Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, I том. Страница 64
Поиск по словарям
БЕЖЕВЫЙ
гут машины шоссе буйлап машиналар елә 3. (быстро перемещаться, нестись (о дымке, облаках и т. д.) ағылыу; облака бегут на север болоттар төньяҡҡа ағыла 4. сов., несов. (спастись бегством) ҡасыу, ҡасып ҡотолоу; бежать из окружения ҡамауҙан ҡасыу; бежать из плена плендан ҡасыу 5. (быстро проходить, протекать — о времени) үтеү, уҙыу; дни бегут көндәр үтә; время бежит ваҡыт уҙа; годы бегут йылдар уҙа 6. (течь, литься) ағыу, һарҡыу; река бежит йылға аға; вода бежит из крана крандан (һемәктән) һыу аға; слёзы бегут күҙ йәштәре аға; кровь из раны бежит яранан (йәрәхәттән) ҡан һарҡа (аға) 7. разг. (при кипячении) ташыу; самовар бежит самауыр таша; молоко бежит һөт таша 8. разг. (идти вперёд, спешить — о часах ) алға китеү; мои часы бегут сәғәтем алға китә
БЕЖЕВЫЙ, -ая, -ое разг. см. беж; бежевое платье аҡһыл көрән күлдәк; бежевые сапоги аҡһыл көрән итек
БЕЖЕНЕЦ м и БЕЖЕНКА ж ҡасаҡ
БЕЖЕНСКИЙ, -ая, -ое ҡасаҡ(тар) ...ы; беженский обоз ҡасаҡтар ылауы
БЕЗ и БЕЗО предлог с род. п. 1. (при указании на недостаток, отсутствие кого-чего-л.) -һыҙ/-һеҙ; расти без отца атайһыҙ үҫеү; чай без молока һөтһөҙ сәй; сидеть без огня утһыҙ ултырыу; жить без друзей дуҫ-ишһеҙ йәшәү; работать без отдыха ялһыҙ эшләү; без вести пропал хәбәрһеҙ юғалды
2. (в отсутствие кого-л.) -дан/-дән башҡа, юғында, юҡ саҡта; без нас не ходи беҙҙән башҡа барма (йөрөмә); это сделано без вашей помощи был һеҙҙең ярҙамдан башҡа эшләнде
3. (при словах, обозначающих количество или меру, указывает на недостающее до полной меры количество) -дан/-дән; ребёнку год без трёх дней балаға өс көндән бер йәш була; без пяти минут девять биш минуттан туғыҙ ♦ без исключения береһе лә ҡалмай, тулыһынса, бөтөнләй; без малого әҙ тигәндә; без сомнения һис шикһеҙ; без оглядки артына ҡарамайынса, алдын-артын ҡарамай; без устали арымай-талмай; без умолку туҡтауһыҙ, туҡтамайынса, өҙлөкһөҙ; не без пользы файҙаһыҙ түгел; не без того (чтобы) унһыҙ булмаҫ
БЕЗ... (безъ..., бес...) приставка 1. (исемдән яһалган сифаттарҙа берәй нәмәнец булмауын ацлата) -һыҙ/-һеҙ; безногий аяҡһыҙ; безработный эшһеҙ; бесшумный тауышһыҙ; безлошадный атһыҙ; бездомный өйһөҙ, йортһоҙ; безъязыкий телһеҙ; безысходный ҡотолғоһоҙ 2. (“-ие”, “-ье”, “-ица”, “-ость” ялгауҙары менән яһалган исемдәрҙә берәй нәмәнец булмауын йәки кәм булыуын белдерә) -һыҙлыҡ/-һеҙлек; безумие башһыҙлыҡ, аҡылһыҙлыҡ; безводье
һыуһыҙлыҡ; безветрие елһеҙлек; бездорожье юлһыҙлыҡ; бессердечие шәфҡәтһеҙлек; безвкусица зауыҡһыҙлыҡ; безыдейность идеяһыҙлыҡ; безызвестность билдәһеҙлек
БЕЗАВАРИЙНЫЙ, -ая, -ое аварияһыҙ, бәлә-ҡазаһыҙ; безаварийное движение аварияһыҙ хәрәкәт; безаварийная работа аварияһыҙ эш
БЕЗАЛАБЕРНОСТЬ ж тәртипһеҙлек, рәтһеҙ-лек, йыйнаҡһыҙлыҡ
БЕЗАЛАБЕРНЫЙ, -ая, -ое тәртипһеҙ, рәтһеҙ, йүнһеҙ, арамъя, шалҡы; безалаберный человек шалҡы кеше; безалаберная работа тәртипһеҙ эш
БЕЗАЛАБЕРЩИНА ж; разг. тәртипһеҙлек, бола, буталсыҡлыҡ; безалаберщина в доме өйҙәге тәртипһеҙлек
БЕЗАЛКОГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое алкоголһеҙ, иҫертмәй торған; безалкогольные напитки алкоголһеҙ эсемлектәр
БЕЗАПЕЛЛЯЦИОННЫЙ, -ая, -ое 1. юр. апелляцияһыҙ, апелляцияға бирелмәй торған; безапелляционный приговор апелляцияға бирелмәй торған хөкөм 2. ҡаты, ҡырҡа, ҡәтғи; безапелляционное решение ҡәтғи ҡарар
БЕЗБЕДНЫЙ, -ая, -ое мул, етеш, мохтажлыҡһыҙ; безбедная жизнь мул тормош
БЕЗБИЛЕТНИК м и БЕЗБИЛЕТНИЦА ж разг. билетһыҙ пассажир (тамашасы)
БЕЗБИЛЕТНЫЙ, -ая, -ое билетһыҙ, билеты булмаған; безбилетный пассажир билетһыҙ пассажир
БЕЗБОЖИЕ с аллаһыҙлыҡ, динһеҙлек, дәһрилек, аллаға ышанмау
БЕЗБОЖНИК м и БЕЗБОЖНИЦА ж 1. аллаһыҙ, динһеҙ, дәһри (кеше) 2. уст., бран. оятһыҙ, выжданһыҙ, намыҫһыҙ (әҙәм)
БЕЗБОЖНЫЙ, -ая, -ое 1. уст. алланы (динде) танымаған, аллаға (дингә) ышанмаған 2. разг. оятһыҙ, выжданһыҙ, намыҫһыҙ; безбожная клевета оятһыҙ ғәйбәт
БЕЗБОЛЕЗНЕННЫЙ, -ая, -ое ауыртыуһыҙ, ауырттырыуһыҙ; безболезненная операция ауырттырыуһыҙ үткәрелгән операция
БЕЗБОРОДЫЙ, -ая, -ое һаҡалһыҙ, күҫә; безбородый мужчина һаҡалһыҙ ир, күҫә ир
БЕЗБОЯЗНЕННОСТЬ ж ҡыйыулыҡ, ҡур-ҡыуһыҙлыҡ, ҡурҡмағанлыҡ; безбоязненность мыслей фекерҙәр ҡыйыулығы
БЕЗБОЯЗНЕННЫЙ, -ая, -ое ҡыйыу, ҡурҡыуһыҙ, ҡурҡыу белмәгән; безбоязненный человек ҡурҡыу белмәгән кеше
БЕЗБРАЧИЕ с буйҙаҡлыҡ, өйләнмәү, өйләнмәй (яңғыҙ) йәшәү (ирҙәргә ҡарата); кейәүгә сыҡмау, кейәүгә сыҡмай йәшәү (ҡатын-ҡыҙҙар-га ҡарата)
БЕЗБРАЧНЫЙ, -ая, -ое өйләнмәгән, кейәүгә сыҡмаған, никахһыҙ
64
гут машины шоссе буйлап машиналар елә 3. (быстро перемещаться, нестись (о дымке, облаках и т. д.) ағылыу; облака бегут на север болоттар төньяҡҡа ағыла 4. сов., несов. (спастись бегством) ҡасыу, ҡасып ҡотолоу; бежать из окружения ҡамауҙан ҡасыу; бежать из плена плендан ҡасыу 5. (быстро проходить, протекать — о времени) үтеү, уҙыу; дни бегут көндәр үтә; время бежит ваҡыт уҙа; годы бегут йылдар уҙа 6. (течь, литься) ағыу, һарҡыу; река бежит йылға аға; вода бежит из крана крандан (һемәктән) һыу аға; слёзы бегут күҙ йәштәре аға; кровь из раны бежит яранан (йәрәхәттән) ҡан һарҡа (аға) 7. разг. (при кипячении) ташыу; самовар бежит самауыр таша; молоко бежит һөт таша 8. разг. (идти вперёд, спешить — о часах ) алға китеү; мои часы бегут сәғәтем алға китә
БЕЖЕВЫЙ, -ая, -ое разг. см. беж; бежевое платье аҡһыл көрән күлдәк; бежевые сапоги аҡһыл көрән итек
БЕЖЕНЕЦ м и БЕЖЕНКА ж ҡасаҡ
БЕЖЕНСКИЙ, -ая, -ое ҡасаҡ(тар) ...ы; беженский обоз ҡасаҡтар ылауы
БЕЗ и БЕЗО предлог с род. п. 1. (при указании на недостаток, отсутствие кого-чего-л.) -һыҙ/-һеҙ; расти без отца атайһыҙ үҫеү; чай без молока һөтһөҙ сәй; сидеть без огня утһыҙ ултырыу; жить без друзей дуҫ-ишһеҙ йәшәү; работать без отдыха ялһыҙ эшләү; без вести пропал хәбәрһеҙ юғалды
2. (в отсутствие кого-л.) -дан/-дән башҡа, юғында, юҡ саҡта; без нас не ходи беҙҙән башҡа барма (йөрөмә); это сделано без вашей помощи был һеҙҙең ярҙамдан башҡа эшләнде
3. (при словах, обозначающих количество или меру, указывает на недостающее до полной меры количество) -дан/-дән; ребёнку год без трёх дней балаға өс көндән бер йәш була; без пяти минут девять биш минуттан туғыҙ ♦ без исключения береһе лә ҡалмай, тулыһынса, бөтөнләй; без малого әҙ тигәндә; без сомнения һис шикһеҙ; без оглядки артына ҡарамайынса, алдын-артын ҡарамай; без устали арымай-талмай; без умолку туҡтауһыҙ, туҡтамайынса, өҙлөкһөҙ; не без пользы файҙаһыҙ түгел; не без того (чтобы) унһыҙ булмаҫ
БЕЗ... (безъ..., бес...) приставка 1. (исемдән яһалган сифаттарҙа берәй нәмәнец булмауын ацлата) -һыҙ/-һеҙ; безногий аяҡһыҙ; безработный эшһеҙ; бесшумный тауышһыҙ; безлошадный атһыҙ; бездомный өйһөҙ, йортһоҙ; безъязыкий телһеҙ; безысходный ҡотолғоһоҙ 2. (“-ие”, “-ье”, “-ица”, “-ость” ялгауҙары менән яһалган исемдәрҙә берәй нәмәнец булмауын йәки кәм булыуын белдерә) -һыҙлыҡ/-һеҙлек; безумие башһыҙлыҡ, аҡылһыҙлыҡ; безводье
һыуһыҙлыҡ; безветрие елһеҙлек; бездорожье юлһыҙлыҡ; бессердечие шәфҡәтһеҙлек; безвкусица зауыҡһыҙлыҡ; безыдейность идеяһыҙлыҡ; безызвестность билдәһеҙлек
БЕЗАВАРИЙНЫЙ, -ая, -ое аварияһыҙ, бәлә-ҡазаһыҙ; безаварийное движение аварияһыҙ хәрәкәт; безаварийная работа аварияһыҙ эш
БЕЗАЛАБЕРНОСТЬ ж тәртипһеҙлек, рәтһеҙ-лек, йыйнаҡһыҙлыҡ
БЕЗАЛАБЕРНЫЙ, -ая, -ое тәртипһеҙ, рәтһеҙ, йүнһеҙ, арамъя, шалҡы; безалаберный человек шалҡы кеше; безалаберная работа тәртипһеҙ эш
БЕЗАЛАБЕРЩИНА ж; разг. тәртипһеҙлек, бола, буталсыҡлыҡ; безалаберщина в доме өйҙәге тәртипһеҙлек
БЕЗАЛКОГОЛЬНЫЙ, -ая, -ое алкоголһеҙ, иҫертмәй торған; безалкогольные напитки алкоголһеҙ эсемлектәр
БЕЗАПЕЛЛЯЦИОННЫЙ, -ая, -ое 1. юр. апелляцияһыҙ, апелляцияға бирелмәй торған; безапелляционный приговор апелляцияға бирелмәй торған хөкөм 2. ҡаты, ҡырҡа, ҡәтғи; безапелляционное решение ҡәтғи ҡарар
БЕЗБЕДНЫЙ, -ая, -ое мул, етеш, мохтажлыҡһыҙ; безбедная жизнь мул тормош
БЕЗБИЛЕТНИК м и БЕЗБИЛЕТНИЦА ж разг. билетһыҙ пассажир (тамашасы)
БЕЗБИЛЕТНЫЙ, -ая, -ое билетһыҙ, билеты булмаған; безбилетный пассажир билетһыҙ пассажир
БЕЗБОЖИЕ с аллаһыҙлыҡ, динһеҙлек, дәһрилек, аллаға ышанмау
БЕЗБОЖНИК м и БЕЗБОЖНИЦА ж 1. аллаһыҙ, динһеҙ, дәһри (кеше) 2. уст., бран. оятһыҙ, выжданһыҙ, намыҫһыҙ (әҙәм)
БЕЗБОЖНЫЙ, -ая, -ое 1. уст. алланы (динде) танымаған, аллаға (дингә) ышанмаған 2. разг. оятһыҙ, выжданһыҙ, намыҫһыҙ; безбожная клевета оятһыҙ ғәйбәт
БЕЗБОЛЕЗНЕННЫЙ, -ая, -ое ауыртыуһыҙ, ауырттырыуһыҙ; безболезненная операция ауырттырыуһыҙ үткәрелгән операция
БЕЗБОРОДЫЙ, -ая, -ое һаҡалһыҙ, күҫә; безбородый мужчина һаҡалһыҙ ир, күҫә ир
БЕЗБОЯЗНЕННОСТЬ ж ҡыйыулыҡ, ҡур-ҡыуһыҙлыҡ, ҡурҡмағанлыҡ; безбоязненность мыслей фекерҙәр ҡыйыулығы
БЕЗБОЯЗНЕННЫЙ, -ая, -ое ҡыйыу, ҡурҡыуһыҙ, ҡурҡыу белмәгән; безбоязненный человек ҡурҡыу белмәгән кеше
БЕЗБРАЧИЕ с буйҙаҡлыҡ, өйләнмәү, өйләнмәй (яңғыҙ) йәшәү (ирҙәргә ҡарата); кейәүгә сыҡмау, кейәүгә сыҡмай йәшәү (ҡатын-ҡыҙҙар-га ҡарата)
БЕЗБРАЧНЫЙ, -ая, -ое өйләнмәгән, кейәүгә сыҡмаған, никахһыҙ
64