Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 434
Поиск по словарям
ИСТОЛКОВАТЬ
ИСТОЛКОВАТЬ сов. что аңлатыу, аңлатып биреү, төшөндөрөү, төшөндөрөп биреү; истолковать смысл слова һүҙҙең мәғәнәһен аңлатыу
ИСТОЛКОВЫВАТЬ несов. см. истолковать
ИСТОЛОЧЬ сов. что төйөп ваҡлау, ваҡлап бөтөрөү; истолочь сахар шәкәрҙе төйөп ваҡлау
ИСТОМА ж иҙрәү, иҙрәп төшөү, әлһерәү, ойоу; в сладкой истоме рәхәт ойоу хәлендә
ИСТОМИТЬ сов. кого-что хәлдән тайҙырыу, талсыҡтырып (зарыҡтырып) бөтөрөү
ИСТОМИТЬСЯ сов. хәлдән тайыу, талсығыу, талсығып (зарығып) бөтөү; совсем истомиться бөтөнләй талсығыу; истомиться на работе эштә хәлдән тайыу
ИСТОМЛЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от истомить 2. прил. хәлдән тайған, талсыҡҡан, йонсоған; истомлённый вид талсыҡҡан ҡиәфәт; истомлённые путники хәлдән тайған юлсылар
ИСТОПИТЬ I сов. что 1. яғыу; истопить печь мейес яғыу 2. разг. яғып бөтөрөү; истопить весь уголь бөтә күмерҙе яғып бөтөрөү
ИСТОПИТЬ II сов. что; разг. иретеп бөтөрөү; истопить всё масло бөтә майҙы иретеп бөтөрөү
ИСТОПИТЬСЯ I сов. (яғыуҙан) йылыныу, яғылып бөтөү
ИСТОПИТЬСЯ II сов.; разг. иреп бөтөү; воск весь истопился балауыҙ иреп бөттө
ИСТОПНИК м и ИСТОПНИЦА ж мейес яғыусы
ИСТОПТАТЬ сов. что 1. тапап бөтөрөү; истоптать траву үләнде тапап бөтөрөү 2. разг. тапап бысратыу (бөтөрөү); истоптать пол иҙәнде тапап бөтөрөү 3. разг. кейеп туҙҙырыу (аяҡ кейемен); истоптать сапоги итекте туҙҙырыу
ИСТОРГАТЬ несов. см. исторгнуть
ИСТОРГНУТЬ сов. что 1. уст. бәреп сығарыу; вулкан исторг лаву вулкан лава бәреп сығарҙы 2. перен. сығарыу; исторгнуть слёзы күҙ йәше сығарыу; исторгнуть крик тауыш сығарыу
ИСТОРИЗМ м тарихилыҡ; принцип историзма тарихилыҡ принцибы
ИСТОРИК м тарихсы; учёный-историк ғалим-тарихсы; совещание историков тарихсылар кәңәшмәһе, тарихсы ғалим
ИСТОРИКО-ФИЛОЛОГИЧЕСКИЙ, -ая,
-ое тарих-филология ...ы
ИСТОРИОГРАФ м историография белгесе, тарихнамәсе; военный историограф хәрби та-рихнамәсе
ИСТОРИОГРАФИЯ ж историография, та-рихнамә (тарих белеменец цҫешен һәм тарихи сығанаҡтарҙы өйрәнец фәне); историография советского периода совет осоро тарихнамәһе
ИСТОРИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. тарих ...ы; историческая наука тарих фәне 2. тарихи; исто-
434
рический документ тарихи документ; историческая грамматика тарихи грамматика; исторические места тарихи урындар ♦ исторический материализм тарихи материализм
ИСТОРИЧНЫЙ, -ая, -ое тарихи яҡтан дөрөҫ, тарихҡа ярашлы
ИСТОРИЯ ж 1. в разн. знач. тарих; новая история яңы тарих; история народа халыҡ тарихы; история песен йырҙар тарихы; законы истории тарих ҡанундары 2. ваҡиға, хәл; попасть в неприятную историю күңелһеҙ хәлгә тарыу; страшные истории ҡурҡыныс ваҡиғалар ♦ вечная история бер үк балыҡ башы; история умалчивает о чём; шутл. был турала бер ни билдәһеҙ; войти в историю тарихҡа инеү
ИСТОСКОВАТЬСЯ сов. по кому-чему и без доп.; разг. һағыныу, зарығыу, һағынып һарғайыу; истосковаться в ожидании көтә-көтә һағынып бөтөү
ИСТОЧАТЬ несов. что аңҡытыу, таратыу, урғылтыу
ИСТОЧИТЬ сов. что 1. ҡайрап (йоҡартып) бөтөү; источить нож бысаҡты ҡайрап (йоҡартып) бөтөрөү 2. см. изъесть 1
ИСТОЧНИК м 1. шишмә, сығанаҡ; горный источник тау шишмәһе; серный источник көкөрт(лө) сығанағы 2. перен. сығанаҡ; источник повышения доходов килемде арттырыу сығанаҡтары; источник сырья сеймал сығанаҡтары; источник вдохновения илһам сығанағы 3. (письменный документ) сығанаҡ; письменный источник яҙма сығанаҡ; по достоверным источникам ышаныслы сығанаҡтар буйынса
ИСТОЧНИКОВЕДЕНИЕ с сығанаҡтар өйрәнеү (тарихи сығанаҡтарҙы өйрәнец һәм ҡулланыу сараларын өйрәнгән фән)
ИСТОЧНИКОВЕДЧЕСКИЙ, -ая, -ое сығанаҡтар өйрәнеү ...ы; источниковедческие работы сығанаҡтар өйрәнеү эше
ИСТОШНЫЙ, -ая, -ое разг. әсе, йөрәк өҙгөс (әрнеткес) (тауыш, оран); истошный крик әсе тауыш
ИСТОЩАТЬ несов. см. истощить
ИСТОЩАТЬСЯ несов. 1. см. истощиться 2. страд. от истощать
ИСТОЩЕНИЕ с 1. см. истощиться; голодное истощение аслыҡтан ябығыу; нервное истощение нервылар ҡаҡшауы 2. (о почве) ярлыланыу, ашламаһы бөтөү, иҫкереү; истощение почвы тупраҡтың ашламаһы бөтөү, иҫкереү 3. әҙәйеп ҡалыу (кәмеү), наҡыҫланыу, бөтөп барыу (тотоноу арҡаһында); истощение средств аҡсаның кәмеүе, бөтөп барыуы; истощение припасов аҙыҡтарҙың наҡыҫланыуы
ИСТОЩЁННОСТЬ ж 1. ‘ ябыҡлыҡ, арыҡлыҡ, хәлһеҙлек; истощённость больного ауы
ИСТОЛКОВАТЬ сов. что аңлатыу, аңлатып биреү, төшөндөрөү, төшөндөрөп биреү; истолковать смысл слова һүҙҙең мәғәнәһен аңлатыу
ИСТОЛКОВЫВАТЬ несов. см. истолковать
ИСТОЛОЧЬ сов. что төйөп ваҡлау, ваҡлап бөтөрөү; истолочь сахар шәкәрҙе төйөп ваҡлау
ИСТОМА ж иҙрәү, иҙрәп төшөү, әлһерәү, ойоу; в сладкой истоме рәхәт ойоу хәлендә
ИСТОМИТЬ сов. кого-что хәлдән тайҙырыу, талсыҡтырып (зарыҡтырып) бөтөрөү
ИСТОМИТЬСЯ сов. хәлдән тайыу, талсығыу, талсығып (зарығып) бөтөү; совсем истомиться бөтөнләй талсығыу; истомиться на работе эштә хәлдән тайыу
ИСТОМЛЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от истомить 2. прил. хәлдән тайған, талсыҡҡан, йонсоған; истомлённый вид талсыҡҡан ҡиәфәт; истомлённые путники хәлдән тайған юлсылар
ИСТОПИТЬ I сов. что 1. яғыу; истопить печь мейес яғыу 2. разг. яғып бөтөрөү; истопить весь уголь бөтә күмерҙе яғып бөтөрөү
ИСТОПИТЬ II сов. что; разг. иретеп бөтөрөү; истопить всё масло бөтә майҙы иретеп бөтөрөү
ИСТОПИТЬСЯ I сов. (яғыуҙан) йылыныу, яғылып бөтөү
ИСТОПИТЬСЯ II сов.; разг. иреп бөтөү; воск весь истопился балауыҙ иреп бөттө
ИСТОПНИК м и ИСТОПНИЦА ж мейес яғыусы
ИСТОПТАТЬ сов. что 1. тапап бөтөрөү; истоптать траву үләнде тапап бөтөрөү 2. разг. тапап бысратыу (бөтөрөү); истоптать пол иҙәнде тапап бөтөрөү 3. разг. кейеп туҙҙырыу (аяҡ кейемен); истоптать сапоги итекте туҙҙырыу
ИСТОРГАТЬ несов. см. исторгнуть
ИСТОРГНУТЬ сов. что 1. уст. бәреп сығарыу; вулкан исторг лаву вулкан лава бәреп сығарҙы 2. перен. сығарыу; исторгнуть слёзы күҙ йәше сығарыу; исторгнуть крик тауыш сығарыу
ИСТОРИЗМ м тарихилыҡ; принцип историзма тарихилыҡ принцибы
ИСТОРИК м тарихсы; учёный-историк ғалим-тарихсы; совещание историков тарихсылар кәңәшмәһе, тарихсы ғалим
ИСТОРИКО-ФИЛОЛОГИЧЕСКИЙ, -ая,
-ое тарих-филология ...ы
ИСТОРИОГРАФ м историография белгесе, тарихнамәсе; военный историограф хәрби та-рихнамәсе
ИСТОРИОГРАФИЯ ж историография, та-рихнамә (тарих белеменец цҫешен һәм тарихи сығанаҡтарҙы өйрәнец фәне); историография советского периода совет осоро тарихнамәһе
ИСТОРИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. тарих ...ы; историческая наука тарих фәне 2. тарихи; исто-
434
рический документ тарихи документ; историческая грамматика тарихи грамматика; исторические места тарихи урындар ♦ исторический материализм тарихи материализм
ИСТОРИЧНЫЙ, -ая, -ое тарихи яҡтан дөрөҫ, тарихҡа ярашлы
ИСТОРИЯ ж 1. в разн. знач. тарих; новая история яңы тарих; история народа халыҡ тарихы; история песен йырҙар тарихы; законы истории тарих ҡанундары 2. ваҡиға, хәл; попасть в неприятную историю күңелһеҙ хәлгә тарыу; страшные истории ҡурҡыныс ваҡиғалар ♦ вечная история бер үк балыҡ башы; история умалчивает о чём; шутл. был турала бер ни билдәһеҙ; войти в историю тарихҡа инеү
ИСТОСКОВАТЬСЯ сов. по кому-чему и без доп.; разг. һағыныу, зарығыу, һағынып һарғайыу; истосковаться в ожидании көтә-көтә һағынып бөтөү
ИСТОЧАТЬ несов. что аңҡытыу, таратыу, урғылтыу
ИСТОЧИТЬ сов. что 1. ҡайрап (йоҡартып) бөтөү; источить нож бысаҡты ҡайрап (йоҡартып) бөтөрөү 2. см. изъесть 1
ИСТОЧНИК м 1. шишмә, сығанаҡ; горный источник тау шишмәһе; серный источник көкөрт(лө) сығанағы 2. перен. сығанаҡ; источник повышения доходов килемде арттырыу сығанаҡтары; источник сырья сеймал сығанаҡтары; источник вдохновения илһам сығанағы 3. (письменный документ) сығанаҡ; письменный источник яҙма сығанаҡ; по достоверным источникам ышаныслы сығанаҡтар буйынса
ИСТОЧНИКОВЕДЕНИЕ с сығанаҡтар өйрәнеү (тарихи сығанаҡтарҙы өйрәнец һәм ҡулланыу сараларын өйрәнгән фән)
ИСТОЧНИКОВЕДЧЕСКИЙ, -ая, -ое сығанаҡтар өйрәнеү ...ы; источниковедческие работы сығанаҡтар өйрәнеү эше
ИСТОШНЫЙ, -ая, -ое разг. әсе, йөрәк өҙгөс (әрнеткес) (тауыш, оран); истошный крик әсе тауыш
ИСТОЩАТЬ несов. см. истощить
ИСТОЩАТЬСЯ несов. 1. см. истощиться 2. страд. от истощать
ИСТОЩЕНИЕ с 1. см. истощиться; голодное истощение аслыҡтан ябығыу; нервное истощение нервылар ҡаҡшауы 2. (о почве) ярлыланыу, ашламаһы бөтөү, иҫкереү; истощение почвы тупраҡтың ашламаһы бөтөү, иҫкереү 3. әҙәйеп ҡалыу (кәмеү), наҡыҫланыу, бөтөп барыу (тотоноу арҡаһында); истощение средств аҡсаның кәмеүе, бөтөп барыуы; истощение припасов аҙыҡтарҙың наҡыҫланыуы
ИСТОЩЁННОСТЬ ж 1. ‘ ябыҡлыҡ, арыҡлыҡ, хәлһеҙлек; истощённость больного ауы