Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 403
Поиск по словарям
СЛЕДУЮЩИЙ
СЛАНЦЕВЫЙ, -ая, -ое һәүерташ ...ы, сланец ...ы; сланцевая промышленность һәүерташ сә-нәғәте; сланцевые породы һәүерташ тоҡомдары
СЛАСТЁНА м и ж; разг. тәмлетамаҡ, татлы тамаҡ
СЛАСТИТЬ несов. что татлыландырыу, бал-лыландырыу, шәкәрләү, татлы (баллы, шәкәрле) итеү; сластить тесто ҡамырҙы шәкәрләү
СЛАСТОЛЮБЕЦ м; книжн. енси дәрткә бирелеүсән кеше
СЛАТЬ несов. кого-что ебәреү, һалыу, күндереү; слать письма хаттар ебәреү; слать гонца сапҡын ебәреү
СЛАЩАВОСТЬ ж сөсө теллелек, сөсөлөк, үтә наҙлылыҡ
СЛАЩАВЫЙ, -ая, -ое 1. (чрезмерно ласковый, любезный) сөсө (татлы) телле; слащавая улыбка сөсө йылмайыу 2. (отличающийся преувеличенной чувствительностью, красивостью) сөсө, яһалма; слащавый комплимент сөсө комплимент слЕва нареч. (где) һулда, һул яҡта; (откуда ) һулдан, һул яҡтан; слева от дороги юлдан һул яҡта
СЛЕГКА нареч. еңелсә, аҙ ғына, саҡ ҡына, бер аҙ; слегка ударить еңелсә һуғыу; меня слегка знобит бер аҙ өшөтә
СЛЕД м 1. эҙ; след ноги аяҡ эҙе; заячий след ҡуян эҙе 2. (признак, результат чего-л.) билге, билдә, эҙ; следы пожара янғын эҙҙәре; следы болезни ауырыу билдәһе 3. разг. (подошва ноги ) аяҡ табаны, табан аҫты ♦ без следа (исчезнуть) эҙһеҙ юғалыу, ғәйеп булыу; замести следы эҙҙе йәшереү, эҙ яҙҙырыу; идти по следам: 1) артынан ҡалмау, эҙенән барыу; 2) юлынан барыу, фекерен, эшен дауам итеү; (и) след простыл һыуға батҡан кеүек юҡ булыу, эҙе-юлы юҡ, эҙе һыуынған, эҙе лә юғалған
СЛЕДИТЬ I несов. 1. за кем-чем күҙәтеү, күҙәтеп (ҡарап) тороу; следить за полётом ракеты ракетаның осҡанын күҙәтеп тороу 2. за чем күҙәтеү, күҙәтеп барыу; следить за успехами науки и техники фән һәм техниканың уңыштарын күҙәтеп барыу 3. за кем-чем и с союзом “чтобы” (заботиться, опекать) ҡарау, һаҡлау, хәстәрлек күрһәтеү, күҙ-ҡолаҡ булыу; следить за детьми балаларға күҙ-ҡолаҡ булыу; следить за своим здоровьем һаулығың хаҡында хәстәрлек күреү; следить за порядком тәртип һаҡлау 4. за кем-чем (наблюдать с целью разоблачения ) аңдыу, күҙәтеп йөрөү; следить за противником дошманды аңдыу 5. кого-что; охот. (выслеживать ) аңдып (һағалап, күҙәтеп) табыу, эҙенә төшөү; лисы следят зайцев төлкөләр ҡуян эҙенә төшә ♦ следить за собой үҙ-үҙеңде ҡарау (цҙеңдең тышҡы ҡиәфәтең йәки сәләмәтлегең хаҡында хәстәрлек кцрец)
СЛЕДИТЬ II несов. чем и без доп.; разг. (оставлять грязные следы) (бысраҡ) эҙ ҡалды
рыу, (тапап) бысратыу; следить пол грязными сапогами бысраҡ итек менән иҙәнде бысратыу
СЛЕДОВАНИЕ с см. следовать 1, 4—6
СЛЕДОВАТЕЛЬ м следователь, тәфтишсе, тикшереүсе (енәйәт эшен судҡа тиклем тикше-рецсе хеҙмәткәр)
СЛЕДОВАТЕЛЬНО союз присоед. и в знач. вводн. сл. шулай булғас, тимәк, шуға күрә; следовательно, сегодня праздник тимәк, бөгөн байрам
СЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ, -ая, -ое следователь ...ы, тәфтишсе ...ы, тәфтишселек ...ы; следовательский талант тәфтишселек таланты
СЛЕДОВАТЬ несов. 1. за кем-чем (идти следом) эйәреү, эйәреп (эҙенән) барыу, артынан барыу (килеү); ребёнок следует за матерью бала әсәһе артынан эйәрә 2. за чем артынан (аръяғынан) башланыу (урынлашыу); за лесом следуют пахотные земли урман аръяғынан һөрөнтө ерҙәр башлана 3. за чем (появляться вслед за чем-л.) аҙағынан (артынан) булыу (килеү); одно событие следует за другим бер ваҡиға артынан икенсеһе була тора 4. (двигаться, перемещаться ) барыу; поезд следует до Москвы поезд Мәскәүгә тиклем бара 5. кому-чему; перен. эйәреү, оҡшарға тырышыу; во всём следовать учителю һәр нәмәлә уҡытыусыңа оҡшарға тырышыу 6. перен. эйәреү, һүҙен (кәңәшен) тотоу; следовать советам врача табиптың кәңәшен тотоу 7. из чего (быть следствием) килеп сығыу; отсюда следует вывод бынан шундай һөҙөмтә килеп сыға 8. кому (причитаться) кәрәк, тейеш (булыу), тейешле; сколько с нас следует? беҙ күпме тейешлебеҙ? 9. с неопр. безл. кәрәк; следует доводить работу до конца эште аҙағына тиклем еткерергә кәрәк ♦ как следует тейешенсә, яҡшы (һәйбәт) итеп
следом нареч. артынса, эҙенән үк, артынан уҡ, шунда уҡ; идти следом артынса барыу
СЛЕДОПЫТ м 1. (охотник) эҙтабар; охотник-следопыт һунарсы-эҙтабар 2. эҙәрмән; юные следопыты йәш эҙәрмәндәр
СЛЕДСТВЕННЫЙ, -ая, -ое юр. тикшереү ...ы; следственные органы тикшереү органдары; следственные документы тикшереү документтары
СЛЕДСТВИЕ I с (вывод, результат) һөҙөмтә; причина и следствие сәбәп һәм һөҙөмтә
СЛЕДСТВИЕ II с юр. тикшереү, тәфтиш, суд тикшереүе; вести следствие тикшереү алып барыу; быть под следствием суд тикшереүендә булыу
СЛЕДУЕМЫЙ, -ая, -ое 1. тейешле, тейешле булған; получить следуемые деньги тейешле булған аҡсаны алыу 2. в знач. сущ. следуемое с тейешле булған, өлөш, тейеш; отдать каждому следуемое һәр кешегә тейешен биреү
следующий, -ая, -ее 1. прич. от следовать 2. прил. (ближайший по очереди) сираттағы, яҡындағы, киләсәк, буласаҡ, киләһе, алдағы, икенсе, башҡа; следующая остановка килә-
403
СЛАНЦЕВЫЙ, -ая, -ое һәүерташ ...ы, сланец ...ы; сланцевая промышленность һәүерташ сә-нәғәте; сланцевые породы һәүерташ тоҡомдары
СЛАСТЁНА м и ж; разг. тәмлетамаҡ, татлы тамаҡ
СЛАСТИТЬ несов. что татлыландырыу, бал-лыландырыу, шәкәрләү, татлы (баллы, шәкәрле) итеү; сластить тесто ҡамырҙы шәкәрләү
СЛАСТОЛЮБЕЦ м; книжн. енси дәрткә бирелеүсән кеше
СЛАТЬ несов. кого-что ебәреү, һалыу, күндереү; слать письма хаттар ебәреү; слать гонца сапҡын ебәреү
СЛАЩАВОСТЬ ж сөсө теллелек, сөсөлөк, үтә наҙлылыҡ
СЛАЩАВЫЙ, -ая, -ое 1. (чрезмерно ласковый, любезный) сөсө (татлы) телле; слащавая улыбка сөсө йылмайыу 2. (отличающийся преувеличенной чувствительностью, красивостью) сөсө, яһалма; слащавый комплимент сөсө комплимент слЕва нареч. (где) һулда, һул яҡта; (откуда ) һулдан, һул яҡтан; слева от дороги юлдан һул яҡта
СЛЕГКА нареч. еңелсә, аҙ ғына, саҡ ҡына, бер аҙ; слегка ударить еңелсә һуғыу; меня слегка знобит бер аҙ өшөтә
СЛЕД м 1. эҙ; след ноги аяҡ эҙе; заячий след ҡуян эҙе 2. (признак, результат чего-л.) билге, билдә, эҙ; следы пожара янғын эҙҙәре; следы болезни ауырыу билдәһе 3. разг. (подошва ноги ) аяҡ табаны, табан аҫты ♦ без следа (исчезнуть) эҙһеҙ юғалыу, ғәйеп булыу; замести следы эҙҙе йәшереү, эҙ яҙҙырыу; идти по следам: 1) артынан ҡалмау, эҙенән барыу; 2) юлынан барыу, фекерен, эшен дауам итеү; (и) след простыл һыуға батҡан кеүек юҡ булыу, эҙе-юлы юҡ, эҙе һыуынған, эҙе лә юғалған
СЛЕДИТЬ I несов. 1. за кем-чем күҙәтеү, күҙәтеп (ҡарап) тороу; следить за полётом ракеты ракетаның осҡанын күҙәтеп тороу 2. за чем күҙәтеү, күҙәтеп барыу; следить за успехами науки и техники фән һәм техниканың уңыштарын күҙәтеп барыу 3. за кем-чем и с союзом “чтобы” (заботиться, опекать) ҡарау, һаҡлау, хәстәрлек күрһәтеү, күҙ-ҡолаҡ булыу; следить за детьми балаларға күҙ-ҡолаҡ булыу; следить за своим здоровьем һаулығың хаҡында хәстәрлек күреү; следить за порядком тәртип һаҡлау 4. за кем-чем (наблюдать с целью разоблачения ) аңдыу, күҙәтеп йөрөү; следить за противником дошманды аңдыу 5. кого-что; охот. (выслеживать ) аңдып (һағалап, күҙәтеп) табыу, эҙенә төшөү; лисы следят зайцев төлкөләр ҡуян эҙенә төшә ♦ следить за собой үҙ-үҙеңде ҡарау (цҙеңдең тышҡы ҡиәфәтең йәки сәләмәтлегең хаҡында хәстәрлек кцрец)
СЛЕДИТЬ II несов. чем и без доп.; разг. (оставлять грязные следы) (бысраҡ) эҙ ҡалды
рыу, (тапап) бысратыу; следить пол грязными сапогами бысраҡ итек менән иҙәнде бысратыу
СЛЕДОВАНИЕ с см. следовать 1, 4—6
СЛЕДОВАТЕЛЬ м следователь, тәфтишсе, тикшереүсе (енәйәт эшен судҡа тиклем тикше-рецсе хеҙмәткәр)
СЛЕДОВАТЕЛЬНО союз присоед. и в знач. вводн. сл. шулай булғас, тимәк, шуға күрә; следовательно, сегодня праздник тимәк, бөгөн байрам
СЛЕДОВАТЕЛЬСКИЙ, -ая, -ое следователь ...ы, тәфтишсе ...ы, тәфтишселек ...ы; следовательский талант тәфтишселек таланты
СЛЕДОВАТЬ несов. 1. за кем-чем (идти следом) эйәреү, эйәреп (эҙенән) барыу, артынан барыу (килеү); ребёнок следует за матерью бала әсәһе артынан эйәрә 2. за чем артынан (аръяғынан) башланыу (урынлашыу); за лесом следуют пахотные земли урман аръяғынан һөрөнтө ерҙәр башлана 3. за чем (появляться вслед за чем-л.) аҙағынан (артынан) булыу (килеү); одно событие следует за другим бер ваҡиға артынан икенсеһе була тора 4. (двигаться, перемещаться ) барыу; поезд следует до Москвы поезд Мәскәүгә тиклем бара 5. кому-чему; перен. эйәреү, оҡшарға тырышыу; во всём следовать учителю һәр нәмәлә уҡытыусыңа оҡшарға тырышыу 6. перен. эйәреү, һүҙен (кәңәшен) тотоу; следовать советам врача табиптың кәңәшен тотоу 7. из чего (быть следствием) килеп сығыу; отсюда следует вывод бынан шундай һөҙөмтә килеп сыға 8. кому (причитаться) кәрәк, тейеш (булыу), тейешле; сколько с нас следует? беҙ күпме тейешлебеҙ? 9. с неопр. безл. кәрәк; следует доводить работу до конца эште аҙағына тиклем еткерергә кәрәк ♦ как следует тейешенсә, яҡшы (һәйбәт) итеп
следом нареч. артынса, эҙенән үк, артынан уҡ, шунда уҡ; идти следом артынса барыу
СЛЕДОПЫТ м 1. (охотник) эҙтабар; охотник-следопыт һунарсы-эҙтабар 2. эҙәрмән; юные следопыты йәш эҙәрмәндәр
СЛЕДСТВЕННЫЙ, -ая, -ое юр. тикшереү ...ы; следственные органы тикшереү органдары; следственные документы тикшереү документтары
СЛЕДСТВИЕ I с (вывод, результат) һөҙөмтә; причина и следствие сәбәп һәм һөҙөмтә
СЛЕДСТВИЕ II с юр. тикшереү, тәфтиш, суд тикшереүе; вести следствие тикшереү алып барыу; быть под следствием суд тикшереүендә булыу
СЛЕДУЕМЫЙ, -ая, -ое 1. тейешле, тейешле булған; получить следуемые деньги тейешле булған аҡсаны алыу 2. в знач. сущ. следуемое с тейешле булған, өлөш, тейеш; отдать каждому следуемое һәр кешегә тейешен биреү
следующий, -ая, -ее 1. прич. от следовать 2. прил. (ближайший по очереди) сираттағы, яҡындағы, киләсәк, буласаҡ, киләһе, алдағы, икенсе, башҡа; следующая остановка килә-
403