Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 612
Поиск по словарям
НАЗНАЧАТЬСЯ
НАЗНАЧАТЬСЯ несов. страд. от назначать
НАЗНАЧЕНИЕ с 1 . см. назначить; назначение на работу эшкә тәғәйенләү 2. билдәләнеү, тәғәйенләнеү; получить новое назначение яңы эшкә билдәләнеү 3. (цель, задача) төп функция, бурыс, маҡсат, вазифа; смысл и назначение жизни йәшәүҙең мәғәнәһе һәм маҡсаты; отряд особого назначения махсус вазифа йөкмәтелгән отряд; использовать по назначению тәғәйенләнеше буйынса файҙаланыу
НАЗНАЧИТЬ сов. кого - что; в разн. знач. билдәләү, күрһәтеү, тәғәйенләү, ҡуйыу, биреү; назначить день отъезда китер көндө билдәләү; назначить участок для застройки дома өй һалыу өсөн урын билдәләү; назначить его заведующим отделом уны бүлек мөдире итеп тәғәйенләү (ҡуйыу); назначить пенсию пенсия билдәләү; назначить цену хаҡ ҡуйыу
НАЗОЙЛИВЫЙ, -ая, -ое бәйләнсек, йөҙәткес, ялыҡтырғыс, ялҡытҡыс, теңкә ҡоротҡос, маҙа китәргес; назойливый человек теңкә ҡоротҡос кеше
НАЗРЕВАНИЕ с см. назревать; назревание плодов емештәрҙең өлгөрөүе
НАЗРЕВАТЬ несов. см. назреть
НАЗРЕТЬ сов. 1. (стать спелым) өлгөрөү, бешеү; вишня назрела сейә бешкән 2. (о нарыве ) тулышыу, тулышып етеү 3. перен. (приблизиться , стать неизбежным) яҡынлашыу, етешеү, етеү, ҡотолғоһоҙ булыу; назрело время для переговоров һөйләшеү өсөн ваҡыт килеп етте
НАЗУБОК нареч.; разг. ятҡа, яттан, ятлап (алыу); знать устав назубок уставты яттан белеү
НАЗЫВАНИЕ с см. называть I; называние вещи әйберҙең исемен атау
НАЗЫВАТЬ I несов. см. назвать I ♦ называть белое чёрным аҡты ҡара тип әйтеү; называть вещи своими именами хәҡиҡәтте йәшермәйенсә әйтеү, дөрөҫөн (тураһын) һөйләү
НАЗЫВАТЬ II несов. см. назвать II
НАЗЫВАТЬСЯ I несов. 1. (носить имя, называться ) аталыу, исемләнеү, исем йөрөтөү; это явление по-другому называется был күренеш икенсе төрлө атала 2. страд. от называть I ♦ что называется в знач. вводн. сл. (как принято говорить) әйтергә кәрәк, тип әйтергә кәрәк
НАЗЫВАТЬСЯ II несов. 1. см. назваться II 2. страд. от называть II
НАЗЫВНОЙ: назывное предложение грам. атама һөйләм
НАИ... приставка; сифат һәм рәцештәргә ялланып, артыҡлыҡ һәм ҡайһы бер осраҡтарҙа салыштырыу дәрәжәләре яһай; тәржемәлә “ иц” тигән мәгәнәне ацлата, мәҫ., наилучший иң яҡшы; наивыгоднейший иң файҙалы, иң ҡулайлы
наИб м наиб (ҡайһы бер мосолман илдәрендә башлыҡ йәки руханиҙыц урынбаҫары, ярҙамсыһы )
НАИБОЛЕЕ нареч. 1. иң, айырыуса, ныҡ, бигерәк тә; этот метод наиболее подходит для урока был ысул дәрес өсөн бигерәк тә тура килә 2. (в сочет. с прил. и нареч. образует превосх. ст.) иң ныҡ, бигерәк тә; наиболее крепкая семья иң ныҡ ғаилә
НАИБОЛЬШИЙ, -ая, -ее иң ҙур (күп, киң, эре); наибольшая ширина реки йылғаның иң киң урыны
НАИВНИЧАТЬ несов.; разг. бер ҡатлыла-ныу, бер ҡатлы булып күренергә тырышыу, бер ҡатлылыҡ күрһәтеп маташыу; лицемерно наивничать бер ҡатлы булып ҡыланыу
НАИВНОСТЬ ж бер ҡатлылыҡ, хәйләһеҙлек, эскерһеҙлек; проявлять наивность бер ҡатлылыҡ күрһәтеү
НАИВНЫЙ, -ая, -ое бер ҡатлы, хәйләһеҙ, эскерһеҙ; наивный человек бер ҡатлы кеше; наивный вопрос бер ҡатлы һорау; наивная улыбка хәйләһеҙ йылмайыу
НАИВЫСШИЙ, -ая, -ое иң юғары, иң ҙур, иң бейек; наивысшие достижения иң юғары ҡаҙаныштар
НАИГРАННОСТЬ ж яһалмалылыҡ; наигранность в поведении ҡылыҡтағы яһалмалылыҡ
НАИГРАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от наиграть 2. прил. яһалма, ялған; наигранный смех яһалма көлөү
НАИГРАТЬ сов. 1. что, чего; разг. уйнау, башҡарыу; наиграть много песенных мелодий бик күп йырҙарҙың көйөн башҡарыу 2. (сыграть для звукозаписи) көй яҙҙырыу; наиграть вальс на пластинку пластинкаға вальс көйөн яҙҙырыу
НАИГРАТЬСЯ сов. туйғансы (танһыҡ ҡанғансы) уйнау, уйнап туйыу; дети наигрались балалар уйнап туйҙы
НАИГРЫВАТЬ несов. 1. см. наиграть 2. что и без доп. әкрен генә көй башҡарыу (уйнау) (музыка ҡоралында); наигрывать старинные мелодии әкрен генә боронғо көйҙәр уйнау
НАИГРЫШ м 1. көй; плясовые наигрыши бейеү көйҙәре 2. (искусственность в актёрской игре) яһалмалылыҡ
НАИЗГОТОВЕ: держать наизготове әҙер тотоу (гәҙәттә, мылтыҡ, пистолет һ. б. тураһында )
НАИЗНАНКУ нареч. тиҫкәре (һул) яғын (яғына); надеть рубашку наизнанку күлдәктең тиҫкәре яғын кейеү
НАИЗУСТЬ нареч. ятҡа, яттан, күңелдән; читать наизусть стихи яттан шиғыр уҡыу
НАИЛУЧШИЙ, -ая, -ее иң шәп, иң яҡшы; наилучший способ обработки иң шәп эшкәртеү ысулы
НАИМЕНЕЕ нареч. 1. иң, иң аҙ, бик, бик аҙ, бөтәһенән дә аҙ, -һыҙыраҡ/-һеҙерәк, -һыҙ/-һеҙ, -һыҙы/-һеҙе; наименее подходить бик аҙ тап ки
612
НАЗНАЧАТЬСЯ несов. страд. от назначать
НАЗНАЧЕНИЕ с 1 . см. назначить; назначение на работу эшкә тәғәйенләү 2. билдәләнеү, тәғәйенләнеү; получить новое назначение яңы эшкә билдәләнеү 3. (цель, задача) төп функция, бурыс, маҡсат, вазифа; смысл и назначение жизни йәшәүҙең мәғәнәһе һәм маҡсаты; отряд особого назначения махсус вазифа йөкмәтелгән отряд; использовать по назначению тәғәйенләнеше буйынса файҙаланыу
НАЗНАЧИТЬ сов. кого - что; в разн. знач. билдәләү, күрһәтеү, тәғәйенләү, ҡуйыу, биреү; назначить день отъезда китер көндө билдәләү; назначить участок для застройки дома өй һалыу өсөн урын билдәләү; назначить его заведующим отделом уны бүлек мөдире итеп тәғәйенләү (ҡуйыу); назначить пенсию пенсия билдәләү; назначить цену хаҡ ҡуйыу
НАЗОЙЛИВЫЙ, -ая, -ое бәйләнсек, йөҙәткес, ялыҡтырғыс, ялҡытҡыс, теңкә ҡоротҡос, маҙа китәргес; назойливый человек теңкә ҡоротҡос кеше
НАЗРЕВАНИЕ с см. назревать; назревание плодов емештәрҙең өлгөрөүе
НАЗРЕВАТЬ несов. см. назреть
НАЗРЕТЬ сов. 1. (стать спелым) өлгөрөү, бешеү; вишня назрела сейә бешкән 2. (о нарыве ) тулышыу, тулышып етеү 3. перен. (приблизиться , стать неизбежным) яҡынлашыу, етешеү, етеү, ҡотолғоһоҙ булыу; назрело время для переговоров һөйләшеү өсөн ваҡыт килеп етте
НАЗУБОК нареч.; разг. ятҡа, яттан, ятлап (алыу); знать устав назубок уставты яттан белеү
НАЗЫВАНИЕ с см. называть I; называние вещи әйберҙең исемен атау
НАЗЫВАТЬ I несов. см. назвать I ♦ называть белое чёрным аҡты ҡара тип әйтеү; называть вещи своими именами хәҡиҡәтте йәшермәйенсә әйтеү, дөрөҫөн (тураһын) һөйләү
НАЗЫВАТЬ II несов. см. назвать II
НАЗЫВАТЬСЯ I несов. 1. (носить имя, называться ) аталыу, исемләнеү, исем йөрөтөү; это явление по-другому называется был күренеш икенсе төрлө атала 2. страд. от называть I ♦ что называется в знач. вводн. сл. (как принято говорить) әйтергә кәрәк, тип әйтергә кәрәк
НАЗЫВАТЬСЯ II несов. 1. см. назваться II 2. страд. от называть II
НАЗЫВНОЙ: назывное предложение грам. атама һөйләм
НАИ... приставка; сифат һәм рәцештәргә ялланып, артыҡлыҡ һәм ҡайһы бер осраҡтарҙа салыштырыу дәрәжәләре яһай; тәржемәлә “ иц” тигән мәгәнәне ацлата, мәҫ., наилучший иң яҡшы; наивыгоднейший иң файҙалы, иң ҡулайлы
наИб м наиб (ҡайһы бер мосолман илдәрендә башлыҡ йәки руханиҙыц урынбаҫары, ярҙамсыһы )
НАИБОЛЕЕ нареч. 1. иң, айырыуса, ныҡ, бигерәк тә; этот метод наиболее подходит для урока был ысул дәрес өсөн бигерәк тә тура килә 2. (в сочет. с прил. и нареч. образует превосх. ст.) иң ныҡ, бигерәк тә; наиболее крепкая семья иң ныҡ ғаилә
НАИБОЛЬШИЙ, -ая, -ее иң ҙур (күп, киң, эре); наибольшая ширина реки йылғаның иң киң урыны
НАИВНИЧАТЬ несов.; разг. бер ҡатлыла-ныу, бер ҡатлы булып күренергә тырышыу, бер ҡатлылыҡ күрһәтеп маташыу; лицемерно наивничать бер ҡатлы булып ҡыланыу
НАИВНОСТЬ ж бер ҡатлылыҡ, хәйләһеҙлек, эскерһеҙлек; проявлять наивность бер ҡатлылыҡ күрһәтеү
НАИВНЫЙ, -ая, -ое бер ҡатлы, хәйләһеҙ, эскерһеҙ; наивный человек бер ҡатлы кеше; наивный вопрос бер ҡатлы һорау; наивная улыбка хәйләһеҙ йылмайыу
НАИВЫСШИЙ, -ая, -ое иң юғары, иң ҙур, иң бейек; наивысшие достижения иң юғары ҡаҙаныштар
НАИГРАННОСТЬ ж яһалмалылыҡ; наигранность в поведении ҡылыҡтағы яһалмалылыҡ
НАИГРАННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от наиграть 2. прил. яһалма, ялған; наигранный смех яһалма көлөү
НАИГРАТЬ сов. 1. что, чего; разг. уйнау, башҡарыу; наиграть много песенных мелодий бик күп йырҙарҙың көйөн башҡарыу 2. (сыграть для звукозаписи) көй яҙҙырыу; наиграть вальс на пластинку пластинкаға вальс көйөн яҙҙырыу
НАИГРАТЬСЯ сов. туйғансы (танһыҡ ҡанғансы) уйнау, уйнап туйыу; дети наигрались балалар уйнап туйҙы
НАИГРЫВАТЬ несов. 1. см. наиграть 2. что и без доп. әкрен генә көй башҡарыу (уйнау) (музыка ҡоралында); наигрывать старинные мелодии әкрен генә боронғо көйҙәр уйнау
НАИГРЫШ м 1. көй; плясовые наигрыши бейеү көйҙәре 2. (искусственность в актёрской игре) яһалмалылыҡ
НАИЗГОТОВЕ: держать наизготове әҙер тотоу (гәҙәттә, мылтыҡ, пистолет һ. б. тураһында )
НАИЗНАНКУ нареч. тиҫкәре (һул) яғын (яғына); надеть рубашку наизнанку күлдәктең тиҫкәре яғын кейеү
НАИЗУСТЬ нареч. ятҡа, яттан, күңелдән; читать наизусть стихи яттан шиғыр уҡыу
НАИЛУЧШИЙ, -ая, -ее иң шәп, иң яҡшы; наилучший способ обработки иң шәп эшкәртеү ысулы
НАИМЕНЕЕ нареч. 1. иң, иң аҙ, бик, бик аҙ, бөтәһенән дә аҙ, -һыҙыраҡ/-һеҙерәк, -һыҙ/-һеҙ, -һыҙы/-һеҙе; наименее подходить бик аҙ тап ки
612