Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 432
Поиск по словарям
ИСПРАВНЫЙ
2. (исполнительность) тыңлаусанлыҡ, күндәмлек
исправный, -ая, -ое 1. төҙөк, бөтөн, эшкә яраҡлы; исправный прибор төҙөк прибор 2. (исполнительный ) тыңлаусан, күндәм, тырыш, кеше ыңғайлы; исправный работник күндәм хеҙмәткәр
ИСПРАЖНЕНИЕ с 1. см. испражниться — испражняться 2. мн. испражнения тиҙәк
ИСПРАЖНИТЬСЯ сов. тышҡа сығыу, оло ярау итеү
ИСПРАЖНЯТЬСЯ несов. см. испражниться
ИСПРОБОВАТЬ сов. что 1. (проверить годность ) һынау, һынап ҡарау; испробовать новый инструмент яңы ҡоралды һынап ҡарау 2. (узнать на собственном опыте) һынап ҡарау, ҡарау; испробовать все возможности бөтә мөмкинлектәрҙе һынап ҡарау 3. разг. (отведать) тәмен татып (тәмләп, ашап) ҡарау, ауыҙ итеү
испУг м ҡурҡыу, ҡурҡыш, өркөү, шөрләү; с испугу ҡурҡыштан; от испуга потерять дар речи ҡурҡыштан телһеҙ ҡалыу ♦ брать (взять) на испуг ҡурҡытыу, ҡурҡытып ҡыҫмаға алыу
ИСПУГАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от испугать 2. прил. ҡурҡҡан, өрккән, шөрләгән; испуганные люди ҡурҡҡан кешеләр; испуганный вид ҡурҡҡан ҡиәфәт
ИСПУГАТЬ сов. кого-что ҡурҡытыу, өркөтөү
ИСПУГАТЬСЯ сов. кого-чего ҡурҡыу, өркөү; испугаться трудностей ауырлыҡтарҙан ҡурҡыу
ИСПУСКАТЬ несов. что 1. см. испустить 2. (распространять, излучать) таратыу, аңҡытыу
ИСПУСТИТЬ сов. что сығарыу, ҡуйыу, ебәреү; испустить вопль үкһеп ебәреү ♦ испустить дух уст. йән биреү, һуңғы һулыш алыу
ИСПЫТАНИЕ с 1. см. испытать; испытание двигателя двигателде һынап ҡарау 2. һынау, имтихан; приёмные испытания ҡабул итеү имтихандары 3. (жизненные трудности, невзгоды) ауыр һынау, ауырлыҡ, кисереш; суровые испытания войны һуғыш ауырлыҡтары
ИСПЫТАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от испытать 2. прил. һынап ҡаралған, һыналған, тикшерелгән; испытанный боец һыналған һалдат; испытанный приём тикшерелгән алым
ИСПЫТАТЕЛЬ м һынаусы; лётчик-испытатель һынаусы лётчик; испытатель машины машина һынаусы
ИСПЫТАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое һынау ...ы; испытательный полёт һынау осошо; испытательный срок һынау срогы
ИСПЫТАТЬ сов. 1. кого-что һынау, һынап ҡарау; испытать станок станокты һынап ҡарау; испытать нового работника яңы хеҙмәткәрҙе һынау 2. что (пережить, ощутить) кисереү, күреү, татыу; испытать нужду мохтажлыҡ кисереү;
432
испытать радость шатлыҡ кисереү; испытать удовольствие ләззәт татыу ♦ испытать на своей (собственной) шкуре что үҙ елкәңдә татыу
ИСПЫТУЕМЫЙ, -ая, -ое һынала (тикшерелә) торған, һынау үтеүсе; испытуемый материал һынала торған материал
ИСПЫТУЮЩИЙ, -ая, -ее тикшерелә торған, һынаулы, һынау үткәреүсе, иғтибарлы; испытующий взгляд һынаулы ҡараш
ИСПЫТЫВАТЬ несов. см. испытать
ИССЕКАТЬ I несов. см. иссечь I
ИССЕКАТЬ II несов. см. иссечь II
ИССЕРА-... һорғолт; иссера-белый һорғолт аҡ
иссЕчь I сов. что 1. соҡоу, ҡырыу, юныу; иссечь статую из мрамора мәрмәрҙән ҡырып статуя яһау 2. мед. ҡырҡып (киҫеп) алыу (ташлау); иссечь опухоль шеште киҫеп ташлау
иссЕчь II сов. кого-что 1. (изрубить, рассечь чем-л.) ҡырҡыу, киҫеү, ҡыйыу 2. уст. (избить плетью, розгами и т.п.) туҡмау, ҡамсылау, сыбыртҡылау; иссечь кнутом сыбыртҡылау
ИССИЗА-... күгелйем; иссиза-голубой күгелйем зәңгәр
ИССИНЯ-... күкһел, зәңгәрһыу; иссиня-зе-лёный зәңгәрһыу йәшел
ИССЛЕДОВАНИЕ с 1. см. исследовать 2. ғилми (фәнни) хеҙмәт (тикшеренеү); исследование по башкирскому языку башҡорт теле буйынса ғилми хеҙмәт
ИССЛЕДОВАТЕЛЬ м тикшеренеүсе, тикшереүсе, өйрәнеүсе, ғилми хеҙмәткәр
ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ, -ая, -ое тикшеренеү ...ы, тикшереү ...ы; исследовательская работа тикшеренеү эше; исследовательские способности тикшереү һәләтлектәре
ИССЛЕДОВАТЬ сов., несов. кого-что 1. тикшереү, тикшеренеү, өйрәнеү; исследовать законы природы тәбиғәт ҡанундарын өйрәнеү 2. ҡарау, тикшереү, ҡарап сығыу; исследовать больного ауырыуҙы ҡарау
ИССОХНУТЬ сов.; прям., перен. кибеү, кибеп (ҡороп) бөтөү; иссохнуть от тоски һағыштан кибеү; реки иссохли йылғалар ҡороп бөттө
ИССТАРИ нареч. борондан, күптән, элек-электән
ИССТРАДАТЬСЯ сов. яфаланыу, ғазапланыу, интегеү, ғазапланып (интегеп, яфаланып) бөтөү; исстрадаться в одиночестве яңғыҙлыҡтан яфаланыу
ИССТРЕЛЯТЬ сов. что 1. атып бөтөрөү; исстрелять все патроны бөтә патрондарҙы атып бөтөрөү 2. разг. атып, тишкеләп бөтөрөү; исстрелять всю мишень сәпкә атып, тишкеләп бөтөрөү
ИССТУПЛЕНИЕ с сикһеҙ шашыу (шашыныу, ярһыу, ҡотороноу); прийти в исступление сикһеҙ шашыныу
2. (исполнительность) тыңлаусанлыҡ, күндәмлек
исправный, -ая, -ое 1. төҙөк, бөтөн, эшкә яраҡлы; исправный прибор төҙөк прибор 2. (исполнительный ) тыңлаусан, күндәм, тырыш, кеше ыңғайлы; исправный работник күндәм хеҙмәткәр
ИСПРАЖНЕНИЕ с 1. см. испражниться — испражняться 2. мн. испражнения тиҙәк
ИСПРАЖНИТЬСЯ сов. тышҡа сығыу, оло ярау итеү
ИСПРАЖНЯТЬСЯ несов. см. испражниться
ИСПРОБОВАТЬ сов. что 1. (проверить годность ) һынау, һынап ҡарау; испробовать новый инструмент яңы ҡоралды һынап ҡарау 2. (узнать на собственном опыте) һынап ҡарау, ҡарау; испробовать все возможности бөтә мөмкинлектәрҙе һынап ҡарау 3. разг. (отведать) тәмен татып (тәмләп, ашап) ҡарау, ауыҙ итеү
испУг м ҡурҡыу, ҡурҡыш, өркөү, шөрләү; с испугу ҡурҡыштан; от испуга потерять дар речи ҡурҡыштан телһеҙ ҡалыу ♦ брать (взять) на испуг ҡурҡытыу, ҡурҡытып ҡыҫмаға алыу
ИСПУГАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от испугать 2. прил. ҡурҡҡан, өрккән, шөрләгән; испуганные люди ҡурҡҡан кешеләр; испуганный вид ҡурҡҡан ҡиәфәт
ИСПУГАТЬ сов. кого-что ҡурҡытыу, өркөтөү
ИСПУГАТЬСЯ сов. кого-чего ҡурҡыу, өркөү; испугаться трудностей ауырлыҡтарҙан ҡурҡыу
ИСПУСКАТЬ несов. что 1. см. испустить 2. (распространять, излучать) таратыу, аңҡытыу
ИСПУСТИТЬ сов. что сығарыу, ҡуйыу, ебәреү; испустить вопль үкһеп ебәреү ♦ испустить дух уст. йән биреү, һуңғы һулыш алыу
ИСПЫТАНИЕ с 1. см. испытать; испытание двигателя двигателде һынап ҡарау 2. һынау, имтихан; приёмные испытания ҡабул итеү имтихандары 3. (жизненные трудности, невзгоды) ауыр һынау, ауырлыҡ, кисереш; суровые испытания войны һуғыш ауырлыҡтары
ИСПЫТАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от испытать 2. прил. һынап ҡаралған, һыналған, тикшерелгән; испытанный боец һыналған һалдат; испытанный приём тикшерелгән алым
ИСПЫТАТЕЛЬ м һынаусы; лётчик-испытатель һынаусы лётчик; испытатель машины машина һынаусы
ИСПЫТАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое һынау ...ы; испытательный полёт һынау осошо; испытательный срок һынау срогы
ИСПЫТАТЬ сов. 1. кого-что һынау, һынап ҡарау; испытать станок станокты һынап ҡарау; испытать нового работника яңы хеҙмәткәрҙе һынау 2. что (пережить, ощутить) кисереү, күреү, татыу; испытать нужду мохтажлыҡ кисереү;
432
испытать радость шатлыҡ кисереү; испытать удовольствие ләззәт татыу ♦ испытать на своей (собственной) шкуре что үҙ елкәңдә татыу
ИСПЫТУЕМЫЙ, -ая, -ое һынала (тикшерелә) торған, һынау үтеүсе; испытуемый материал һынала торған материал
ИСПЫТУЮЩИЙ, -ая, -ее тикшерелә торған, һынаулы, һынау үткәреүсе, иғтибарлы; испытующий взгляд һынаулы ҡараш
ИСПЫТЫВАТЬ несов. см. испытать
ИССЕКАТЬ I несов. см. иссечь I
ИССЕКАТЬ II несов. см. иссечь II
ИССЕРА-... һорғолт; иссера-белый һорғолт аҡ
иссЕчь I сов. что 1. соҡоу, ҡырыу, юныу; иссечь статую из мрамора мәрмәрҙән ҡырып статуя яһау 2. мед. ҡырҡып (киҫеп) алыу (ташлау); иссечь опухоль шеште киҫеп ташлау
иссЕчь II сов. кого-что 1. (изрубить, рассечь чем-л.) ҡырҡыу, киҫеү, ҡыйыу 2. уст. (избить плетью, розгами и т.п.) туҡмау, ҡамсылау, сыбыртҡылау; иссечь кнутом сыбыртҡылау
ИССИЗА-... күгелйем; иссиза-голубой күгелйем зәңгәр
ИССИНЯ-... күкһел, зәңгәрһыу; иссиня-зе-лёный зәңгәрһыу йәшел
ИССЛЕДОВАНИЕ с 1. см. исследовать 2. ғилми (фәнни) хеҙмәт (тикшеренеү); исследование по башкирскому языку башҡорт теле буйынса ғилми хеҙмәт
ИССЛЕДОВАТЕЛЬ м тикшеренеүсе, тикшереүсе, өйрәнеүсе, ғилми хеҙмәткәр
ИССЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ, -ая, -ое тикшеренеү ...ы, тикшереү ...ы; исследовательская работа тикшеренеү эше; исследовательские способности тикшереү һәләтлектәре
ИССЛЕДОВАТЬ сов., несов. кого-что 1. тикшереү, тикшеренеү, өйрәнеү; исследовать законы природы тәбиғәт ҡанундарын өйрәнеү 2. ҡарау, тикшереү, ҡарап сығыу; исследовать больного ауырыуҙы ҡарау
ИССОХНУТЬ сов.; прям., перен. кибеү, кибеп (ҡороп) бөтөү; иссохнуть от тоски һағыштан кибеү; реки иссохли йылғалар ҡороп бөттө
ИССТАРИ нареч. борондан, күптән, элек-электән
ИССТРАДАТЬСЯ сов. яфаланыу, ғазапланыу, интегеү, ғазапланып (интегеп, яфаланып) бөтөү; исстрадаться в одиночестве яңғыҙлыҡтан яфаланыу
ИССТРЕЛЯТЬ сов. что 1. атып бөтөрөү; исстрелять все патроны бөтә патрондарҙы атып бөтөрөү 2. разг. атып, тишкеләп бөтөрөү; исстрелять всю мишень сәпкә атып, тишкеләп бөтөрөү
ИССТУПЛЕНИЕ с сикһеҙ шашыу (шашыныу, ярһыу, ҡотороноу); прийти в исступление сикһеҙ шашыныу