Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 334
Поиск по словарям
РУДОУПРАВЛЕНИЕ
РУДОУПРАВЛЕНИЕ с рудник идаралығы ружейник м мылтыҡсы (мылтыҡ яһау оҫтаһы )
РУЖЕЙНЫЙ, -ая, -ое мылтыҡ ...ы; ружейный выстрел мылтыҡ атыу тауышы; ружейное масло мылтыҡ майы
РУЖЬЁ с мылтыҡ; двуствольное ружьё ҡуш кәбәкле мылтыҡ; кремнёвое ружьё саҡматаш мылтыҡ; нарезное ружьё һыҙма мылтыҡ; ствол ружья мылтыҡ кәбәге; зарядить ружьё мылтыҡ яһау ♦ призвать под ружьё хәрби хеҙмәткә саҡырыу; быть под ружьём: 1) хәрби әҙерлек хәлендә тороу; 2) армияла хеҙмәт итеү
РУИНА ж 1. обычно мн. руины емерек, емереклек, хараба; превратиться в руины хараба хәленә килеү 2. перен., разг. бик ҡарт кеше
РУКА ж 1. ҡул; правая рука уң ҡул; левая рука һул ҡул; одна рука һыңар ҡул; тыльная сторона руки ҡул һырты; кисть руки ҡул осо; мозолистые руки һәйәлле ҡулдар; держать за руку ҡулдан тотоу; вести под руку кого-л. ҡултыҡлап алып барыу; идти под руку с кем-л. ҡултыҡлашып барыу 2. мн. руки (рабочая сила) ҡул, эш ҡулы, эшсе ҡулдар; мало свободных рук эшсе ҡулдар әҙ 3. (почерк) яҙыу, ҡул; неразборчивая рука таный алмаҫлыҡ яҙыу; это не моя рука был минең ҡулым түгел 4. какая эйә, хужа, ҡул; нужна твёрдая рука талапсан хужа кәрәк 5. терәк, таяныс, ҡул, яҡлаусы; у него в верхах своя рука юғарыла уның таянысы бар ♦ золотые руки у кого алтын ҡулдар, оҫта ҡуллы; лёгкая рука см. лёгкий; тяжёлая рука см. тяжёлый; правая рука уң ҡанаты (ҡулы) иң яҡшы ярҙамсы; голыми руками ҡоро ҡул менән, ҡоралһыҙ-ниһеҙ; в руках ҡулында булыу; на руку кому уңайлы, файҙалы; на руках у кого ҡулда (янда) булыу; не рука кому яраҡһыҙ, тура (тап) килмәү; по рукам! хәл иттек!, килештек!; руками и ногами; с руками и ногами: 1) тотош, бәтән кәйгә, башы-тояғы менән; 2) ҡуш ҡуллап (риза булыу); рука руку моет ҡул ҡулды йыуа (бер-береһенец ғәйебен йәшерец хаҡында); рука об руку ҡулға ҡул тотоношоп; рука не дрогнет у кого, чья ҡулы ҡалтырамаҫ; рука не поднимается (не подымается) у кого: 1) ҡул бармай (ниҙер эшләргә); 2) на кого ҡул күтәрелмәү; руки коротки у кого ҡулы ҡыҫҡа (берәй эш ҡылырға мөмкинселеге, хоҡуғы юҡ; ҡулынан килмәй ); руки не доходят до чего ҡул теймәй (етмәй); руки опускаются у кого ҡулы бармай; руки прочь от кого-чего ҡул һалмағыҙ, теймәгеҙ; руки чешутся у кого: 1) һуғышҡыһы килә, ҡулы ҡысый; 2) ниҙер эшләгеһе килә, ҡулы ҡысый; рукой подать до чего яҡында ғына, янда; марать (пачкать) руки об кого-что теләмәгән эшкә ҡыҫылыу, ҡул(ды) бысратыу; нагреть руки на чём намыҫһыҙ рәүештә байлыҡ туплау, ҡулға байлыҡ, мал тәшәрәү; подать руку помощи ко-
334
му ярҙам ҡулы һуҙыу; поднимать (поднять) руку на кого-что ҡул күтәреү; брать (взять) в руки кого ҡулға алыу; брать (взять) голыми руками кого-что ҡулға тәшәрәү (ецел генә эйә булып алыу); прибрать к рукам: 1) кого кемде ҡулға алыу; 2) что нимәне ҡулға тәшәрәү; приложить руку: 1) ҡул ҡуйыу, имза һалыу; 2) ҡул тығыу (һалыу) (насар эш-хәлгә); носить на руках кого әрмәгән ергә ултыртмау, ус тәбәндә генә йәрәтәү; отбиться от рук см. отбиться; из рук вон (плохо, плохой) бик насар, хәрт, бер нәмәгә яраҡһыҙ; из рук в руки ҡулдан-ҡулға; с рук сбыть ҡотолоу, арыныу; с рук сойти яуапһыҙ ҡотолоп ҡалыу; сложа руки (сидеть, стоять и т.п.) см. сложить; умыть руки см. умыть; чужими руками жар загребать см. жар
РУКАВ м 1. ең; рукав платья күлдәк еңе; рукав шубы тун еңе; вшивать рукав ең ултыртыу 2. тармаҡ; рукав реки йылға тармағы 3. эсәк, еңсә; пожарный рукав янғын һүндереү эсәге ♦ спустя рукава илке-һалҡы (эшләү); засучив рукава (работать) ең һыҙғанып (эшләү)
РУКАВИЦЫ мн. (ед. рукавица ж) бейәләй; кожаные рукавицы күн бейәләй; меховые рукавицы тире бейәләй ♦ держать в ежовых рукавицах см. ежовый
РУКАВИЧКИ мн. (ед. рукавичка ж); уменьш.
от рукавицы
РУКАВНЫЙ, -ая, -ое ең ...ы; рукавные швы ең йәйә
РУКАВЧИК м; уменьш. от рукав
РУКОВОДИТЕЛЬ м и РУКОВОДИТЕЛЬНИЦА ж етәксе, башлыҡ; классный руководитель синыф етәксеһе; руководитель отдела бүлек башлығы; руководитель драмкружка драма түңәрәге етәксеһе
РУКОВОДИТЬ несов. кем-чем 1. (управлять ) идара итеү 2. (являться побудительной причиной) йүнәлеш биреү, ҡарап тороу 3. (быть во главе чего-л.) етәкселек итеү, етәкләү; руководить радиокружком радиотүңәрәк менән етәкселек итеү; руководить отделом бүлекте етәкләү
РУКОВОДСТВО с 1. етәкселек; коллективное руководство коллектив етәкселек 2. (пособие ) ҡулланма; принять в качестве руководства ҡулланма итеп алыу 3. собир. етәкселәр; руководство Союза писателей Яҙыусылар союзы етәкселәре
РУКОВОДСТВОВАТЬ несов. см. руководить РУКОВОДСТВОВАТЬСЯ несов. чем ҡулланыу, ҡулланып (таянып) эшләү (эш итеү), буйынса (-дан/-дән сығып) эш итеү; руководствоваться правилами ҡағиҙәләргә таянып эшләү, ҡағиҙәләрҙән сығып эш итеү
РУКОВОДЯЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от руководить 2. прил. етәксе; руководящие кадры етәксе кадрҙар; руководящие указания етәксе күрһәтмәләр
РУДОУПРАВЛЕНИЕ с рудник идаралығы ружейник м мылтыҡсы (мылтыҡ яһау оҫтаһы )
РУЖЕЙНЫЙ, -ая, -ое мылтыҡ ...ы; ружейный выстрел мылтыҡ атыу тауышы; ружейное масло мылтыҡ майы
РУЖЬЁ с мылтыҡ; двуствольное ружьё ҡуш кәбәкле мылтыҡ; кремнёвое ружьё саҡматаш мылтыҡ; нарезное ружьё һыҙма мылтыҡ; ствол ружья мылтыҡ кәбәге; зарядить ружьё мылтыҡ яһау ♦ призвать под ружьё хәрби хеҙмәткә саҡырыу; быть под ружьём: 1) хәрби әҙерлек хәлендә тороу; 2) армияла хеҙмәт итеү
РУИНА ж 1. обычно мн. руины емерек, емереклек, хараба; превратиться в руины хараба хәленә килеү 2. перен., разг. бик ҡарт кеше
РУКА ж 1. ҡул; правая рука уң ҡул; левая рука һул ҡул; одна рука һыңар ҡул; тыльная сторона руки ҡул һырты; кисть руки ҡул осо; мозолистые руки һәйәлле ҡулдар; держать за руку ҡулдан тотоу; вести под руку кого-л. ҡултыҡлап алып барыу; идти под руку с кем-л. ҡултыҡлашып барыу 2. мн. руки (рабочая сила) ҡул, эш ҡулы, эшсе ҡулдар; мало свободных рук эшсе ҡулдар әҙ 3. (почерк) яҙыу, ҡул; неразборчивая рука таный алмаҫлыҡ яҙыу; это не моя рука был минең ҡулым түгел 4. какая эйә, хужа, ҡул; нужна твёрдая рука талапсан хужа кәрәк 5. терәк, таяныс, ҡул, яҡлаусы; у него в верхах своя рука юғарыла уның таянысы бар ♦ золотые руки у кого алтын ҡулдар, оҫта ҡуллы; лёгкая рука см. лёгкий; тяжёлая рука см. тяжёлый; правая рука уң ҡанаты (ҡулы) иң яҡшы ярҙамсы; голыми руками ҡоро ҡул менән, ҡоралһыҙ-ниһеҙ; в руках ҡулында булыу; на руку кому уңайлы, файҙалы; на руках у кого ҡулда (янда) булыу; не рука кому яраҡһыҙ, тура (тап) килмәү; по рукам! хәл иттек!, килештек!; руками и ногами; с руками и ногами: 1) тотош, бәтән кәйгә, башы-тояғы менән; 2) ҡуш ҡуллап (риза булыу); рука руку моет ҡул ҡулды йыуа (бер-береһенец ғәйебен йәшерец хаҡында); рука об руку ҡулға ҡул тотоношоп; рука не дрогнет у кого, чья ҡулы ҡалтырамаҫ; рука не поднимается (не подымается) у кого: 1) ҡул бармай (ниҙер эшләргә); 2) на кого ҡул күтәрелмәү; руки коротки у кого ҡулы ҡыҫҡа (берәй эш ҡылырға мөмкинселеге, хоҡуғы юҡ; ҡулынан килмәй ); руки не доходят до чего ҡул теймәй (етмәй); руки опускаются у кого ҡулы бармай; руки прочь от кого-чего ҡул һалмағыҙ, теймәгеҙ; руки чешутся у кого: 1) һуғышҡыһы килә, ҡулы ҡысый; 2) ниҙер эшләгеһе килә, ҡулы ҡысый; рукой подать до чего яҡында ғына, янда; марать (пачкать) руки об кого-что теләмәгән эшкә ҡыҫылыу, ҡул(ды) бысратыу; нагреть руки на чём намыҫһыҙ рәүештә байлыҡ туплау, ҡулға байлыҡ, мал тәшәрәү; подать руку помощи ко-
334
му ярҙам ҡулы һуҙыу; поднимать (поднять) руку на кого-что ҡул күтәреү; брать (взять) в руки кого ҡулға алыу; брать (взять) голыми руками кого-что ҡулға тәшәрәү (ецел генә эйә булып алыу); прибрать к рукам: 1) кого кемде ҡулға алыу; 2) что нимәне ҡулға тәшәрәү; приложить руку: 1) ҡул ҡуйыу, имза һалыу; 2) ҡул тығыу (һалыу) (насар эш-хәлгә); носить на руках кого әрмәгән ергә ултыртмау, ус тәбәндә генә йәрәтәү; отбиться от рук см. отбиться; из рук вон (плохо, плохой) бик насар, хәрт, бер нәмәгә яраҡһыҙ; из рук в руки ҡулдан-ҡулға; с рук сбыть ҡотолоу, арыныу; с рук сойти яуапһыҙ ҡотолоп ҡалыу; сложа руки (сидеть, стоять и т.п.) см. сложить; умыть руки см. умыть; чужими руками жар загребать см. жар
РУКАВ м 1. ең; рукав платья күлдәк еңе; рукав шубы тун еңе; вшивать рукав ең ултыртыу 2. тармаҡ; рукав реки йылға тармағы 3. эсәк, еңсә; пожарный рукав янғын һүндереү эсәге ♦ спустя рукава илке-һалҡы (эшләү); засучив рукава (работать) ең һыҙғанып (эшләү)
РУКАВИЦЫ мн. (ед. рукавица ж) бейәләй; кожаные рукавицы күн бейәләй; меховые рукавицы тире бейәләй ♦ держать в ежовых рукавицах см. ежовый
РУКАВИЧКИ мн. (ед. рукавичка ж); уменьш.
от рукавицы
РУКАВНЫЙ, -ая, -ое ең ...ы; рукавные швы ең йәйә
РУКАВЧИК м; уменьш. от рукав
РУКОВОДИТЕЛЬ м и РУКОВОДИТЕЛЬНИЦА ж етәксе, башлыҡ; классный руководитель синыф етәксеһе; руководитель отдела бүлек башлығы; руководитель драмкружка драма түңәрәге етәксеһе
РУКОВОДИТЬ несов. кем-чем 1. (управлять ) идара итеү 2. (являться побудительной причиной) йүнәлеш биреү, ҡарап тороу 3. (быть во главе чего-л.) етәкселек итеү, етәкләү; руководить радиокружком радиотүңәрәк менән етәкселек итеү; руководить отделом бүлекте етәкләү
РУКОВОДСТВО с 1. етәкселек; коллективное руководство коллектив етәкселек 2. (пособие ) ҡулланма; принять в качестве руководства ҡулланма итеп алыу 3. собир. етәкселәр; руководство Союза писателей Яҙыусылар союзы етәкселәре
РУКОВОДСТВОВАТЬ несов. см. руководить РУКОВОДСТВОВАТЬСЯ несов. чем ҡулланыу, ҡулланып (таянып) эшләү (эш итеү), буйынса (-дан/-дән сығып) эш итеү; руководствоваться правилами ҡағиҙәләргә таянып эшләү, ҡағиҙәләрҙән сығып эш итеү
РУКОВОДЯЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от руководить 2. прил. етәксе; руководящие кадры етәксе кадрҙар; руководящие указания етәксе күрһәтмәләр