Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 254
Поиск по словарям
ГРЫЗТЬ
ГРЫЗТЬ несов. 1. что кимереү, ярыу; грызть кость һөйәк кимереү; грызть орехи сәтләүек ярып ашау; грызть семечки көнбағыш ярыу 2. кого; перен., разг. сәйнәү, талау; она грызёт меня с утра до вечера ул мине иртәнән кискә тиклем талай 3. кого-что; перен., разг. (терзать, мучить — о мыслях, чувствах и т. п.) йөҙәтеү, яфалау
ГРЫЗТЬСЯ несов. 1. тешләшеү, талашыу; собаки грызутся эттәр тешләшә 2. перен., прост. (ссориться) талашыу, тиргәшеү, әрләшеү
грызУн м; зоол. кимереүсе (ҡуян, йомран, сысҡан, тейен һ.б.); отряд грызунов кимереүселәр отряды
ГРЯДА ж 1. теҙмә; гряда гор тауҙар теҙмәһе 2. (в огороде) түтәл; гряда клубнИки еләк түтәле 3. чего өйкөм, өйөм; гряда облаков болоттар өйкөмө
грЯдиль м һабан уҡлауы
ГРЯДКА ж 1. уменьш. от гряда 2; 2. (у саней и телег) үрәсә
ГРЯДКОВЫЙ, -ая, -ое түтәл ...ы; грядковая культура түтәл культураһы
ГРЯДУЩИЙ, -ая, -ее высок. 1. киләсәк, алдағы; грядущие поколения киләсәк быуындар 2. в знач. сущ. грядущее с киләсәк; смотреть в грядущее с надеждой киләсәккә өмөт менән ҡарау ♦ на сон грядущий йоҡо алдынан
ГРЯЗЕВОЙ, -ая, -ое ләм ...ы; грязевые источники ләм сығанаҡтары
ГРЯЗЕЛЕЧЕБНИЦА ж ләм шифаханаһы, ләм менән дауалау урыны
ГРЯЗЕЛЕЧЕНИЕ с ләм менән дауалау (дауаланыу)
грязнЕть несов. бысраныу, батҡаҡланыу, керләнеү
ГРЯЗНИТЬ несов. 1. кого-что бысратыу, батҡаҡлау, керләндереү; грязнить пол иҙәнде бысратыу 2. кого; перен. (порочить) бысратыу, ҡара яғыу
ГРЯЗНИТЬСЯ несов. бысраныу, батҡаҡланыу, керләнеү
ГРЯЗНО 1. нареч. бысраҡ; грязно писать бысраҡ яҙыу 2. в знач. сказ., безл. бысраҡ; на улице грязно урамда бысраҡ
ГРЯЗНУЛЯ м и ж; разг. бысраҡ, әшәке, шапшаҡ (кеше )
грЯзный, -ая, -ое 1. бысраҡ; грязный двор бысраҡ ишек алды 2. бысраҡ, бысранған, керле, керләнгән; грязная посуда бысраҡ һауыт; грязные руки бысраҡ ҡулдар; грязное бельё бысраҡ кер 3. перен. (гнусный) бысраҡ, әшәке; грязное дело бысраҡ эш; грязный анекдот әшәке көләмәс 4. (о цвете) буръяҡ, һорғолт буҙ
ГРЯЗЬ ж 1. бысраҡ, батҡаҡ; после дождя на дороге грязь ямғырҙан һуң юлда бысраҡ 2. (на теле, белье) бысраҡ кейем, кер 3. (нечистота)
бысраҡ сүп-сар 4. перен. бысраҡ, бысраҡлыҡ, әшәкелек; навалить грязь на кого-л. кемгәлер бысраҡлыҡ өйөү 5. мн. грязи ләм; лечиться грязями ләм менән дауаланыу ♦ месить грязь бысраҡ ярып барыу; бросать (кидать) грязью в кого бысраҡ ташлау; втоптать (затоптать) в грязь кого кемгәлер бысраҡ (ҡара) яғыу
ГРЯНУТЬ сов. 1. гөрҫ (дарҫ) итеп ҡалыу, күкрәү, яңғырау; грянул гром күк күкрәне; грянул выстрел атыу тауышы яңғыраны; грянула музыка музыка яңғыраны 2. что и без доп. башлап (йәки уйнап) ебәреү; музыканты грянули марш музыканттар марш уйнап ебәрҙе 3. перен . (разразиться) башланып китеү; грянула война һуғыш башланып китте.
ГУАНО с нескл. гуано (диңгеҙ ҡоштарының ашлама итеп файҙаланылған тиҙәге)
ГУАШЬ ж гуашь (1. аҡ буяуға елем ҡатнаштырып , һыуға иҙелгән ҡуйы буяу 2. шул буяу менән төшөрөлгән һцрәт)
ГУБА I ж 1. ирен; верхняя губа өҫкө ирен; тонкие губы йоҡа ирендәр; сжать губы ирен ҡымтыу 2. мн. губы; спец. морон (ҡыҫҡыста һ. б.) ♦ губа не дура у кого; прост. аҡылы алтын икән; заячья губа китек ирен; надуть губы иренде турһайтыу (цпкәләц); молоко на губах не обсохло ауыҙында әсә һөтө кипмәгән (йәш, тәжрибәһеҙ )
губА ii ж; геогр. ҡултыҡ; Обская губа Обь ҡултығы
ГУБАСТЫЙ, -ая, -ое разг. ҡалын (турһыҡ) иренле
ГУБЕРНАТОР м губернатор (1. Рәсәйҙә губерна башлығы 2. АҠШ-тың, Латин Амери-каһының ҡайһы бер илдәрендә юғары вазифалы кеше 3. ҡайһы бер колонияларҙа юғары вазифалы кеше )
ГУБЕРНАТОРСКИЙ, -ая, -ое губернатор ...ы; губернаторская должность губернатор вазифаһы ♦ положение хуже губернаторского шутл. эштәр шәптән түгел, хәл бик мөшкөл
ГУБЕРНАТОРСТВО с губернаторлыҡ, губернатор вазифаһы
ГУБЕРНИЯ ж; ист. губерна (XVIII б. башлап Рәсәйҙә административ-территориаль берәмек); Оренбургская губерния Ырымбур губернаһы ♦ пошла писать губерния шутл. ығы-зығы башланды
ГУБЕРНСКИЙ, -ая, -ое губерна ...ы; губернское правление губерна идараһы
ГУБИТЕЛЬ м и ГУБИТЕЛЬНИЦА ж харап (һәләк) итеүсе
ГУБИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое һәләкәтле, һәләкәткә килтерә торған, харап иткес, емергес, зарарлы, зарар килтерә торған; губительное влияние һәләкәткә килтерә торған йоғонто; губительный для здоровья климат сәләмәтлеккә зарарлы климат
254
ГРЫЗТЬ несов. 1. что кимереү, ярыу; грызть кость һөйәк кимереү; грызть орехи сәтләүек ярып ашау; грызть семечки көнбағыш ярыу 2. кого; перен., разг. сәйнәү, талау; она грызёт меня с утра до вечера ул мине иртәнән кискә тиклем талай 3. кого-что; перен., разг. (терзать, мучить — о мыслях, чувствах и т. п.) йөҙәтеү, яфалау
ГРЫЗТЬСЯ несов. 1. тешләшеү, талашыу; собаки грызутся эттәр тешләшә 2. перен., прост. (ссориться) талашыу, тиргәшеү, әрләшеү
грызУн м; зоол. кимереүсе (ҡуян, йомран, сысҡан, тейен һ.б.); отряд грызунов кимереүселәр отряды
ГРЯДА ж 1. теҙмә; гряда гор тауҙар теҙмәһе 2. (в огороде) түтәл; гряда клубнИки еләк түтәле 3. чего өйкөм, өйөм; гряда облаков болоттар өйкөмө
грЯдиль м һабан уҡлауы
ГРЯДКА ж 1. уменьш. от гряда 2; 2. (у саней и телег) үрәсә
ГРЯДКОВЫЙ, -ая, -ое түтәл ...ы; грядковая культура түтәл культураһы
ГРЯДУЩИЙ, -ая, -ее высок. 1. киләсәк, алдағы; грядущие поколения киләсәк быуындар 2. в знач. сущ. грядущее с киләсәк; смотреть в грядущее с надеждой киләсәккә өмөт менән ҡарау ♦ на сон грядущий йоҡо алдынан
ГРЯЗЕВОЙ, -ая, -ое ләм ...ы; грязевые источники ләм сығанаҡтары
ГРЯЗЕЛЕЧЕБНИЦА ж ләм шифаханаһы, ләм менән дауалау урыны
ГРЯЗЕЛЕЧЕНИЕ с ләм менән дауалау (дауаланыу)
грязнЕть несов. бысраныу, батҡаҡланыу, керләнеү
ГРЯЗНИТЬ несов. 1. кого-что бысратыу, батҡаҡлау, керләндереү; грязнить пол иҙәнде бысратыу 2. кого; перен. (порочить) бысратыу, ҡара яғыу
ГРЯЗНИТЬСЯ несов. бысраныу, батҡаҡланыу, керләнеү
ГРЯЗНО 1. нареч. бысраҡ; грязно писать бысраҡ яҙыу 2. в знач. сказ., безл. бысраҡ; на улице грязно урамда бысраҡ
ГРЯЗНУЛЯ м и ж; разг. бысраҡ, әшәке, шапшаҡ (кеше )
грЯзный, -ая, -ое 1. бысраҡ; грязный двор бысраҡ ишек алды 2. бысраҡ, бысранған, керле, керләнгән; грязная посуда бысраҡ һауыт; грязные руки бысраҡ ҡулдар; грязное бельё бысраҡ кер 3. перен. (гнусный) бысраҡ, әшәке; грязное дело бысраҡ эш; грязный анекдот әшәке көләмәс 4. (о цвете) буръяҡ, һорғолт буҙ
ГРЯЗЬ ж 1. бысраҡ, батҡаҡ; после дождя на дороге грязь ямғырҙан һуң юлда бысраҡ 2. (на теле, белье) бысраҡ кейем, кер 3. (нечистота)
бысраҡ сүп-сар 4. перен. бысраҡ, бысраҡлыҡ, әшәкелек; навалить грязь на кого-л. кемгәлер бысраҡлыҡ өйөү 5. мн. грязи ләм; лечиться грязями ләм менән дауаланыу ♦ месить грязь бысраҡ ярып барыу; бросать (кидать) грязью в кого бысраҡ ташлау; втоптать (затоптать) в грязь кого кемгәлер бысраҡ (ҡара) яғыу
ГРЯНУТЬ сов. 1. гөрҫ (дарҫ) итеп ҡалыу, күкрәү, яңғырау; грянул гром күк күкрәне; грянул выстрел атыу тауышы яңғыраны; грянула музыка музыка яңғыраны 2. что и без доп. башлап (йәки уйнап) ебәреү; музыканты грянули марш музыканттар марш уйнап ебәрҙе 3. перен . (разразиться) башланып китеү; грянула война һуғыш башланып китте.
ГУАНО с нескл. гуано (диңгеҙ ҡоштарының ашлама итеп файҙаланылған тиҙәге)
ГУАШЬ ж гуашь (1. аҡ буяуға елем ҡатнаштырып , һыуға иҙелгән ҡуйы буяу 2. шул буяу менән төшөрөлгән һцрәт)
ГУБА I ж 1. ирен; верхняя губа өҫкө ирен; тонкие губы йоҡа ирендәр; сжать губы ирен ҡымтыу 2. мн. губы; спец. морон (ҡыҫҡыста һ. б.) ♦ губа не дура у кого; прост. аҡылы алтын икән; заячья губа китек ирен; надуть губы иренде турһайтыу (цпкәләц); молоко на губах не обсохло ауыҙында әсә һөтө кипмәгән (йәш, тәжрибәһеҙ )
губА ii ж; геогр. ҡултыҡ; Обская губа Обь ҡултығы
ГУБАСТЫЙ, -ая, -ое разг. ҡалын (турһыҡ) иренле
ГУБЕРНАТОР м губернатор (1. Рәсәйҙә губерна башлығы 2. АҠШ-тың, Латин Амери-каһының ҡайһы бер илдәрендә юғары вазифалы кеше 3. ҡайһы бер колонияларҙа юғары вазифалы кеше )
ГУБЕРНАТОРСКИЙ, -ая, -ое губернатор ...ы; губернаторская должность губернатор вазифаһы ♦ положение хуже губернаторского шутл. эштәр шәптән түгел, хәл бик мөшкөл
ГУБЕРНАТОРСТВО с губернаторлыҡ, губернатор вазифаһы
ГУБЕРНИЯ ж; ист. губерна (XVIII б. башлап Рәсәйҙә административ-территориаль берәмек); Оренбургская губерния Ырымбур губернаһы ♦ пошла писать губерния шутл. ығы-зығы башланды
ГУБЕРНСКИЙ, -ая, -ое губерна ...ы; губернское правление губерна идараһы
ГУБИТЕЛЬ м и ГУБИТЕЛЬНИЦА ж харап (һәләк) итеүсе
ГУБИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое һәләкәтле, һәләкәткә килтерә торған, харап иткес, емергес, зарарлы, зарар килтерә торған; губительное влияние һәләкәткә килтерә торған йоғонто; губительный для здоровья климат сәләмәтлеккә зарарлы климат
254