Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 496
Поиск по словарям
КОСНУТЬСЯ
КОСНУТЬСЯ сов. см. касаться
КОСНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡатып ҡалған, ынтылышһыҙ; косный ум ҡатып ҡалған аҡыл; косный человек туң, ынтылышһыҙ (мәғәнәһеҙ) кеше 2. в знач. сущ. косное с иҫкелек, (иҫкесә) ҡатып ҡалғанлыҡ; борьба нового с косным яңылыҡ менән иҫкелектең көрәше
КОСОБОКИЙ, -ая, -ое ҡыйыш, салыш, янтайған, ауыш; кособокий старик ҡыйыш кәүҙәле ҡарт; кособокая избушка янтайған өй
КОСОБОЧИТЬ несов.; разг. ҡыйшайыу, ауышыу, салшайыу, ҡырынайыу, янтайыу
КОСОВИЦА ж 1. сабыу; косовица трав үлән сабыу 2. (время, когда косят) бесән өҫтө
КОСОВИЩЕ с салғы һабы; укоротить косовище салғы һабын ҡыҫҡартыу; насадить косу на косовище салғы ашлау, салғыға һап ҡуйыу
КОСОВОРОТКА ж ҡыйыҡ яғалы күлдәк
КОСОГЛАЗИЕ с ҡылыйлыҡ
косоглазый, -ая, -ое 1. ҡылый күҙле, ҡылый; косоглазый мальчик ҡылый күҙле малай 2. разг. (раскосый) ҡыҫыҡ күҙле; косоглазые лица ҡыҫыҡ күҙҙәр, ҡыҫыҡ күҙле кешеләр
КОСОГОР м сағыл, тау битләүе; вершина косогора сағыл башы
КОСОЙ, -ая, -ое 1. ҡыя, ҡыялап төшкән (яуған); косые лучи солнца ҡояштың ҡыялап төшкән нурҙары; косой дождь ҡыялап яуған ямғыр; косой почерк ҡыя яҙыу; косой пробор сәсте ҡыя ярыу 2. ҡыйыш, салыш, ауыш, ҡыйшайған; косая дверь ҡыйыш ишек; косая полка ҡыйшайған кәштә 3. ҡылый, ҡыйыш, ҡылый күҙле; косая женщина ҡылый ҡатын 4. перен. ҡырын; косой взгляд ҡырын ҡараш ♦ косой ворот ҡыйыҡ яға; косой парус ҡыйыҡ елкән; косой треугольник мат. ҡыйыш өсмөйөш; косой угол мат. ҡыйыш мөйөш; косая сажень в плечах; в косую сажень ростом киң яурынлы
косолапить несов. тайыш баҫыу
КОСОЛАПОСТЬ ж тайышлыҡ; врождённая косолапость тыумыштан тайышлыҡ
косолапый, -ая, -ое 1. тайыш, тайыш аяҡ (табан), арҡыры аяҡ; косолапый медведь тайыш табан айыу 2. перен., прост. килбәтһеҙ, шөкәтһеҙ
КОСОРУКИЙ, -ая, -ое 1. ҡыйыш ҡуллы, ҡыйыш ҡул; косорукий человек ҡыйыш ҡул кеше 2. перен., прост. ҡулайһыҙ, оҫолһоҙ
КОСОУГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое мат. ҡыйыш (ҡыйыҡ) мөйөшлө; косоугольный треугольник ҡыйыҡ мөйөшлө өсмөйөш
КОСТЁЛ м костёл (Польшала католиктар сиркәце )
костенЕть несов. 1. шаҡрайыу, шоҡрайыу, ҡатыу; спина костенеет от холода арҡа һыуыҡтан шоҡрая 2. (от смущения, испуга и т.д.) ҡатып ҡалыу, шаҡ ҡатыу; костенеть от испуга ҡурҡыуҙан шаҡ ҡатыу
КОСТЁР I м 1. усаҡ, ут; зажечь костёр усаҡ тоҡандырыу 2. горн. (рудничное крепление из стоек) терәк ♦ пионерский костёр пионерҙар усағы
КОСТЁР II м; бот. күстерә; безостый костёр ҡылсыҡһыҙ күстерә
КОСТИСТЫЙ, -ая, -ое 1. шауҡал, эре һөйәкле; костистый скот шауҡал мал; костистый мужчина эре һөйәкле ир 2. (о рыбе) ҡылсыҡлы; костистый лещ ҡылсыҡлы ҡорман 3. см. костлявый 1
КОСТЛЯВЫЙ, -ая, -ое 1. ҡаҡ һөйәк, ҡаҡ һөйәккә ҡалған, үтә арыҡ (ябыҡ); костлявый старик ҡаҡ һөйәккә ҡалған ҡарт; костлявая корова үтә арыҡ һыйыр 2. см. костистый 2
КОСТНЫЙ, -ая, -ое һөйәк ...ы; костная ткань һөйәк туҡымаһы; костная болезнь һөйәк ауырыуҙары; костный клей һөйәк елеме ♦ костный мозг анат. елек; костная мозоль мед. һөйәк йөйө
КОСТОЕДА ж һөйәк сереү сире КОСТОПРАВ м быуын ултыртыусы КОСТОРЕЗ м һөйәктән әйбер эшләүсе КОСТОЧКА ж 1. уменьш. от кость 2. (в плодах) һөйәк, төш; косточка сливы слива һөйәге ♦ перемывать косточки кому ғәйбәт һатыу, тетеп һалыу; по косточкам разобрать кого-что ентекләп тикшереү
КОСТОЧКОВЫЙ, -ая, -ое бот. 1. һөйәкле, төшлө; косточковые плоды һөйәкле емештәр 2. в знач. сущ. косточковые мн. ҡаты төшлөләр
КОСТРА ж талҡыш; льняная костра етен талҡышы
кострЕц м 1. ҡойроҡ һөйәге, ҡоймос 2. (часть мясной туши) артҡы һан, бот ите
КОСТРИКА ж см. костра
КОСТРОВОЙ м усаҡ яғыусы
КОСТЫЛЬ м 1. ҡултыҡ таяғы; ходить на костылях ҡултыҡ таяғы менән йөрөү 2. (гвоздь, крюк) ырғаҡлы сөй; вбить костыль в стену стенаға ырғаҡлы сөй ҡағыу
КОСТЬ ж 1. һөйәк; (у рыб) ҡылсыҡ; бедренная кость бот һөйәге; слоновая кость фил һөйәге; резьба по кости һөйәктән һырлап эшләү 2. (игральная) һөйәк, уйын ташы 3. (на счётах) төймә ♦ белая кость аҡ һөйәк; чёрная кость ҡара һөйәк; до костей бик ныҡ; кожа да кости ҡоро һөйәккә тороп ҡалған; широкая кость; широк костью; широк в кости эре һөйәкле, ҙур кәүҙәле; до мозга костей бөтә торошо (булмышы) менән, башынан аяғына тиклем; язык без костей у кого теле һөйәкһеҙ, теле-телгә теймәй; пересчитать кости кому ҡабырғаһын һанау (туҡмау); лечь костьми башын һалыу (цлеп ҡалыу); на костях построить ҡорбандар менән төҙөү
КОСТЮМ м костюм, кейем; рабочий костюм эш кейеме; выходной костюм байрам кейеме;
496
КОСНУТЬСЯ сов. см. касаться
КОСНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡатып ҡалған, ынтылышһыҙ; косный ум ҡатып ҡалған аҡыл; косный человек туң, ынтылышһыҙ (мәғәнәһеҙ) кеше 2. в знач. сущ. косное с иҫкелек, (иҫкесә) ҡатып ҡалғанлыҡ; борьба нового с косным яңылыҡ менән иҫкелектең көрәше
КОСОБОКИЙ, -ая, -ое ҡыйыш, салыш, янтайған, ауыш; кособокий старик ҡыйыш кәүҙәле ҡарт; кособокая избушка янтайған өй
КОСОБОЧИТЬ несов.; разг. ҡыйшайыу, ауышыу, салшайыу, ҡырынайыу, янтайыу
КОСОВИЦА ж 1. сабыу; косовица трав үлән сабыу 2. (время, когда косят) бесән өҫтө
КОСОВИЩЕ с салғы һабы; укоротить косовище салғы һабын ҡыҫҡартыу; насадить косу на косовище салғы ашлау, салғыға һап ҡуйыу
КОСОВОРОТКА ж ҡыйыҡ яғалы күлдәк
КОСОГЛАЗИЕ с ҡылыйлыҡ
косоглазый, -ая, -ое 1. ҡылый күҙле, ҡылый; косоглазый мальчик ҡылый күҙле малай 2. разг. (раскосый) ҡыҫыҡ күҙле; косоглазые лица ҡыҫыҡ күҙҙәр, ҡыҫыҡ күҙле кешеләр
КОСОГОР м сағыл, тау битләүе; вершина косогора сағыл башы
КОСОЙ, -ая, -ое 1. ҡыя, ҡыялап төшкән (яуған); косые лучи солнца ҡояштың ҡыялап төшкән нурҙары; косой дождь ҡыялап яуған ямғыр; косой почерк ҡыя яҙыу; косой пробор сәсте ҡыя ярыу 2. ҡыйыш, салыш, ауыш, ҡыйшайған; косая дверь ҡыйыш ишек; косая полка ҡыйшайған кәштә 3. ҡылый, ҡыйыш, ҡылый күҙле; косая женщина ҡылый ҡатын 4. перен. ҡырын; косой взгляд ҡырын ҡараш ♦ косой ворот ҡыйыҡ яға; косой парус ҡыйыҡ елкән; косой треугольник мат. ҡыйыш өсмөйөш; косой угол мат. ҡыйыш мөйөш; косая сажень в плечах; в косую сажень ростом киң яурынлы
косолапить несов. тайыш баҫыу
КОСОЛАПОСТЬ ж тайышлыҡ; врождённая косолапость тыумыштан тайышлыҡ
косолапый, -ая, -ое 1. тайыш, тайыш аяҡ (табан), арҡыры аяҡ; косолапый медведь тайыш табан айыу 2. перен., прост. килбәтһеҙ, шөкәтһеҙ
КОСОРУКИЙ, -ая, -ое 1. ҡыйыш ҡуллы, ҡыйыш ҡул; косорукий человек ҡыйыш ҡул кеше 2. перен., прост. ҡулайһыҙ, оҫолһоҙ
КОСОУГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое мат. ҡыйыш (ҡыйыҡ) мөйөшлө; косоугольный треугольник ҡыйыҡ мөйөшлө өсмөйөш
КОСТЁЛ м костёл (Польшала католиктар сиркәце )
костенЕть несов. 1. шаҡрайыу, шоҡрайыу, ҡатыу; спина костенеет от холода арҡа һыуыҡтан шоҡрая 2. (от смущения, испуга и т.д.) ҡатып ҡалыу, шаҡ ҡатыу; костенеть от испуга ҡурҡыуҙан шаҡ ҡатыу
КОСТЁР I м 1. усаҡ, ут; зажечь костёр усаҡ тоҡандырыу 2. горн. (рудничное крепление из стоек) терәк ♦ пионерский костёр пионерҙар усағы
КОСТЁР II м; бот. күстерә; безостый костёр ҡылсыҡһыҙ күстерә
КОСТИСТЫЙ, -ая, -ое 1. шауҡал, эре һөйәкле; костистый скот шауҡал мал; костистый мужчина эре һөйәкле ир 2. (о рыбе) ҡылсыҡлы; костистый лещ ҡылсыҡлы ҡорман 3. см. костлявый 1
КОСТЛЯВЫЙ, -ая, -ое 1. ҡаҡ һөйәк, ҡаҡ һөйәккә ҡалған, үтә арыҡ (ябыҡ); костлявый старик ҡаҡ һөйәккә ҡалған ҡарт; костлявая корова үтә арыҡ һыйыр 2. см. костистый 2
КОСТНЫЙ, -ая, -ое һөйәк ...ы; костная ткань һөйәк туҡымаһы; костная болезнь һөйәк ауырыуҙары; костный клей һөйәк елеме ♦ костный мозг анат. елек; костная мозоль мед. һөйәк йөйө
КОСТОЕДА ж һөйәк сереү сире КОСТОПРАВ м быуын ултыртыусы КОСТОРЕЗ м һөйәктән әйбер эшләүсе КОСТОЧКА ж 1. уменьш. от кость 2. (в плодах) һөйәк, төш; косточка сливы слива һөйәге ♦ перемывать косточки кому ғәйбәт һатыу, тетеп һалыу; по косточкам разобрать кого-что ентекләп тикшереү
КОСТОЧКОВЫЙ, -ая, -ое бот. 1. һөйәкле, төшлө; косточковые плоды һөйәкле емештәр 2. в знач. сущ. косточковые мн. ҡаты төшлөләр
КОСТРА ж талҡыш; льняная костра етен талҡышы
кострЕц м 1. ҡойроҡ һөйәге, ҡоймос 2. (часть мясной туши) артҡы һан, бот ите
КОСТРИКА ж см. костра
КОСТРОВОЙ м усаҡ яғыусы
КОСТЫЛЬ м 1. ҡултыҡ таяғы; ходить на костылях ҡултыҡ таяғы менән йөрөү 2. (гвоздь, крюк) ырғаҡлы сөй; вбить костыль в стену стенаға ырғаҡлы сөй ҡағыу
КОСТЬ ж 1. һөйәк; (у рыб) ҡылсыҡ; бедренная кость бот һөйәге; слоновая кость фил һөйәге; резьба по кости һөйәктән һырлап эшләү 2. (игральная) һөйәк, уйын ташы 3. (на счётах) төймә ♦ белая кость аҡ һөйәк; чёрная кость ҡара һөйәк; до костей бик ныҡ; кожа да кости ҡоро һөйәккә тороп ҡалған; широкая кость; широк костью; широк в кости эре һөйәкле, ҙур кәүҙәле; до мозга костей бөтә торошо (булмышы) менән, башынан аяғына тиклем; язык без костей у кого теле һөйәкһеҙ, теле-телгә теймәй; пересчитать кости кому ҡабырғаһын һанау (туҡмау); лечь костьми башын һалыу (цлеп ҡалыу); на костях построить ҡорбандар менән төҙөү
КОСТЮМ м костюм, кейем; рабочий костюм эш кейеме; выходной костюм байрам кейеме;
496