Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 453
Поиск по словарям
КАТИТЬ
КАТАКЛИЗМ м катаклизм, киҫкен һынылыш
КАТАКОМБЫ мн. (ед. катакомба ж) катакомба (ер аҫты коридорҙары)
КАТАЛЕПСИЯ ж; мед. каталепсия, быума, тартышып ҡатыу
КАТАЛЕПТИК м; разг. каталептик, быумалы, тартышып ҡата торған (ауырыу кеше)
КАТАЛИЗ м; хим. катализ (катализатор тәьҫирендә химик реакцияның ҡуҙгыуы йәки тиҙлегенең цҙгәреце)
КАТАЛИЗАТОР м; хим. катализатор (химик реакцияны арттыра, кәметә йәки уның тиҙлеген цҙгәртә торган матдә)
КАТАЛОГ м каталог (бер төр нәмәләрҙең билдәле тәртиптәге исемлеге)
КАТАЛОГИЗИРОВАТЬ сов., несов. что ка-талогка индереү, каталог төҙөү; каталогизировать книжные фонды китап фондына каталог төҙөү
КАТАЛОЖНЫЙ, -ая, -ое 1. каталог ...ы; каталожная карточка каталог карточкаһы 2. в знач. сущ. каталожная ж каталогтар бүлмәһе
катамарАн м катамаран (кәмә)
КАТАНИЕ с 1. см. катать; катание мяча туп тәгәрләтеү 2. см. кататься 1; катание на лошади атта йөрөү; катание на лодке кәмәлә йөрөү; катание на лыжах саңғыла шыуыу ♦ не мытьём, так катаньем был юл менән булмаһа, икенсе юл менән
КАТАПУЛЬТА ж катапульт (1. тар. таш, бцрәнә кецек нәмәне ҡәлгә эсенә ыргыта торган боронго һугыш ҡоралы 2. тех. карап палубаһынан йәки осоу майҙанынан самолёт-ты осорта торган механизм 3. тех. осоусы аппараттарҙан экипажды ситкә атып сыгарып, парашют менән төшөрөц ҡулайламаһы)
КАТАПУЛЬТИРОВАНИЕ с см. катапультировать, катапультироваться; катапультирование из самолёта самолёттан катапультланыу
КАТАПУЛЬТИРОВАТЬ сов., несов. 1. кого-что катапультлау 2. см. катапультироваться
КАТАПУЛЬТИРОВАТЬСЯ 1 . сов., несов. катапультланыу 2. страд. от катапультировать 1
КАТАПУЛЬТНЫЙ, -ая, -ое катапульт ...ы; катапультное кресло катапульт креслоһы
КАТАР м; мед. катар (эске органдарҙа лайлалы тиресәнең шешеце); катар горла тамаҡ катары
КАТАРАКТА ж; мед. ҡара ҡылау (кцҙ ауырыуы ) r 4, . „ г ™ .л
КАТАРАЛЬНЫЙ, -ая, -ое катараль; катаральный кашель катараль йүтәл; катаральное явление катараль күренеш
КАТАСТРОФА ж һәләкәт, катастрофа; железнодорожная катастрофа тимер юл һәләкәте; социальная катастрофа социаль һәләкәт
КАТАСТРОФИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. һәләкәтле, катастрофик; катастрофический случай
453
һәләкәтле ваҡиға 2. разг. үтә тиҙ, катастрофик; события развивались с катастрофической быстротой ваҡиғалар бик тиҙ ҡырҡыулашты (киҫкенләште)
КАТАТЬ несов. 1. кого-что тәгәрләтеү, тәгәрләтеп йөрөтөү; катать шары шар тәгәрләтеү 2. кого-что йөрөтөү; катать ребят на машине балаларҙы машинала йөрөтөү 3. разг. туҡтауһыҙ йөрөү; он катает из одного конца города в другой ул ҡаланың бер осонан икенсе осона туҡтауһыҙ йөрөй 4. что әүәләп яһау, тума-лаҡлау; катать шарики из глины балсыҡтан ваҡ шарҙар әүәләп яһау 5. что (разглаживать) тәгәрләтеп тигеҙләү, шымартыу, катоктан (валиктан) үткәреү; катать бельё йыуылған керҙе (бәләккә, туҡмаҡҡа урап) тәгәрләтеп тигеҙләү 6. что (валять) баҫыу; катать валенки быйма баҫыу 7. тех. что йәйеү (түшәү), һуҙыу; катать сталь ҡорос йәйеү; катать проволоку сым һуҙыу
КАТАТЬСЯ несов. 1. йөрөү, йөрөп килеү; (на салазках, коньках и т. д.) шыуыу; (на лодке ) йөҙөү; кататься на велосипеде велосипедта йөрөү; кататься на лыжах саңғыла шыуыу; кататься на катере катерҙа йөҙөү 2. тәгәрләү, тәгәрләп йөрөү, тәгәрәп ятыу, аунау; кататься на траве үләндә тәгәрәү ♦ кататься со смеху тәгәрәп ятып көлөү, бот сабып көлөү; как сыр в масле кататься май эсендәге бөйөр кеүек йәшәү
КАТАФАЛК м катафалк (1. мәйет оҙатыу арбаһы, машинаһы 2. ябыҡ бина эсендә табут ҡуйыу өсөн ҡалҡыу урын)
КАТЕГОРИАЛЬНЫЙ, -ая, -ое филос. кате-гориаль; категориальное определение бытия йәшәйештең категориаль билдәләмәһе
КАТЕГОРИЧЕСКИЙ, -ая, -ое ҡәтғи, ҡырҡа; категорический ответ ҡәтғи яуап ♦ категорическое суждение лог. ҡәтғи фекерләү
КАТЕГОРИЧНОСТЬ ж ҡәтғилек, киҫкенлек
КАТЕГОРИЯ ж; в разн. знач. категория; категория времени филос. ваҡыт категорияһы; грамматические категории грамматик категориялар; весовая категория ауырлыҡ категорияһы; возрастная категория йәш категорияһы
КАТЕР м катер; торпедный катер торпеда катеры; сторожевой катер һаҡта тороусы катер
кАтерный, -ая, -ое катер ...ы; катерный старшина катер старшинаһы
КАТЕТ м; мат. катет (тура мөйөшлө өсмөйөштә тура мөйөш яһаусы яҡтарҙың береһе)
катЕтер м; мед. катетер (һейҙек юлына ин-дерелмәле көпшә)
КАТЕХИЗИС м катехизис (христиан дине тәглимәтен һорау-яуап рәцешендә ҡыҫҡаса тәфсир итец)
КАТИТЬ несов. 1. что тәгәрләтеү; катить бревно бүрәнәне тәгәрләтеү 2. без доп.; разг. елдереү, сабыу, елеү; катить на машине машинала елдереү; катить босиком ялан аяҡ елдереү
КАТАКЛИЗМ м катаклизм, киҫкен һынылыш
КАТАКОМБЫ мн. (ед. катакомба ж) катакомба (ер аҫты коридорҙары)
КАТАЛЕПСИЯ ж; мед. каталепсия, быума, тартышып ҡатыу
КАТАЛЕПТИК м; разг. каталептик, быумалы, тартышып ҡата торған (ауырыу кеше)
КАТАЛИЗ м; хим. катализ (катализатор тәьҫирендә химик реакцияның ҡуҙгыуы йәки тиҙлегенең цҙгәреце)
КАТАЛИЗАТОР м; хим. катализатор (химик реакцияны арттыра, кәметә йәки уның тиҙлеген цҙгәртә торган матдә)
КАТАЛОГ м каталог (бер төр нәмәләрҙең билдәле тәртиптәге исемлеге)
КАТАЛОГИЗИРОВАТЬ сов., несов. что ка-талогка индереү, каталог төҙөү; каталогизировать книжные фонды китап фондына каталог төҙөү
КАТАЛОЖНЫЙ, -ая, -ое 1. каталог ...ы; каталожная карточка каталог карточкаһы 2. в знач. сущ. каталожная ж каталогтар бүлмәһе
катамарАн м катамаран (кәмә)
КАТАНИЕ с 1. см. катать; катание мяча туп тәгәрләтеү 2. см. кататься 1; катание на лошади атта йөрөү; катание на лодке кәмәлә йөрөү; катание на лыжах саңғыла шыуыу ♦ не мытьём, так катаньем был юл менән булмаһа, икенсе юл менән
КАТАПУЛЬТА ж катапульт (1. тар. таш, бцрәнә кецек нәмәне ҡәлгә эсенә ыргыта торган боронго һугыш ҡоралы 2. тех. карап палубаһынан йәки осоу майҙанынан самолёт-ты осорта торган механизм 3. тех. осоусы аппараттарҙан экипажды ситкә атып сыгарып, парашют менән төшөрөц ҡулайламаһы)
КАТАПУЛЬТИРОВАНИЕ с см. катапультировать, катапультироваться; катапультирование из самолёта самолёттан катапультланыу
КАТАПУЛЬТИРОВАТЬ сов., несов. 1. кого-что катапультлау 2. см. катапультироваться
КАТАПУЛЬТИРОВАТЬСЯ 1 . сов., несов. катапультланыу 2. страд. от катапультировать 1
КАТАПУЛЬТНЫЙ, -ая, -ое катапульт ...ы; катапультное кресло катапульт креслоһы
КАТАР м; мед. катар (эске органдарҙа лайлалы тиресәнең шешеце); катар горла тамаҡ катары
КАТАРАКТА ж; мед. ҡара ҡылау (кцҙ ауырыуы ) r 4, . „ г ™ .л
КАТАРАЛЬНЫЙ, -ая, -ое катараль; катаральный кашель катараль йүтәл; катаральное явление катараль күренеш
КАТАСТРОФА ж һәләкәт, катастрофа; железнодорожная катастрофа тимер юл һәләкәте; социальная катастрофа социаль һәләкәт
КАТАСТРОФИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. һәләкәтле, катастрофик; катастрофический случай
453
һәләкәтле ваҡиға 2. разг. үтә тиҙ, катастрофик; события развивались с катастрофической быстротой ваҡиғалар бик тиҙ ҡырҡыулашты (киҫкенләште)
КАТАТЬ несов. 1. кого-что тәгәрләтеү, тәгәрләтеп йөрөтөү; катать шары шар тәгәрләтеү 2. кого-что йөрөтөү; катать ребят на машине балаларҙы машинала йөрөтөү 3. разг. туҡтауһыҙ йөрөү; он катает из одного конца города в другой ул ҡаланың бер осонан икенсе осона туҡтауһыҙ йөрөй 4. что әүәләп яһау, тума-лаҡлау; катать шарики из глины балсыҡтан ваҡ шарҙар әүәләп яһау 5. что (разглаживать) тәгәрләтеп тигеҙләү, шымартыу, катоктан (валиктан) үткәреү; катать бельё йыуылған керҙе (бәләккә, туҡмаҡҡа урап) тәгәрләтеп тигеҙләү 6. что (валять) баҫыу; катать валенки быйма баҫыу 7. тех. что йәйеү (түшәү), һуҙыу; катать сталь ҡорос йәйеү; катать проволоку сым һуҙыу
КАТАТЬСЯ несов. 1. йөрөү, йөрөп килеү; (на салазках, коньках и т. д.) шыуыу; (на лодке ) йөҙөү; кататься на велосипеде велосипедта йөрөү; кататься на лыжах саңғыла шыуыу; кататься на катере катерҙа йөҙөү 2. тәгәрләү, тәгәрләп йөрөү, тәгәрәп ятыу, аунау; кататься на траве үләндә тәгәрәү ♦ кататься со смеху тәгәрәп ятып көлөү, бот сабып көлөү; как сыр в масле кататься май эсендәге бөйөр кеүек йәшәү
КАТАФАЛК м катафалк (1. мәйет оҙатыу арбаһы, машинаһы 2. ябыҡ бина эсендә табут ҡуйыу өсөн ҡалҡыу урын)
КАТЕГОРИАЛЬНЫЙ, -ая, -ое филос. кате-гориаль; категориальное определение бытия йәшәйештең категориаль билдәләмәһе
КАТЕГОРИЧЕСКИЙ, -ая, -ое ҡәтғи, ҡырҡа; категорический ответ ҡәтғи яуап ♦ категорическое суждение лог. ҡәтғи фекерләү
КАТЕГОРИЧНОСТЬ ж ҡәтғилек, киҫкенлек
КАТЕГОРИЯ ж; в разн. знач. категория; категория времени филос. ваҡыт категорияһы; грамматические категории грамматик категориялар; весовая категория ауырлыҡ категорияһы; возрастная категория йәш категорияһы
КАТЕР м катер; торпедный катер торпеда катеры; сторожевой катер һаҡта тороусы катер
кАтерный, -ая, -ое катер ...ы; катерный старшина катер старшинаһы
КАТЕТ м; мат. катет (тура мөйөшлө өсмөйөштә тура мөйөш яһаусы яҡтарҙың береһе)
катЕтер м; мед. катетер (һейҙек юлына ин-дерелмәле көпшә)
КАТЕХИЗИС м катехизис (христиан дине тәглимәтен һорау-яуап рәцешендә ҡыҫҡаса тәфсир итец)
КАТИТЬ несов. 1. что тәгәрләтеү; катить бревно бүрәнәне тәгәрләтеү 2. без доп.; разг. елдереү, сабыу, елеү; катить на машине машинала елдереү; катить босиком ялан аяҡ елдереү