Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 474
Поиск по словарям
КОЛОНКА
йылган кешеләрҙең торлаҡ урыны 5. биол. бергә берегеп йәшәгән тереклектәр төркөмө)
КОЛОНКА ж 1. бағана, колонка; колонка цифр һандар бағанаһы; писать в две колонки ике бағана итеп яҙыу 2. колонка; водоразборная колонка һыу колонкаһы; бензозаправочная колонка бензин заправкалау колонкаһы; газовая колонка газ колонкаһы
КОЛОННА ж 1. колонна, бағана, терәү, терәк; дом с колоннами колонналы өй; Триумфальная колонна Тантана колоннаһы 2. колонна, теҙмә; колонна демонстрантов демонстранттар колоннаһы; походная колонна юлға сығыу колоннаһы; кильватерная колонна кильватер теҙмәһе 3. бағана; две колонны подписей ике бағана итеп ҡуйылған ҡултамғалар 4. тех. колонна
КОЛОННАДА ж колонналар теҙмәһе (рәте); мраморная колоннада мәрмәр колонналар теҙмәһе
КОЛОННЫЙ, -ая, -ое колонналы; колонный зал колонналы зал
КОЛОНОК м һары шәшке
КОЛОНТИТУЛ м; полигр. колонтитул (әҫәрҙең, бцлектең йәки киҫәктәрҙең һәр биттә текстан югарыраҡ өлөштә баҫылган исеме )
КОЛОНЦИФРА ж; полигр. колонцифр (китаптың , журналдың бит һанын кцрһәткән цифр )
КОЛОРАТУРА ж; муз. колоратура (1. яңгыҙ йырга көйҙө матурлау өсөн индерелгән ҡатмарлы биҙә к 2. тауыштың шул биҙәктәрҙе анһат башҡарыу һәләте)
КОЛОРИТ м 1. колорит (һцрәтте берләштереп торган буяу һәм төҫтәрҙең бәйләнеше, тап килеше); яркий колорит асыҡ колорит 2. перен. колорит, үҙенсәлек, төҫ (берәй нәмәнең цҙенә хас сифаттар, цҙенсәлектәр йыйылмаһы ); поэтический колорит поэтик үҙенсәлек; юмористический колорит юмористик төҫ
КОЛОРИТНЫЙ, -ая, -ое 1. колоритлы; колоритный пейзаж колоритлы пейзаж 2. перен. үҙенсәлекле, колоритлы, көслө, үҙенә бер төрлө; колоритный язык үҙенсәлекле тел
кОлос м башаҡ; колос ржи арыш башағы
КОЛОСИСТЫЙ, -ая, -ое күп (эре) башаҡлы; колосистая рожь күп эре башаҡлы арыш
КОЛОСИТЬСЯ несов. башаҡланыу, башаҡ ебәреү (сығарыу); пшеница колосится бойҙай башаҡ ебәрә
КОЛОСНИКИ мн. (ед. колосник м)
1. рәшәткә, селтәр (мейес ауыҙы аҫтындагы суйын рәшәткә) 2. һәндерә (ҡомалаҡ, көлтә кецекте киптерец өсөн арҡыры агастар һалып эшләнә) 3. театр. рәшәткә (театр сәхнәһенең декорацияларын югарынан беркетеп ҡуйыу өсөн эшләнгән агас ҡулайлама)
КОЛОСОВОЙ, -ая, -ое 1. башаҡлы; колосовые культуры башаҡлы культуралар 2. в знач. сущ. колосовые мн.; бот. башаҡлылар, башаҡлы ашлыҡтар; уборка колосовых башаҡлы ашлыҡтарҙы йыйыу
КОЛОСС м 1. мөһабәт һын 2. перен. күренекле, атаҡлы, бик ҙур; колосс науки фәндең атаҡлы ғалимы; колосс мысли бик ҙур фекер эйәһе ♦ колосс на глиняных ногах книжн. һалам-торхан (тыштан мөһабәт, эстән тара-лырга торган нәмәгә ҡарата)
КОЛОССАЛЬНЫЙ, -ая, -ое ғәйәт (ғәләмәт) ҙур; колоссальный успех ғәйәт ҙур уңыш; колоссальные богатства ғәләмәт ҙур байлыҡ
КОЛОТИТЬ несов. 1. что, по чему, во что һуғыу, ҡағыу, шаҡылдатыу, дөпөлдәтеү; колотить в дверь ишек ҡағыу; колотить в барабан барабанға һуғыу 2. что ҡағыу; колотить ковёр балаҫ ҡағыу 3. кого-что; разг. һуғыу, дөмбәҫләү, туҡмау; колотить лошадей аттарҙы туҡмау; колотить врага дошманды дөмбәҫләү 4. что; разг. ватыу, ҡыйратыу; колотить посуду һауыт-һаба ватыу 5. кого-что; разг. ҡалтыратыу; его колотит лихорадка уны биҙгәк (тапма) ҡалтырата
КОЛОТИТЬСЯ несов. 1. бәрелеү, һуғылыу, ҡалтырау; от ветра ставни колотились о стены тәҙрә ҡапҡастары елдән стенаға бәрелде; зубы колотились один о другой тештәре тешкә теймәй ҡалтырай 2. разг. (о сердце) дөпөлдәү, дөп-дөп итеү; сердце сильно колотится йөрәк ныҡ дөпөлдәй 3. страд. от колотить 2
КОЛОТУШКА ж 1. туҡмаҡ, бәләк; колотушка для конопли киндер туҡмағы 2. шалтыр-маҡ, шаҡылдауыҡ; вдали слышалась колотушка сторожа алыҫта ҡарауылсының шаҡылдауығы ишетелде 3. обычно мн. колотушки; прост. туҡмаҡ; надавать колотушек туҡмаҡ ашатыу
КОЛОТЫЙ I, -ая, -ое 1. прич. от колоть I; 2. прил. сәнселгән; колотый штыком штык менән сәнселгән; колотая рана сәнсеүҙән ҡалған яра, сәнселгән яра
КОЛОТЫЙ II, -ая, -ое 1. прич. от колоть II; 2. прил. ярылған, туралған, ваҡланған; колотый топором балта менән ярылған; колотый сахар ваҡланған шәкәр; колотые дрова ярылған утын
КОЛОТЬ I несов. 1. кого-что сәнсеү, ҡаҙау; щебень колет ноги ваҡланған таштар аяҡты сәнсә; колоть иглой энә менән сәнсеү 2. что, в чём и без доп., безл. сәнсеү; в боку колет ҡабырға сәнсә 3. кого-что сәнсеү, һуйыу, боғаҙлау; колоть штыком штык менән сәнсеү; колоть свиней сусҡа һуйыу 4. перен. сәнсеү, сағыу, әйтеү; колоть язвительными словами сәнскеле һүҙҙәр (менән сағыу) әйтеү ♦ колоть глаза кому, чем күҙенә төртөп әйтеү; правда глаза колет тура әйткән туғанына ярамаған; (темно,) хоть глаз коли (выколи) дөм ҡараңғы, күҙгә төртһәң дә күренмәй
474
йылган кешеләрҙең торлаҡ урыны 5. биол. бергә берегеп йәшәгән тереклектәр төркөмө)
КОЛОНКА ж 1. бағана, колонка; колонка цифр һандар бағанаһы; писать в две колонки ике бағана итеп яҙыу 2. колонка; водоразборная колонка һыу колонкаһы; бензозаправочная колонка бензин заправкалау колонкаһы; газовая колонка газ колонкаһы
КОЛОННА ж 1. колонна, бағана, терәү, терәк; дом с колоннами колонналы өй; Триумфальная колонна Тантана колоннаһы 2. колонна, теҙмә; колонна демонстрантов демонстранттар колоннаһы; походная колонна юлға сығыу колоннаһы; кильватерная колонна кильватер теҙмәһе 3. бағана; две колонны подписей ике бағана итеп ҡуйылған ҡултамғалар 4. тех. колонна
КОЛОННАДА ж колонналар теҙмәһе (рәте); мраморная колоннада мәрмәр колонналар теҙмәһе
КОЛОННЫЙ, -ая, -ое колонналы; колонный зал колонналы зал
КОЛОНОК м һары шәшке
КОЛОНТИТУЛ м; полигр. колонтитул (әҫәрҙең, бцлектең йәки киҫәктәрҙең һәр биттә текстан югарыраҡ өлөштә баҫылган исеме )
КОЛОНЦИФРА ж; полигр. колонцифр (китаптың , журналдың бит һанын кцрһәткән цифр )
КОЛОРАТУРА ж; муз. колоратура (1. яңгыҙ йырга көйҙө матурлау өсөн индерелгән ҡатмарлы биҙә к 2. тауыштың шул биҙәктәрҙе анһат башҡарыу һәләте)
КОЛОРИТ м 1. колорит (һцрәтте берләштереп торган буяу һәм төҫтәрҙең бәйләнеше, тап килеше); яркий колорит асыҡ колорит 2. перен. колорит, үҙенсәлек, төҫ (берәй нәмәнең цҙенә хас сифаттар, цҙенсәлектәр йыйылмаһы ); поэтический колорит поэтик үҙенсәлек; юмористический колорит юмористик төҫ
КОЛОРИТНЫЙ, -ая, -ое 1. колоритлы; колоритный пейзаж колоритлы пейзаж 2. перен. үҙенсәлекле, колоритлы, көслө, үҙенә бер төрлө; колоритный язык үҙенсәлекле тел
кОлос м башаҡ; колос ржи арыш башағы
КОЛОСИСТЫЙ, -ая, -ое күп (эре) башаҡлы; колосистая рожь күп эре башаҡлы арыш
КОЛОСИТЬСЯ несов. башаҡланыу, башаҡ ебәреү (сығарыу); пшеница колосится бойҙай башаҡ ебәрә
КОЛОСНИКИ мн. (ед. колосник м)
1. рәшәткә, селтәр (мейес ауыҙы аҫтындагы суйын рәшәткә) 2. һәндерә (ҡомалаҡ, көлтә кецекте киптерец өсөн арҡыры агастар һалып эшләнә) 3. театр. рәшәткә (театр сәхнәһенең декорацияларын югарынан беркетеп ҡуйыу өсөн эшләнгән агас ҡулайлама)
КОЛОСОВОЙ, -ая, -ое 1. башаҡлы; колосовые культуры башаҡлы культуралар 2. в знач. сущ. колосовые мн.; бот. башаҡлылар, башаҡлы ашлыҡтар; уборка колосовых башаҡлы ашлыҡтарҙы йыйыу
КОЛОСС м 1. мөһабәт һын 2. перен. күренекле, атаҡлы, бик ҙур; колосс науки фәндең атаҡлы ғалимы; колосс мысли бик ҙур фекер эйәһе ♦ колосс на глиняных ногах книжн. һалам-торхан (тыштан мөһабәт, эстән тара-лырга торган нәмәгә ҡарата)
КОЛОССАЛЬНЫЙ, -ая, -ое ғәйәт (ғәләмәт) ҙур; колоссальный успех ғәйәт ҙур уңыш; колоссальные богатства ғәләмәт ҙур байлыҡ
КОЛОТИТЬ несов. 1. что, по чему, во что һуғыу, ҡағыу, шаҡылдатыу, дөпөлдәтеү; колотить в дверь ишек ҡағыу; колотить в барабан барабанға һуғыу 2. что ҡағыу; колотить ковёр балаҫ ҡағыу 3. кого-что; разг. һуғыу, дөмбәҫләү, туҡмау; колотить лошадей аттарҙы туҡмау; колотить врага дошманды дөмбәҫләү 4. что; разг. ватыу, ҡыйратыу; колотить посуду һауыт-һаба ватыу 5. кого-что; разг. ҡалтыратыу; его колотит лихорадка уны биҙгәк (тапма) ҡалтырата
КОЛОТИТЬСЯ несов. 1. бәрелеү, һуғылыу, ҡалтырау; от ветра ставни колотились о стены тәҙрә ҡапҡастары елдән стенаға бәрелде; зубы колотились один о другой тештәре тешкә теймәй ҡалтырай 2. разг. (о сердце) дөпөлдәү, дөп-дөп итеү; сердце сильно колотится йөрәк ныҡ дөпөлдәй 3. страд. от колотить 2
КОЛОТУШКА ж 1. туҡмаҡ, бәләк; колотушка для конопли киндер туҡмағы 2. шалтыр-маҡ, шаҡылдауыҡ; вдали слышалась колотушка сторожа алыҫта ҡарауылсының шаҡылдауығы ишетелде 3. обычно мн. колотушки; прост. туҡмаҡ; надавать колотушек туҡмаҡ ашатыу
КОЛОТЫЙ I, -ая, -ое 1. прич. от колоть I; 2. прил. сәнселгән; колотый штыком штык менән сәнселгән; колотая рана сәнсеүҙән ҡалған яра, сәнселгән яра
КОЛОТЫЙ II, -ая, -ое 1. прич. от колоть II; 2. прил. ярылған, туралған, ваҡланған; колотый топором балта менән ярылған; колотый сахар ваҡланған шәкәр; колотые дрова ярылған утын
КОЛОТЬ I несов. 1. кого-что сәнсеү, ҡаҙау; щебень колет ноги ваҡланған таштар аяҡты сәнсә; колоть иглой энә менән сәнсеү 2. что, в чём и без доп., безл. сәнсеү; в боку колет ҡабырға сәнсә 3. кого-что сәнсеү, һуйыу, боғаҙлау; колоть штыком штык менән сәнсеү; колоть свиней сусҡа һуйыу 4. перен. сәнсеү, сағыу, әйтеү; колоть язвительными словами сәнскеле һүҙҙәр (менән сағыу) әйтеү ♦ колоть глаза кому, чем күҙенә төртөп әйтеү; правда глаза колет тура әйткән туғанына ярамаған; (темно,) хоть глаз коли (выколи) дөм ҡараңғы, күҙгә төртһәң дә күренмәй
474