, йыл һайын; из года в год йылдан-йылға
ГОДАМИ нареч. йылдар буйына; они годами не встречались улар йылдар буйына осрашманы
ГОДИНА ж; высок. йылдар; година испытаний һынау йылдары; в тяжёлую годину ауыр йылдарҙа
ГОДИТЬСЯ несов. ярау, яраҡлы булыу; эта доска мне годится был таҡта миңә берәй эшкә ярар; эти ботинки мне не годятся был ботинка миңә ярамай; так поступать не годится безл. улай эшләргә ярамай ♦ куда это годится? бер нигә лә ярамай (эшкинмәй)
ГОДИЧНЫЙ, -ая, -ое йыллыҡ; годичные издержки йыллыҡ сығымдар; годичный цикл йыллыҡ цикл ♦ годичные кольца бот., лес. йыллыҡ балдаҡтар (ағас олонондағы)
ГОДНОСТЬ ж яраҡлылыҡ, яраҡлы булыу; годность зерна для посева орлоҡтоң сәсеүгә яраҡлылығы
годный, -ая, -ое яраҡлы, ярарлыҡ; годная для питья вода эсергә яраҡлы һыу; семена годны для посева орлоҡ сәсеүгә яраҡлы
годовалый, -ая, -ое 1. бер йәшлек; годовалый ребёнок бер йәшлек бала; годовалая тёлка бер йәшлек башмаҡ 2. (пролежавший год) йыллаған; годовалое сено йыллаған бесән
ГОДОВОЙ, -ая, -ое йыллыҡ; годовой доход йыллыҡ килем; годовой план йыллыҡ план; средняя годовая температура уртаса йыллыҡ температура
ГОДОВЩИНА ж йыллыҡ; годовщина победы еңеүҙең йыллығы; десятая годовщина свадьбы туйҙың ун йыллығы
ГОЛ м; спорт. гол; забить гол гол индереү
ГОЛАВЛЬ ж ажау, ҡушбаш; стая голавлей ажау эркеүе; ловить голавля удочкой ҡармаҡҡа ажау ҡаптырыу
ГОЛЕНАСТЫЙ, -ая, -ое оҙон сираҡлы (аяҡлы, ботло)
ГОЛЕНИЩЕ с ҡуныс; сапоги с длинными голенищами оҙон ҡуныслы итек; голенище валенка быйма ҡунысы
ГОЛЕНЬ ж енсек, сираҡ; тонкая голень нәҙек сираҡ
голЕц м 1. (пресноводная рыба) еҙмыйыҡ 2. (рыба северных морей) яланғас балыҡ
ГОЛИК м ырҙын һеперткеһе (япраҡһыҙ)
ГОЛКИПЕР м голкипер, ҡапҡа һаҡсыһы, ҡапҡасы
ГОЛЛАНДКА I ж см. голландцы
ГОЛЛАНДКА II ж; разг. (печь) галанка
ГОЛЛАНДСКИЙ, -ая, -ое голланд ...ы, Голландия ...ы; голландское искусство Голландия сәнғәте; голландская порода скота голланд тоҡомло мал ♦ голландский сыр голланд сыры
ГОЛЛАНДЦЫ мн. голландтар, голланд халҡы // ед. голландец м голланд ир-аты; голландка ж голланд ҡатын-ҡыҙы
ГОЛО и ГОЛО нареч. таҡыр, яланғас
ГОЛОВА ж 1. баш; голова болит баш ауырта; конь мотает головой ат башын сайҡай; понурить голову башты эйеү 2. (единица счёта скота) баш; сто голов овец йөҙ баш һарыҡ 3. перен . аҡыл, баш; светлая голова зирәк (аҡыллы кеше); человек с головой башлы кеше 4. м и ж чего, кому-чему; разг. баш, башлыҡ; голова города ҡала башлығы 5. (передняя часть отряда , группы и т.п.) баш; голова демонстрации демонстрацияның башы 6. (пищевой продукт в виде шара, конуса) баш; голова сыру бер баш сыр ♦ без головы башһыҙ, алйот; с головой башлы, аҡыллы; в головах баш осонда; на голову (обрушиться, посыпаться и т.п.) чью башҡа (төшөү); с головы кеше башынан (ниҙер йыйыу); голова кружится баш әйләнә; голова идёт кругом у кого баш ҡатты, баш тубал кеүек; голова садовая ахмаҡ баш; вешать голову башты түбән эйеү, төшөнкөлөккә бирелеү; вскружить голову кому башын әйләндереү; морочить голову кому башты ҡаңғыртыу; положить (сложить) голову ҡорбан булыу, башты һалыу; заплатить головой ғүмерҙе биреү; отвечать (ручаться) головой за кого-что баш менән яуап биреү; вбить (вколотить) в голову себе что берәй нәмәне баштан сығармаҫҡа ныҡышыу; вбить (вколотить) в голову что башына туҡыу, башына һеңдереү; выбросить (выкинуть) из головы баштан сығарып ташлау; выйти (вылететь, выскочить) из головы баштан сығыу, онотолоу; не выходить (не идти) из головы баштан сыҡмау, уйҙан китмәү; из головы вон баштан сыҡҡан, иҫтән сыҡҡан; ходить на голове баш түбән йөрөү, ҡотороп шаярыу; в первую голову беренсе сиратта, иң тәүҙә; дать голову на отсечение башты киҫергә биреү (ниҙелер ысын тип ныҡышҡанда әйтелә); иметь голову на плечах баш менән (уйлап) эш итеү; на голову выше кого әллә ни тиклем юғары (тороу) (аҡыл, әхлаҡ
238