Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 499
Поиск по словарям
КРАПАТЬ
КОЩУНСТВО с мыҫҡыл, мәсхәрә
КОЩУНСТВОВАТЬ несов. мыҫҡыл (мәсхәрә) итеү, мәсхәрәләү, мыҫҡыллау
КОЭФФИЦИЕНТ м; мат., физ. коэффициент ♦ коэффициент полезного действия файҙалы эш коэффициенты
КРАБ м диңгеҙ ҡыҫалаһы, краб крАбий, -ья, -ье диңгеҙ ҡыҫалаһы ...ы; крабье мясо диңгеҙ ҡыҫалаһы ите
КРАБОВЫЙ, -ая, -ое (связанный с добычей крабов) диңгеҙ ҡыҫалаһы ...ы; крабовый промысел диңгеҙ ҡыҫалаһы аулау кәсебе; крабовые сети диңгеҙ ҡыҫалаһы ауы
краболОв м 1. диңгеҙ ҡыҫалаһы аусыһы 2. диңгеҙ ҡыҫалаһын тотоп эшкәртеүсе карап
крАвчий м; ист. кравчий (Мэскэц батшаларының ашнаҡсыһы)
КРАГИ мн. краги (1. кцндән эшләнгән балтырлы ҡуныс 2. бирсәткәнең киң оҙон беләҙеге)
КРАДЕНЫЙ, -ая, -ое 1. урланған; краденые вещи урланған әйберҙәр 2. в знач. сущ. краденое с собир. урланған нәмәләр
КРАДУЧИСЬ нареч.; разг. боҫоп, йәшерен, һиҙҙермәҫтән; крадучись выйти из дома өйҙән йәшерен сығыу
КРАЕВЕД м тыуған яҡты өйрәнеүсе (белгес)
КРАЕВЕДЕНИЕ с илде өйрәнеү, тыуған яҡты (ерҙе) өйрәнеү
КРАЕВЕДЧЕСКИЙ, -ая, -ое тыуған яҡты (төйәкте) өйрәнеү ...ы; краеведческий музей тыуған яҡты өйрәнеү музейы
КРАЕВОЙ, -ая, -ое 1. край ...ы; краевой суд край суды; краевой прокурор край прокуроры 2. спец. ҡырындағы, ситендәге; краевые трещины ледника боҙлоҡ ситендәге ярыҡтар
КРАЕУГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое книжн. төп, нигеҙ, иң мөһим; краеугольный вопрос төп мәсьәлә ♦ краеугольный камень чего эштең төп нигеҙе (асылы)
КРАЕШЕК м; разг. сит, ҡыр; сесть на краешек стула ултырғыстың ситенә ултырыу
КРАЖА ж урлау, урлыҡ, урлашыу; мелкая кража ваҡ-төйәк урлау; кража со взломом ватып инеп урлау
КРАЙ м 1. сит, ҡыр, тирә; край стола өҫтәл ҡыры; на самом краю иң ситтә; сесть на край стула ултырғыс ситенә ултырыу 2. мөлдөрәмә, ҡыр; наполни стакан до краёв стаканды мөлдөрәмә тултырыу; литься через край ҡырынан түгелеп ташыу 3. ер, яҡ; родной край тыуған яҡ; тёплые края йылы яҡтар 4. край; Краснодарский край Краснодар крайы ♦ с краю ситтән; через край бик күп, артығы менән; из края в край бер сиктән икенсе сиккә тиклем; на край света ҡош та осоп етмәҫ ергә (ер сигенә); на краю света йәһәннәм ситендә; на краю гибели ҡыл өҫтөндә; хватить через край арттырып
(аштырып) ебәреү; слышать краем уха ҡолаҡҡа салыныу, ишетеп ҡалыу
крайне нареч. (чрезвычайно) бик, үтә, сиктән тыш; крайне безобразен бик йәмһеҙ; я крайне удивлён мин сиктән тыш ғәжәпләндем; крайне полезное дело үтә файҙалы эш
КРАЙНИЙ, -яя, -ее 1. ситке, ситтәге; крайний дом по улице урам буйлап ситке өй; крайнее окно ситтәге тәҙрә 2. (наиболее отдалённый ) алыҫ, йыраҡ; жить на Крайнем Севере Алыҫ Төньяҡта йәшәү 3. (предельный) иң һуңғы (аҙаҡҡы); крайний срок иң һуңғы срок 4. (исключительный ) һуңғы сиктәге, һуң дәрәжәләге; крайняя нужда һуң дәрәжәләге ихтыяж 5. (наиболее радикальный) иң, ныҡ, киҫкен; крайний реакционер ныҡ реакционер; крайнее мнение киҫкен фекер ♦ крайние меры киҫкен саралар; в крайнем случае һуңғы сиктә, бер ҙә булмағанда; по крайней мере һәр хәлдә, һис юғында
крайность ж 1. сик, ахыр, һуңғы (аҡтыҡ) сик; избегать крайностей аҡтыҡ сиктәрҙән арыныу (ҡасыу) 2. перен. ҡаршылыҡ, ҡапма-ҡаршылыҡ; в его характере сочетаются две крайности уның холҡонда ике ҡапма-ҡаршылыҡ ята 3. (очень тяжёлое положение) ауыр хәл, мохтажлыҡ, һуңғы сик; огонь открывать только в крайности! утты тик һуңғы сиктә генә асырға! ♦ в крайности кәрәк булғанда; до крайности бик, үтә, ғәҙәттән (саманан) тыш; довести (дойти) до крайности сығырынан сығарыу
КРАКОВЯК м краковяк (поляктарҙың милли бейеце һәм шуның көйө)
КРАМОЛА ж; уст. фетнә
КРАМОЛЬНИК м; уст. фетнәсе
КРАМОЛЬНИЧАТЬ несов.; уст. фетнә ойоштороу
КРАМОЛЬНЫЙ, -ая, -ое уст. фетнә ...ы, фетнәсел; крамольный дух фетнәсел рух
КРАН I м һемәк, морон, кран; водопроводный кран һыу үткәргес краны; самоварный кран самауыр һемәге; закрыть кран һемәкте ябыу
КРАН II м; тех. кран; подъёмный кран күтәргес кран
КРАНИОЛОГИЯ ж краниология (кешенең һәм хайуандарҙың баш һөйәген өйрәнгән сабыштырма анатомия ф.еннш'б Ццлеее)
КРАНИОМЕТРИЯ ж; анат. краниометрия (баш һөйәген цлсәц)
КРАНОВЩИК м и КРАНОВЩИЦА ж крансы, кранда эшләүсе
КРАП м 1. (мелкие пятна) бөрсөк, тап; белый мрамор с серым крапом һоро таплы аҡ мәрмәр 2. (расцветка) сыбар биҙәк, төрткө
КРАПАТЬ несов. 1. һибәләү, һибәләп яуыу; дождь крапает ямғыр һибәләй 2. что сыбарлау, төрткөләү
499
КОЩУНСТВО с мыҫҡыл, мәсхәрә
КОЩУНСТВОВАТЬ несов. мыҫҡыл (мәсхәрә) итеү, мәсхәрәләү, мыҫҡыллау
КОЭФФИЦИЕНТ м; мат., физ. коэффициент ♦ коэффициент полезного действия файҙалы эш коэффициенты
КРАБ м диңгеҙ ҡыҫалаһы, краб крАбий, -ья, -ье диңгеҙ ҡыҫалаһы ...ы; крабье мясо диңгеҙ ҡыҫалаһы ите
КРАБОВЫЙ, -ая, -ое (связанный с добычей крабов) диңгеҙ ҡыҫалаһы ...ы; крабовый промысел диңгеҙ ҡыҫалаһы аулау кәсебе; крабовые сети диңгеҙ ҡыҫалаһы ауы
краболОв м 1. диңгеҙ ҡыҫалаһы аусыһы 2. диңгеҙ ҡыҫалаһын тотоп эшкәртеүсе карап
крАвчий м; ист. кравчий (Мэскэц батшаларының ашнаҡсыһы)
КРАГИ мн. краги (1. кцндән эшләнгән балтырлы ҡуныс 2. бирсәткәнең киң оҙон беләҙеге)
КРАДЕНЫЙ, -ая, -ое 1. урланған; краденые вещи урланған әйберҙәр 2. в знач. сущ. краденое с собир. урланған нәмәләр
КРАДУЧИСЬ нареч.; разг. боҫоп, йәшерен, һиҙҙермәҫтән; крадучись выйти из дома өйҙән йәшерен сығыу
КРАЕВЕД м тыуған яҡты өйрәнеүсе (белгес)
КРАЕВЕДЕНИЕ с илде өйрәнеү, тыуған яҡты (ерҙе) өйрәнеү
КРАЕВЕДЧЕСКИЙ, -ая, -ое тыуған яҡты (төйәкте) өйрәнеү ...ы; краеведческий музей тыуған яҡты өйрәнеү музейы
КРАЕВОЙ, -ая, -ое 1. край ...ы; краевой суд край суды; краевой прокурор край прокуроры 2. спец. ҡырындағы, ситендәге; краевые трещины ледника боҙлоҡ ситендәге ярыҡтар
КРАЕУГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое книжн. төп, нигеҙ, иң мөһим; краеугольный вопрос төп мәсьәлә ♦ краеугольный камень чего эштең төп нигеҙе (асылы)
КРАЕШЕК м; разг. сит, ҡыр; сесть на краешек стула ултырғыстың ситенә ултырыу
КРАЖА ж урлау, урлыҡ, урлашыу; мелкая кража ваҡ-төйәк урлау; кража со взломом ватып инеп урлау
КРАЙ м 1. сит, ҡыр, тирә; край стола өҫтәл ҡыры; на самом краю иң ситтә; сесть на край стула ултырғыс ситенә ултырыу 2. мөлдөрәмә, ҡыр; наполни стакан до краёв стаканды мөлдөрәмә тултырыу; литься через край ҡырынан түгелеп ташыу 3. ер, яҡ; родной край тыуған яҡ; тёплые края йылы яҡтар 4. край; Краснодарский край Краснодар крайы ♦ с краю ситтән; через край бик күп, артығы менән; из края в край бер сиктән икенсе сиккә тиклем; на край света ҡош та осоп етмәҫ ергә (ер сигенә); на краю света йәһәннәм ситендә; на краю гибели ҡыл өҫтөндә; хватить через край арттырып
(аштырып) ебәреү; слышать краем уха ҡолаҡҡа салыныу, ишетеп ҡалыу
крайне нареч. (чрезвычайно) бик, үтә, сиктән тыш; крайне безобразен бик йәмһеҙ; я крайне удивлён мин сиктән тыш ғәжәпләндем; крайне полезное дело үтә файҙалы эш
КРАЙНИЙ, -яя, -ее 1. ситке, ситтәге; крайний дом по улице урам буйлап ситке өй; крайнее окно ситтәге тәҙрә 2. (наиболее отдалённый ) алыҫ, йыраҡ; жить на Крайнем Севере Алыҫ Төньяҡта йәшәү 3. (предельный) иң һуңғы (аҙаҡҡы); крайний срок иң һуңғы срок 4. (исключительный ) һуңғы сиктәге, һуң дәрәжәләге; крайняя нужда һуң дәрәжәләге ихтыяж 5. (наиболее радикальный) иң, ныҡ, киҫкен; крайний реакционер ныҡ реакционер; крайнее мнение киҫкен фекер ♦ крайние меры киҫкен саралар; в крайнем случае һуңғы сиктә, бер ҙә булмағанда; по крайней мере һәр хәлдә, һис юғында
крайность ж 1. сик, ахыр, һуңғы (аҡтыҡ) сик; избегать крайностей аҡтыҡ сиктәрҙән арыныу (ҡасыу) 2. перен. ҡаршылыҡ, ҡапма-ҡаршылыҡ; в его характере сочетаются две крайности уның холҡонда ике ҡапма-ҡаршылыҡ ята 3. (очень тяжёлое положение) ауыр хәл, мохтажлыҡ, һуңғы сик; огонь открывать только в крайности! утты тик һуңғы сиктә генә асырға! ♦ в крайности кәрәк булғанда; до крайности бик, үтә, ғәҙәттән (саманан) тыш; довести (дойти) до крайности сығырынан сығарыу
КРАКОВЯК м краковяк (поляктарҙың милли бейеце һәм шуның көйө)
КРАМОЛА ж; уст. фетнә
КРАМОЛЬНИК м; уст. фетнәсе
КРАМОЛЬНИЧАТЬ несов.; уст. фетнә ойоштороу
КРАМОЛЬНЫЙ, -ая, -ое уст. фетнә ...ы, фетнәсел; крамольный дух фетнәсел рух
КРАН I м һемәк, морон, кран; водопроводный кран һыу үткәргес краны; самоварный кран самауыр һемәге; закрыть кран һемәкте ябыу
КРАН II м; тех. кран; подъёмный кран күтәргес кран
КРАНИОЛОГИЯ ж краниология (кешенең һәм хайуандарҙың баш һөйәген өйрәнгән сабыштырма анатомия ф.еннш'б Ццлеее)
КРАНИОМЕТРИЯ ж; анат. краниометрия (баш һөйәген цлсәц)
КРАНОВЩИК м и КРАНОВЩИЦА ж крансы, кранда эшләүсе
КРАП м 1. (мелкие пятна) бөрсөк, тап; белый мрамор с серым крапом һоро таплы аҡ мәрмәр 2. (расцветка) сыбар биҙәк, төрткө
КРАПАТЬ несов. 1. һибәләү, һибәләп яуыу; дождь крапает ямғыр һибәләй 2. что сыбарлау, төрткөләү
499