Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 261
Поиск по словарям
ДВОЕ
ДВАДЦАТЫЙ, -ая, -ое числ. егерменсе; двадцатые годы егерменсе йылдар
ДВАДЦАТЬ числ. егерме; двадцать рублей егерме һум
ДВАЖДЫ нареч. 1. ике рәт (мәртәбә, тапҡыр, ҡат); сказать дважды ике мәртәбә әйтеү 2. (при умножении) икең, ике ерҙә; дважды два — четыре ике икең дүрт ♦ как дважды два (четыре) ап-асыҡ, бик аңлайышлы
ДВЕ ж числ. см. два
ДВЕНАДЦАТИПЕРСТНЫЙ: двенадцатиперстная кишка анат. бөйән (эсэк)
ДВЕНАДЦАТЫЙ, -ая, -ое числ. ун икенсе; двенадцатый час сәғәт ун икенсе
ДВЕНАДЦАТЬ числ. ун ике; двенадцать учеников ун ике уҡыусы
ДВЕРКА ж; уменьш. от дверь
ДВЕРНОЙ, -ая, -ое ишек ...ы; дверной косяк ишек яңағы
ДВЕРЦА ж 1. бәләкәй ишек 2. ҡапҡас, япма; печная дверца мейес ҡапҡасы
ДВЕРЬ ж ишек; двустворчатая дверь ике яҡҡа асмалы ишек; запереть дверь ишек бикләү; стоять в дверях ишек төбөндә тороу; стучать в дверь ишек шаҡыу ♦ дверь в дверь ҡара-ҡаршы, тупһаға-тупһа, ишеккә-ишек (тороу); день открытых дверей асыҡ ишектәр көнө; при закрытых дверях эше һәм вазифаһы буйынса тейешле кешеләр менән генә (үткәреү); при открытых дверях теләгән бер кешене индереп; у дверей яҡында, эргәлә, ишек төбөндә; указать на дверь кому ҡыуып сығарыу; ломиться в открытую дверь бәхәсһеҙ нәмәне раҫлап (иҫбатлап) маташыу, асыҡ ишеккә емереп инеү
двести числ. ике йөҙ; двести рублей ике йөҙ һум
ДВИГАТЕЛЬ м 1. тех. двигатель; двигатель внутреннего сгорания эске яныулы двигатель; ракетный двигатель ракета двигателе 2. чего; перен. этәргес, алға әйҙәүсе (этәреүсе, һөрөүсе); наука — двигатель прогресса фән — прогресс этәргесе
ДВИГАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое хәрәкәт ...ы, хәрәкәтләндереүсе, хәрәкәткә килтереүсе; двигательные нервы анат. хәрәкәт нервылары; двигательные силы хәрәкәтләндереүсе көстәр
ДВИГАТЬ несов. 1. что (перемещать) шылдырыу, шыуҙырыу, ҡуҙғатыу, күсереү; двигать шкаф шкафты шылдырыу; двигать руками ҡул менән шылдырыу 2. чем (шевелить) ҡыбырлатыу, һелкетеү, ҡыймылдатыу; двигать пальцами бармаҡтарҙы ҡыбырлатыу 3. кого-что (направлять ) алып барыу, ебәреү, йүнәлдереү; двигать войска к фронту ғәскәрҙәрҙе фронтҡа йүнәлдереү 4. что; перен. (содействовать развитию) алға (барыу, ебәреү) һөрөү; двигать науку вперёд фәнде алға ебәреү 5. что йөрөтөү, ҡуҙғатыу, хәрәкәтләндереү, хәрәкәткә килтереү; пружина двигает часовой механизм сәғәт механизмын
261
пружина хәрәкәтләндерә 6. кем-чем (побуждать ) рухландырыу, йөрөтөү, ҡуҙғатыу, сәбәп булыу; ими движет чувство милосердия уларҙы шәфҡәтлек тойғоһо йөрөтә
ДВИГАТЬСЯ несов. 1. (перемещаться) хәрәкәт итеү, йөрөү, барыу; стрелки двигаются по циферблату сәғәт уғы циферблат буйлап йөрөй 2. (шевелиться) ҡыбырлау, ҡуҙғалыу, ҡыймылдау; не двигайся ҡуҙғалма, ҡыймылдама 3. разг. (отправляться) ҡуҙғалыу, сығыу, һелкенеү, сығып китеү; двигаться в путь юлға сығып китеү 4. перен. күтәрелеү, үҫеү, үрләү; двигаться по службе хеҙмәт буйынса күтәрелеү 5. страд. от двигать 1, 3 — 5
ДВИЖЕНИЕ с 1. в разн. знач. хәрәкәт, йө-рөш, йөрөү; движение рук и ног ҡул-аяҡ хәрәкәте; вращательное движение физ. әйләнмәле хәрәкәт; равномерное движение бер тигеҙ (бер төрлө) хәрәкәт; лежать без движения хәрәкәтһеҙ ятыу; привести в движение хәрәкәткә килтереү; движение автобусов автобустар йөрөшө; правила дорожного движения юл хәрәкәте ҡағиҙәләре; движение сторонников мира тыныслыҡ яҡлылар хәрәкәте; национально-освободительное движение милли-азатлыҡ хәрәкәте 2. барыш, ағыш; движение событий ваҡиғалар барышы 3. үҫеш, үҙгәреш; движение народонаселения халыҡ һанының үҙгәреше
ДВИЖИМОСТЬ ж; юр. күсмә милек; продать движимость күсмә милекте һатыу
ДВИЖИМЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от двигать 3, 4; 2. прил. күсерелә торған, күсерелеүсе, күсермәле 3. прил.; перен. дәртләнгән, рухланған, дәрт (рух) алған; движимый чувством любви мөхәббәт менән рухланған ♦ движимое имущество юр. күсмә милек
ДВИЖОК м движок (1. кцсэр хэрэкэтенэ эйлэнэ торган механизм өлөшө 2. һөйл. бэ-лэкэй генэ кцсмэ двигатель 3. һөйл. урамдарҙа ҡар ҡырыу өсөн киң агас көрэк)
ДВИЖУЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от двигать 2. прил. (направляющий) әйҙәүсе, алға этәреүсе, йүнәлеш биреүсе; движущие силы революции ихтилалды алға этәреүсе көстәр
ДВИНУТЬ сов. 1. см. двигать 1—4; двинуть с мёртвой точки тик торған нөктәнән (хәлдән) ҡуҙғалтыу, хәрәкәткә килтереү 2. кого и без доп.; прост. (с силой ударить) тондороу, һалып осороу, һуғып ебәреү
ДВИНУТЬСЯ сов. см. двигаться
двОе числ. собир. 1. с сущ. мужского и общего р., имеющими только мн. ч., а также с личн. мест. во мн. ч. ике, икәү; двое детей ике бала; двое суток ике тәүлек; двое часов ике сәғәт; нас двоих беҙ икәүҙе 2. с парными сущ. ике (пар); двое сапог ике пар итек; двое глаз ике күҙ ♦ на своих (на) двоих шутл. пар турыны егеп (йэйэцлэц)
ДВАДЦАТЫЙ, -ая, -ое числ. егерменсе; двадцатые годы егерменсе йылдар
ДВАДЦАТЬ числ. егерме; двадцать рублей егерме һум
ДВАЖДЫ нареч. 1. ике рәт (мәртәбә, тапҡыр, ҡат); сказать дважды ике мәртәбә әйтеү 2. (при умножении) икең, ике ерҙә; дважды два — четыре ике икең дүрт ♦ как дважды два (четыре) ап-асыҡ, бик аңлайышлы
ДВЕ ж числ. см. два
ДВЕНАДЦАТИПЕРСТНЫЙ: двенадцатиперстная кишка анат. бөйән (эсэк)
ДВЕНАДЦАТЫЙ, -ая, -ое числ. ун икенсе; двенадцатый час сәғәт ун икенсе
ДВЕНАДЦАТЬ числ. ун ике; двенадцать учеников ун ике уҡыусы
ДВЕРКА ж; уменьш. от дверь
ДВЕРНОЙ, -ая, -ое ишек ...ы; дверной косяк ишек яңағы
ДВЕРЦА ж 1. бәләкәй ишек 2. ҡапҡас, япма; печная дверца мейес ҡапҡасы
ДВЕРЬ ж ишек; двустворчатая дверь ике яҡҡа асмалы ишек; запереть дверь ишек бикләү; стоять в дверях ишек төбөндә тороу; стучать в дверь ишек шаҡыу ♦ дверь в дверь ҡара-ҡаршы, тупһаға-тупһа, ишеккә-ишек (тороу); день открытых дверей асыҡ ишектәр көнө; при закрытых дверях эше һәм вазифаһы буйынса тейешле кешеләр менән генә (үткәреү); при открытых дверях теләгән бер кешене индереп; у дверей яҡында, эргәлә, ишек төбөндә; указать на дверь кому ҡыуып сығарыу; ломиться в открытую дверь бәхәсһеҙ нәмәне раҫлап (иҫбатлап) маташыу, асыҡ ишеккә емереп инеү
двести числ. ике йөҙ; двести рублей ике йөҙ һум
ДВИГАТЕЛЬ м 1. тех. двигатель; двигатель внутреннего сгорания эске яныулы двигатель; ракетный двигатель ракета двигателе 2. чего; перен. этәргес, алға әйҙәүсе (этәреүсе, һөрөүсе); наука — двигатель прогресса фән — прогресс этәргесе
ДВИГАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое хәрәкәт ...ы, хәрәкәтләндереүсе, хәрәкәткә килтереүсе; двигательные нервы анат. хәрәкәт нервылары; двигательные силы хәрәкәтләндереүсе көстәр
ДВИГАТЬ несов. 1. что (перемещать) шылдырыу, шыуҙырыу, ҡуҙғатыу, күсереү; двигать шкаф шкафты шылдырыу; двигать руками ҡул менән шылдырыу 2. чем (шевелить) ҡыбырлатыу, һелкетеү, ҡыймылдатыу; двигать пальцами бармаҡтарҙы ҡыбырлатыу 3. кого-что (направлять ) алып барыу, ебәреү, йүнәлдереү; двигать войска к фронту ғәскәрҙәрҙе фронтҡа йүнәлдереү 4. что; перен. (содействовать развитию) алға (барыу, ебәреү) һөрөү; двигать науку вперёд фәнде алға ебәреү 5. что йөрөтөү, ҡуҙғатыу, хәрәкәтләндереү, хәрәкәткә килтереү; пружина двигает часовой механизм сәғәт механизмын
261
пружина хәрәкәтләндерә 6. кем-чем (побуждать ) рухландырыу, йөрөтөү, ҡуҙғатыу, сәбәп булыу; ими движет чувство милосердия уларҙы шәфҡәтлек тойғоһо йөрөтә
ДВИГАТЬСЯ несов. 1. (перемещаться) хәрәкәт итеү, йөрөү, барыу; стрелки двигаются по циферблату сәғәт уғы циферблат буйлап йөрөй 2. (шевелиться) ҡыбырлау, ҡуҙғалыу, ҡыймылдау; не двигайся ҡуҙғалма, ҡыймылдама 3. разг. (отправляться) ҡуҙғалыу, сығыу, һелкенеү, сығып китеү; двигаться в путь юлға сығып китеү 4. перен. күтәрелеү, үҫеү, үрләү; двигаться по службе хеҙмәт буйынса күтәрелеү 5. страд. от двигать 1, 3 — 5
ДВИЖЕНИЕ с 1. в разн. знач. хәрәкәт, йө-рөш, йөрөү; движение рук и ног ҡул-аяҡ хәрәкәте; вращательное движение физ. әйләнмәле хәрәкәт; равномерное движение бер тигеҙ (бер төрлө) хәрәкәт; лежать без движения хәрәкәтһеҙ ятыу; привести в движение хәрәкәткә килтереү; движение автобусов автобустар йөрөшө; правила дорожного движения юл хәрәкәте ҡағиҙәләре; движение сторонников мира тыныслыҡ яҡлылар хәрәкәте; национально-освободительное движение милли-азатлыҡ хәрәкәте 2. барыш, ағыш; движение событий ваҡиғалар барышы 3. үҫеш, үҙгәреш; движение народонаселения халыҡ һанының үҙгәреше
ДВИЖИМОСТЬ ж; юр. күсмә милек; продать движимость күсмә милекте һатыу
ДВИЖИМЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от двигать 3, 4; 2. прил. күсерелә торған, күсерелеүсе, күсермәле 3. прил.; перен. дәртләнгән, рухланған, дәрт (рух) алған; движимый чувством любви мөхәббәт менән рухланған ♦ движимое имущество юр. күсмә милек
ДВИЖОК м движок (1. кцсэр хэрэкэтенэ эйлэнэ торган механизм өлөшө 2. һөйл. бэ-лэкэй генэ кцсмэ двигатель 3. һөйл. урамдарҙа ҡар ҡырыу өсөн киң агас көрэк)
ДВИЖУЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от двигать 2. прил. (направляющий) әйҙәүсе, алға этәреүсе, йүнәлеш биреүсе; движущие силы революции ихтилалды алға этәреүсе көстәр
ДВИНУТЬ сов. 1. см. двигать 1—4; двинуть с мёртвой точки тик торған нөктәнән (хәлдән) ҡуҙғалтыу, хәрәкәткә килтереү 2. кого и без доп.; прост. (с силой ударить) тондороу, һалып осороу, һуғып ебәреү
ДВИНУТЬСЯ сов. см. двигаться
двОе числ. собир. 1. с сущ. мужского и общего р., имеющими только мн. ч., а также с личн. мест. во мн. ч. ике, икәү; двое детей ике бала; двое суток ике тәүлек; двое часов ике сәғәт; нас двоих беҙ икәүҙе 2. с парными сущ. ике (пар); двое сапог ике пар итек; двое глаз ике күҙ ♦ на своих (на) двоих шутл. пар турыны егеп (йэйэцлэц)