Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 239
Поиск по словарям
ГОЛОС
ягынан һ.б.); на свежую голову (заниматься, делать) что арымаҫ борон, баш арымағанда (шө-гөлләнец, эшләц); на свою голову үҙ башына; с головой погрузиться (окунуться, уйти и т.п.) во что берәй нәмәгә мөкиббән китеү, тулыһынса бирелеп китеү; с головы до ног; с ног до головы баштан-аяҡ; сам себе голова (хозяин, господин и т.п.) үҙе (үҙем, үҙең) баш, үҙе (үҙем, үҙең) түш; через голову чью кемдән дә булһа уҙып, кемгәлер тәүҙә хәбәр итмәй (ҡайҙалыр мөрә-жәгәт итец)
ГОЛОВАСТИК м сүмесбаш
головастый, -ая, -ое прост. 1. ҙур башлы, тубал баш; головастая ворона ҙур башлы ала ҡарға 2. аҡыллы, зирәк; головастый человек аҡыллы кеше
ГОЛОВЕШКА ж торонбаш; в печи тлеет сырая головешка мейестә сей торонбаш быҫҡып ята
ГОЛОВИЗНА ж балыҡ башы (ҡыҙыл балыҡ башы һәм һырты); суп с головизной балыҡ башынан бешергән һурпа
ГОЛОВКА ж 1. уменьш. от голова 1, 6;
2. баш, эшләпә; головка винта винт эшләпәһе; спичечная головка шырпы башы 3. обычно мн. головки баш; сапожные головки итек баштары
ГОЛОВНОЙ, -ая, -ое 1. баш ...ы; головная боль баш ауырыуы; головной убор баш кейеме 2. (передовой) алдан (башлап) барыусы, баштағы, алдағы; головной отряд алдан барыусы отряд; головные вагоны баштағы вагондар 3. (ведущий ) головное предприятие баш предприятие ♦ головной мозг баш мейеһе
ГОЛОВНЯ ж 1. см. головешка 2. (болезнь злаков) торон; поражаться головнёй торон һуғыу (тейеү)
ГОЛОВОКРУЖЕНИЕ с баш әйләнеү; чувствовать головокружение баш әйләнеүен һиҙеү
ГОЛОВОКРУЖИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. баш әйләндергес, баш әйләндерерлек (әйлә-нерлек); головокружительная высота баш әйлә-нерлек бейеклек 2. перен. иҫ китерлек; головокружительный успех иҫ китерлек уңыш
ГОЛОВОЛОМКА ж башватҡыс (йомаҡ, мәсьәлә ); разгадывать головоломку башватҡыс сисеү
ГОЛОВОЛОМНЫЙ, -ая, -ое башватҡыс, ҡатмарлы, бик ҡыйын; головоломный вопрос ҡатмарлы мәсьәлә
ГОЛОВОМОЙКА ж; разг. ҡаты шелтә, ныҡ ҡыҙҙырыу; задать головомойку бик ныҡ ҡыҙҙырыу
ГОЛОВОРЕЗ м; разг. башкиҫәр
ГОЛОВОТЯП м; разг., неодобр. йүнһеҙ, бә-шәлкәһеҙ кеше
ГОЛОВОТЯПСТВО с; разг., неодобр. йүнһеҙлек, бәшәлкәһеҙлек
ГОЛОВУШКА ж; разг., ласк. от голова 1, 3
ГОЛОГРАФИЯ ж голография (тулҡындар цҙгәреше нигеҙендә объектты кцләмле итеп төшөрөц ысулы)
гОлод м 1. ашағы килеү, асығыу, ас булыу; почувствовать голод ашағы килә башлау; утолить голод асығыуҙы баҫыу; морить голодом асҡа интектереү; умереть от голода астан үлеү 2. (массовое бедствие) аслыҡ, ҡытлыҡ, йот, йотлоҡ; начался голод йотлоҡ башланды 3. перен . (нехватка чего-л. нужного) ҡытлыҡ; книжный голод китапҡа ҡытлыҡ
ГОЛОДАНИЕ с 1. см. голодать 2. (в живом организме) ҡытлыҡ, етешмәү; кислородное голодание кислородҡа булған ҡытлыҡ; сахарное голодание шәкәр етешмәү
ГОЛОДАТЬ несов. 1. (испытывать голод) асығыу, ас булыу 2. (воздерживаться от пищи) ас тороу (йөрөү); голодать целый день көнө буйы ас тороу
ГОЛОДНО 1. нареч. ас, аслы-туҡлы; жить голодно ас йәшәү 2. в знач. сказ., безл. аслыҡ; во время войны было голодно һуғыш ваҡытында аслыҡ булды
ГОЛОДНЫЙ, -ая, -ое 1. ас; голодный скот ас мал; на голодный желудок ас ҡарынлай; быть голодным ас булыу 2. ас, астан (булған), аслыҡтан (булған); голодная смерть аслыҡтан булған үлем, астан үлеү 3. аслыҡ, йот, йотлоҡ, ҡытлыҡ; голодный год аслыҡ йыл; голодный край йот яҡ 4. разг. аслы-туҡлы, етер-етмәҫ; голодный паёк етер-етмәҫ паёк
ГОЛОДОВКА ж; разг. аслыҡ, ашауҙан баш тартыу; объявить голодовку аслыҡ иғлан итеү
ГОЛОЛЁД м см. гололедица
ГОЛОЛЕДИЦА ж боҙлауыҡ, тайғаҡ; на улице гололедица тышта боҙлауыҡ
ГОЛОНОГИЙ, -ая, -ое разг. ялан аяҡ (аяҡлы), яланғас аяҡлы; голоногий мальчишка ялан аяҡлы малай
ГОЛОПУЗЫЙ, -ая, -ое прост. яланғас ҡорһаҡлы (гәҙәттә, балаларга ҡарата)
гОлос м 1. в разн. знач. тауыш; высокий голос нәҙек тауыш; низкий голос ҡалын тауыш; детские голоса балалар тауышы; решающий голос хәл иткес тауыш; голос моторов моторҙар тауышы; голос соловья һандуғас тауышы; подсчёт голосов тауыштарҙы иҫәпләү (һайлау ваҡытында ); романс для женского голоса ҡатын-ҡыҙ тауышы өсөн романс; избрать большинством голосов күпселек тауыш менән һайлау; повысить голос тауыш күтәреү; узнать по голосу тауыштан таныу 2. перен. ауаз, тауыш; внутренний голос эске ауаз; голос совести выждан ауазы 3. (мнение, суждение) фекер, һүҙ; голос читателей уҡыусылар фекере; прислушиваться к голосу народа халыҡтың фекеренә ҡолаҡ һалыу ♦ во весь голос бар көскә (һөрән һалыу, һөрәнләү); (все) в один голос бер тауыштан; с чу-
239
ягынан һ.б.); на свежую голову (заниматься, делать) что арымаҫ борон, баш арымағанда (шө-гөлләнец, эшләц); на свою голову үҙ башына; с головой погрузиться (окунуться, уйти и т.п.) во что берәй нәмәгә мөкиббән китеү, тулыһынса бирелеп китеү; с головы до ног; с ног до головы баштан-аяҡ; сам себе голова (хозяин, господин и т.п.) үҙе (үҙем, үҙең) баш, үҙе (үҙем, үҙең) түш; через голову чью кемдән дә булһа уҙып, кемгәлер тәүҙә хәбәр итмәй (ҡайҙалыр мөрә-жәгәт итец)
ГОЛОВАСТИК м сүмесбаш
головастый, -ая, -ое прост. 1. ҙур башлы, тубал баш; головастая ворона ҙур башлы ала ҡарға 2. аҡыллы, зирәк; головастый человек аҡыллы кеше
ГОЛОВЕШКА ж торонбаш; в печи тлеет сырая головешка мейестә сей торонбаш быҫҡып ята
ГОЛОВИЗНА ж балыҡ башы (ҡыҙыл балыҡ башы һәм һырты); суп с головизной балыҡ башынан бешергән һурпа
ГОЛОВКА ж 1. уменьш. от голова 1, 6;
2. баш, эшләпә; головка винта винт эшләпәһе; спичечная головка шырпы башы 3. обычно мн. головки баш; сапожные головки итек баштары
ГОЛОВНОЙ, -ая, -ое 1. баш ...ы; головная боль баш ауырыуы; головной убор баш кейеме 2. (передовой) алдан (башлап) барыусы, баштағы, алдағы; головной отряд алдан барыусы отряд; головные вагоны баштағы вагондар 3. (ведущий ) головное предприятие баш предприятие ♦ головной мозг баш мейеһе
ГОЛОВНЯ ж 1. см. головешка 2. (болезнь злаков) торон; поражаться головнёй торон һуғыу (тейеү)
ГОЛОВОКРУЖЕНИЕ с баш әйләнеү; чувствовать головокружение баш әйләнеүен һиҙеү
ГОЛОВОКРУЖИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое 1. баш әйләндергес, баш әйләндерерлек (әйлә-нерлек); головокружительная высота баш әйлә-нерлек бейеклек 2. перен. иҫ китерлек; головокружительный успех иҫ китерлек уңыш
ГОЛОВОЛОМКА ж башватҡыс (йомаҡ, мәсьәлә ); разгадывать головоломку башватҡыс сисеү
ГОЛОВОЛОМНЫЙ, -ая, -ое башватҡыс, ҡатмарлы, бик ҡыйын; головоломный вопрос ҡатмарлы мәсьәлә
ГОЛОВОМОЙКА ж; разг. ҡаты шелтә, ныҡ ҡыҙҙырыу; задать головомойку бик ныҡ ҡыҙҙырыу
ГОЛОВОРЕЗ м; разг. башкиҫәр
ГОЛОВОТЯП м; разг., неодобр. йүнһеҙ, бә-шәлкәһеҙ кеше
ГОЛОВОТЯПСТВО с; разг., неодобр. йүнһеҙлек, бәшәлкәһеҙлек
ГОЛОВУШКА ж; разг., ласк. от голова 1, 3
ГОЛОГРАФИЯ ж голография (тулҡындар цҙгәреше нигеҙендә объектты кцләмле итеп төшөрөц ысулы)
гОлод м 1. ашағы килеү, асығыу, ас булыу; почувствовать голод ашағы килә башлау; утолить голод асығыуҙы баҫыу; морить голодом асҡа интектереү; умереть от голода астан үлеү 2. (массовое бедствие) аслыҡ, ҡытлыҡ, йот, йотлоҡ; начался голод йотлоҡ башланды 3. перен . (нехватка чего-л. нужного) ҡытлыҡ; книжный голод китапҡа ҡытлыҡ
ГОЛОДАНИЕ с 1. см. голодать 2. (в живом организме) ҡытлыҡ, етешмәү; кислородное голодание кислородҡа булған ҡытлыҡ; сахарное голодание шәкәр етешмәү
ГОЛОДАТЬ несов. 1. (испытывать голод) асығыу, ас булыу 2. (воздерживаться от пищи) ас тороу (йөрөү); голодать целый день көнө буйы ас тороу
ГОЛОДНО 1. нареч. ас, аслы-туҡлы; жить голодно ас йәшәү 2. в знач. сказ., безл. аслыҡ; во время войны было голодно һуғыш ваҡытында аслыҡ булды
ГОЛОДНЫЙ, -ая, -ое 1. ас; голодный скот ас мал; на голодный желудок ас ҡарынлай; быть голодным ас булыу 2. ас, астан (булған), аслыҡтан (булған); голодная смерть аслыҡтан булған үлем, астан үлеү 3. аслыҡ, йот, йотлоҡ, ҡытлыҡ; голодный год аслыҡ йыл; голодный край йот яҡ 4. разг. аслы-туҡлы, етер-етмәҫ; голодный паёк етер-етмәҫ паёк
ГОЛОДОВКА ж; разг. аслыҡ, ашауҙан баш тартыу; объявить голодовку аслыҡ иғлан итеү
ГОЛОЛЁД м см. гололедица
ГОЛОЛЕДИЦА ж боҙлауыҡ, тайғаҡ; на улице гололедица тышта боҙлауыҡ
ГОЛОНОГИЙ, -ая, -ое разг. ялан аяҡ (аяҡлы), яланғас аяҡлы; голоногий мальчишка ялан аяҡлы малай
ГОЛОПУЗЫЙ, -ая, -ое прост. яланғас ҡорһаҡлы (гәҙәттә, балаларга ҡарата)
гОлос м 1. в разн. знач. тауыш; высокий голос нәҙек тауыш; низкий голос ҡалын тауыш; детские голоса балалар тауышы; решающий голос хәл иткес тауыш; голос моторов моторҙар тауышы; голос соловья һандуғас тауышы; подсчёт голосов тауыштарҙы иҫәпләү (һайлау ваҡытында ); романс для женского голоса ҡатын-ҡыҙ тауышы өсөн романс; избрать большинством голосов күпселек тауыш менән һайлау; повысить голос тауыш күтәреү; узнать по голосу тауыштан таныу 2. перен. ауаз, тауыш; внутренний голос эске ауаз; голос совести выждан ауазы 3. (мнение, суждение) фекер, һүҙ; голос читателей уҡыусылар фекере; прислушиваться к голосу народа халыҡтың фекеренә ҡолаҡ һалыу ♦ во весь голос бар көскә (һөрән һалыу, һөрәнләү); (все) в один голос бер тауыштан; с чу-
239