Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 619
Поиск по словарям
НАЛОГОПЛАТЕЛЬЩИК
этеү; налечь на стол грудью күкрәк менэн өҫтәлгә ятыу; налечь плечом на дверь иңбаш менән ишекте этеү 2. на что; перен., разг. ныҡ бирелеү, тырышыу, бөтә көстө һалыу; налечь на учёбу уҡыуға ныҡ бирелеү; налечь на вёсла бөтә көстө һалып ишеү 3. на кого - что; перен., прост. (нажать) ҡыҫыу, ҡыҫымға алыу; налечь на подчинённых ҡул аҫтында эшләүселәрҙе ҡыҫыу 4. төшөү, ятыу; роса налегла на зелень үләндәргә ысыҡ төштө
НАЛИВ м 1. см. налить 1; налив бензина в цистерны цистерналарға бензин (ҡойоп) тултырыу 2. (созревание) етеү, бешеү, өлгөрөү, тулышыу, емгә туйыу; яблоки хорошего налива яҡшы өлгөргән алмалар ♦ белый налив аҡ алма ( сорт )
НАЛИВАТЬ несов. см. налить
НАЛИВАТЬСЯ несов. 1. см. налиться
2. страд. от наливать
НАЛИВКА ж 1. спец. см. налить 1 — наливать 2. еләк-емеш шарабы
НАЛИВНОЙ, -ая, -ое 1. (приспособленный для перевозки жидких грузов) шыйыҡсалар һалып йөрөтә торған; наливные суда шыйыҡсалар һалып йөрөтә торған суднолар 2. һыу ҡойоп яһалған; наливной каток һыу ҡойоп яһалған каток 3. спец. (приводимый в движение водой) һыу ...ы, һыу әйләндерә торған; наливная мельница һыу тирмәне 4. тулышып бешкән, тулышҡан, өлгөргән, һутлы; наливное Яблоко тулышып бешкән алма
НАЛИЗАТЬСЯ сов. чего; разг. (вдоволь полизать ) туйғансы яланыу (ялау), яланып (ялап) туйыу
НАЛИМ м шамбы (балыҡ)
НАЛИМИЙ, -ья, -ье шамбы ...ы; налимья голова шамбы башы
НАЛИНОВАТЬ сов. что, чего һыҙып сығыу (бөтөрөү, ҡуйыу), һыҙып әҙерләп ҡуйыу; налиновать тетрадь дәфтәрҙе һыҙып сығыу
НАЛИПАТЬ несов. см. налипнуть
НАЛИПНУТЬ сов. (өҫтөнә) йәбешеү, һылашыу; на сапоги налипла грязь итеккә бысраҡ йәбеште
НАЛИТОЙ, -ая, -ое (о плодах, зерне и т. п.) см. наливной 4; налитой колос пшеницы тулышҡан бойҙай башағы 2. (о плечах, руках и т.п.) тулы, һимеҙ; налитые плечи тулы иңбаштар 3. (о человеке) тығыҙ тәнле, ныҡлы; налитой парень ныҡлы егет
НАЛИТЬ сов. 1. что (наполнить) ҡойоу, һалыу, ҡойоп тултырыу, тултырып ҡуйыу, яһау; налить чай в чашку сынаяҡҡа сәй яһау 2. что, чего (разлить по поверхности) түгеү; налить чернила на стол өҫтәлгә ҡара түгеү 3. что, чего (изготовить литьём) ҡойоу, ҡойоп яһау; налить стальных деталей ҡорос деталдәр ҡойоу
НАЛИТЬСЯ сов. 1. тулыу, ҡойолоу, түгелеү; в лодку налилась вода кәмәгә һыу тулған; глаза налились слезами күҙгә йәш тулды 2. (наполниться соком — о плодах, зерне) тулышыу, өлгөрөү, етеү, бешеү; вишни налились сейә(ләр) бешкән ♦ налиться кровью биткә ҡан йүгереү (асыуҙан ҡыҙарыу), ҡан баҫыу (кцҙҙе)
НАЛИЦО нареч. в знач. сказ. бар, бында, ошонда, үҙ урынында, күҙ алдында, күренеп тора; факты налицо факттар бар; результаты налицо һөҙөмтәләр күҙ алдында
НАЛИЧЕСТВОВАТЬ несов.; книжн. бар булыу, күҙ алдында булыу, күренеп тороу; наличествуют все признаки заболевания ауырыуҙың бөтә билгеләре күренеп тора
НАЛИЧИЕ с барлыҡ, бар булыу, урынында, күҙ алдында булыу; сведения о наличии денег аҡса барлығы тураһында(ғы) мәғлүмәттәр; при наличии булһа, булғанда, булған хәлдә ♦ в наличии (быть, иметься, оказаться и т.п.) бар булыу, күҙ алдында булыу, күренеп тороу
НАЛИЧНИК м йөҙлөк (тәҙрәлә, ишектә); окна с расписными наличниками семәр йөҙлөклө тәҙрәләр
НАЛИЧНОСТЬ ж 1. см. наличие 2. бар булғаны, булған тиклеме, күләм (хәҙерге ваҡытта); наличность товаров в магазине магазиндағы тауарҙарҙың күләме ♦ в наличности (быть, иметься, оказаться и т.п.) см. в наличии (быть, иметься, оказаться и т.п.)
НАЛИЧНЫЙ, -ая, -ое 1. булған, бар булған, әҙер, ҡулаҡса, ҡулдағы; наличные деньги ҡулаҡса 2. в знач. сущ. наличные мн. ҡулаҡса ♦ наличный расчёт фин. ҡулаҡса түләү; за наличный расчёт ҡулаҡсаға
НАЛОБНИК м 1. (в конской узде) маңлайса; серебряный налобник көмөш маңлайса 2. (налобная повязка) маңлай бәйләмесе
НАЛОБНЫЙ, -ая, -ое маңлайҙағы, маңлайса, маңлай ...ы; налобная повязка маңлай бәйләмесе; налобный ремень (в узде) маңлай бауы
НАЛОВИТЬ сов. что, чего (бер ни тиклем) тотоу; наловить с полведра окуней ярты биҙрә самаһы алабуға тотоу
НАЛОВЧИТЬСЯ сов. в чём и без доп.; разг. оҫтарыу, таҫылланыу, өйрәнеү, оҫтарып (өйрәнеп) китеү; наловчиться в вождении трактора трактор йөрөтөргә оҫтарып китеү (алыу)
НАЛОГ м һалым; обложить налогом һалым һалыу; платить налог һалым түләү
НАЛОГОВЫЙ, -ая, -ое һалым(дар) ...ы; налоговая полиция һалым полицияһы; налоговая система һалым системаһы
НАЛОГООБЛОЖЕНИЕ с; фин. һалым һалыу; система налогообложения һалым һалыу системаһы
НАЛОГОПЛАТЕЛЬЩИК м и НАЛОГОПЛАТЕЛЬЩИЦА ж; офиц. һалым түләүсе
619
этеү; налечь на стол грудью күкрәк менэн өҫтәлгә ятыу; налечь плечом на дверь иңбаш менән ишекте этеү 2. на что; перен., разг. ныҡ бирелеү, тырышыу, бөтә көстө һалыу; налечь на учёбу уҡыуға ныҡ бирелеү; налечь на вёсла бөтә көстө һалып ишеү 3. на кого - что; перен., прост. (нажать) ҡыҫыу, ҡыҫымға алыу; налечь на подчинённых ҡул аҫтында эшләүселәрҙе ҡыҫыу 4. төшөү, ятыу; роса налегла на зелень үләндәргә ысыҡ төштө
НАЛИВ м 1. см. налить 1; налив бензина в цистерны цистерналарға бензин (ҡойоп) тултырыу 2. (созревание) етеү, бешеү, өлгөрөү, тулышыу, емгә туйыу; яблоки хорошего налива яҡшы өлгөргән алмалар ♦ белый налив аҡ алма ( сорт )
НАЛИВАТЬ несов. см. налить
НАЛИВАТЬСЯ несов. 1. см. налиться
2. страд. от наливать
НАЛИВКА ж 1. спец. см. налить 1 — наливать 2. еләк-емеш шарабы
НАЛИВНОЙ, -ая, -ое 1. (приспособленный для перевозки жидких грузов) шыйыҡсалар һалып йөрөтә торған; наливные суда шыйыҡсалар һалып йөрөтә торған суднолар 2. һыу ҡойоп яһалған; наливной каток һыу ҡойоп яһалған каток 3. спец. (приводимый в движение водой) һыу ...ы, һыу әйләндерә торған; наливная мельница һыу тирмәне 4. тулышып бешкән, тулышҡан, өлгөргән, һутлы; наливное Яблоко тулышып бешкән алма
НАЛИЗАТЬСЯ сов. чего; разг. (вдоволь полизать ) туйғансы яланыу (ялау), яланып (ялап) туйыу
НАЛИМ м шамбы (балыҡ)
НАЛИМИЙ, -ья, -ье шамбы ...ы; налимья голова шамбы башы
НАЛИНОВАТЬ сов. что, чего һыҙып сығыу (бөтөрөү, ҡуйыу), һыҙып әҙерләп ҡуйыу; налиновать тетрадь дәфтәрҙе һыҙып сығыу
НАЛИПАТЬ несов. см. налипнуть
НАЛИПНУТЬ сов. (өҫтөнә) йәбешеү, һылашыу; на сапоги налипла грязь итеккә бысраҡ йәбеште
НАЛИТОЙ, -ая, -ое (о плодах, зерне и т. п.) см. наливной 4; налитой колос пшеницы тулышҡан бойҙай башағы 2. (о плечах, руках и т.п.) тулы, һимеҙ; налитые плечи тулы иңбаштар 3. (о человеке) тығыҙ тәнле, ныҡлы; налитой парень ныҡлы егет
НАЛИТЬ сов. 1. что (наполнить) ҡойоу, һалыу, ҡойоп тултырыу, тултырып ҡуйыу, яһау; налить чай в чашку сынаяҡҡа сәй яһау 2. что, чего (разлить по поверхности) түгеү; налить чернила на стол өҫтәлгә ҡара түгеү 3. что, чего (изготовить литьём) ҡойоу, ҡойоп яһау; налить стальных деталей ҡорос деталдәр ҡойоу
НАЛИТЬСЯ сов. 1. тулыу, ҡойолоу, түгелеү; в лодку налилась вода кәмәгә һыу тулған; глаза налились слезами күҙгә йәш тулды 2. (наполниться соком — о плодах, зерне) тулышыу, өлгөрөү, етеү, бешеү; вишни налились сейә(ләр) бешкән ♦ налиться кровью биткә ҡан йүгереү (асыуҙан ҡыҙарыу), ҡан баҫыу (кцҙҙе)
НАЛИЦО нареч. в знач. сказ. бар, бында, ошонда, үҙ урынында, күҙ алдында, күренеп тора; факты налицо факттар бар; результаты налицо һөҙөмтәләр күҙ алдында
НАЛИЧЕСТВОВАТЬ несов.; книжн. бар булыу, күҙ алдында булыу, күренеп тороу; наличествуют все признаки заболевания ауырыуҙың бөтә билгеләре күренеп тора
НАЛИЧИЕ с барлыҡ, бар булыу, урынында, күҙ алдында булыу; сведения о наличии денег аҡса барлығы тураһында(ғы) мәғлүмәттәр; при наличии булһа, булғанда, булған хәлдә ♦ в наличии (быть, иметься, оказаться и т.п.) бар булыу, күҙ алдында булыу, күренеп тороу
НАЛИЧНИК м йөҙлөк (тәҙрәлә, ишектә); окна с расписными наличниками семәр йөҙлөклө тәҙрәләр
НАЛИЧНОСТЬ ж 1. см. наличие 2. бар булғаны, булған тиклеме, күләм (хәҙерге ваҡытта); наличность товаров в магазине магазиндағы тауарҙарҙың күләме ♦ в наличности (быть, иметься, оказаться и т.п.) см. в наличии (быть, иметься, оказаться и т.п.)
НАЛИЧНЫЙ, -ая, -ое 1. булған, бар булған, әҙер, ҡулаҡса, ҡулдағы; наличные деньги ҡулаҡса 2. в знач. сущ. наличные мн. ҡулаҡса ♦ наличный расчёт фин. ҡулаҡса түләү; за наличный расчёт ҡулаҡсаға
НАЛОБНИК м 1. (в конской узде) маңлайса; серебряный налобник көмөш маңлайса 2. (налобная повязка) маңлай бәйләмесе
НАЛОБНЫЙ, -ая, -ое маңлайҙағы, маңлайса, маңлай ...ы; налобная повязка маңлай бәйләмесе; налобный ремень (в узде) маңлай бауы
НАЛОВИТЬ сов. что, чего (бер ни тиклем) тотоу; наловить с полведра окуней ярты биҙрә самаһы алабуға тотоу
НАЛОВЧИТЬСЯ сов. в чём и без доп.; разг. оҫтарыу, таҫылланыу, өйрәнеү, оҫтарып (өйрәнеп) китеү; наловчиться в вождении трактора трактор йөрөтөргә оҫтарып китеү (алыу)
НАЛОГ м һалым; обложить налогом һалым һалыу; платить налог һалым түләү
НАЛОГОВЫЙ, -ая, -ое һалым(дар) ...ы; налоговая полиция һалым полицияһы; налоговая система һалым системаһы
НАЛОГООБЛОЖЕНИЕ с; фин. һалым һалыу; система налогообложения һалым һалыу системаһы
НАЛОГОПЛАТЕЛЬЩИК м и НАЛОГОПЛАТЕЛЬЩИЦА ж; офиц. һалым түләүсе
619