Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 407
Поиск по словарям
СЛОМИТЬ
СЛОЖИТЬ сов. что 1. өйөп (һалып, тултырып, теҙеп) ҡуйыу; сложить дрова в сарай утынды һарайға өйөп ҡуйыу; сложить книги в шкаф китаптарҙы шкафҡа теҙеп ҡуйыу 2. мат. ҡушыу; сложить два и пять икегә биште ҡушыу 3. (построить) һалыу, сығарыу; сложить печь мейес сығарыу (һалыу) 4. (сочинить) ижад итеү, сығарыу; сложить песню йыр сығарыу 5. (перегнув, придать какой-л. вид, форму) бөгөп кирегә ҡайтарыу, бөкләү, таҫлау, таҫлап һалыу; сложить газету пополам гәзитте урталай бөкләү; сидеть, сложив ноги аяҡты бөкләп ултырыу 6. разг. (сняв, опустить вниз) өҫтән аҫҡа ҡуйыу, төшөрөү; сложить ношу с плеч йөктө яурындан төшөрөү 7. перен. алыу, алып ташлау, төшөрөү, һалыу; сложить с себя ответственность үҙеңдән яуаплылыҡты алып ташлау ♦ сложить голову см. голова; сложить оружие ҡорал ташлау, бирелеү; сложа руки сидеть ҡул ҡаушырып тик ултырыу, эшләмәү, ҡыл да ҡыбырлатмау
СЛОЖИТЬСЯ сов. 1. (организоваться, создаться ) төҙөлөү, ойошоу; сложился небольшой коллектив ҙур булмаған коллектив төҙөлдө 2. (создаться) барлыҡҡа килеү, тыуыу, килеп тыуыу (сығыу), урынлашыу; сложилась песня йыр барлыҡҡа килде; сложилась благоприятная обстановка ыңғай шарт килеп тыуҙы 3. (сформироваться ) өлгөрөү, өлгөрөп (үҫеп, нығып) етеү, етлегеү, формалашыу; у него ещё не сложился характер уның холҡо әле нығып етмәгән 4. разг. (уложить вещи для отъезда) юлға әҙерләнеү, йыйыныу 5. разг. (устроить складчину ) аҡса һалышыу; сложиться на свадьбу туйға аҡса һалышыу
СЛОЖНОПОДЧИНЁННЫЙ, -ая, -ое лингв. эйәртеүле ҡушма; сложноподчинённое предложение эйәртеүле ҡушма һөйләм
СЛОЖНОСОКРАЩЁННЫЙ: сложносокращённые слова лингв. ҡыҫҡартылған ҡушма һүҙҙәр
СЛОЖНОСОЧИНЁННЫЙ, -ая, -ое лингв. теҙмә ҡушма; сложносочинённое предложение теҙмә ҡушма һөйләм
СЛОЖНОСТЬ ж 1. ҡатмарлы хәл, ҡатмарлылыҡ; сложность характера холоҡтоң ҡатмарлылығы; сложность задачи мәсьәләнең ҡатмарлылығы 2. мн. сложности ҡыйынлыҡтар, ауырлыҡтар; преодолевать сложности ауырлыҡтарҙы еңеп сығыу ♦ в общей сложности тулайым алғанда, барыһы, йәмғеһе
СЛОЖНОЦВЕТНЫЙ, -ая, -ое бот. 1. ҡатмарлы сәскәле 2. в знач. сущ. сложноцветные мн. ҡатмарлы сәскәлеләр ғаиләһе
СЛОЖНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡушма (бер нисэ өлөштән торган); сложное предложение ҡушма һөйләм; сложное число ҡушма һан 2. (многообразный ) ҡатмарлы, күп яҡлы; сложный характер ҡатмарлы холоҡ 3. (трудный) ауыр, ҡы
йын, ҡатмарлы, буталсыҡ; сложная жизнь буталсыҡ тормош; сложная операция ауыр операция 4. (причудливый, замысловатый) хикмәтле; сложный орнамент хикмәтле биҙәк
...СЛОЖНЫЙ, -ая, -ое урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ижекле” мәгәнәһен ацлатҡан икенсе өлөшө, мәҫ., трёхсложный өс ижекле; односложный бер ижекле
СЛОИСТОСТЬ ж ҡатлаулылыҡ, ҡатламлы-лыҡ, ҡатлы-ҡатлы (ҡатлаулы-ҡатлаулы) булыу; слоистость горных пород тау тоҡомдарының ҡатлы-ҡатлы булыуы
СЛОИСТЫЙ, -ая, -ое ҡатлаулы, ҡатламлы, ҡатлы-ҡатлы (ҡат-ҡат) булған; слоистые облака ҡатлы-ҡатлы болоттар; слоистые минералы ҡатлаулы минералдар
СЛОИТЬ несов. что ҡатлау, ҡатлы-ҡатлы итеү; слоить тесто ҡамырҙы ҡатлы-ҡатлы итеү
СЛОИТЬСЯ несов. 1. ҡатлауланыу, ҡатлы-ҡатлы булып тороу, ҡатламдарға бүленеү; слюда хорошо слоится слюда ҡатламдарға һәйбәт бүленә 2. страд. от слоить
СЛОЙ м 1. ҡатлам, ҡатлау, ҡат; верхний слой земли тупраҡтың өҫкө ҡаты; слой атмосферы атмосфера ҡатламы; слой жира май ҡатламы 2. ҡатлам; широкие слои населения халыҡтың киң ҡатламдары
СЛОЙКА ж; разг. 1. см. слоить 2. ҡатлама (ҡатлы-ҡатлы итеп бешерелгән кцмәс)
...слОйный, -ая, -ое урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ ҡатлы ”, “ ҡатламлы ” мәгәнәләрен ацлата торган икенсе өлөшө, мәҫ., многослойный күп ҡатламлы; двухслойный ике ҡатлы
СЛОМ м 1. см. сломать — сломаться; дом на слом һүтелергә тейеш йорт 2. (место) һынған урын _
СЛОМАТЬ сов. что 1. см. ломать; сломать старый дом иҫке йортто емереү; сломать ногу аяҡ һындырыу 2. кого-что; перен., разг. (одолеть , победить) еңеү, еңеп сығыу, һындырыу; сломать сопротивление противника дошман ҡаршылығын еңеп сығыу ♦ сломать голову баш ватыу, оҙаҡ уйлау; сломать (себе) шею муйынын һындырыу, һәләк булыу; язык сломаешь телеңде һындырырһың (әйтергә бик ҡыйын булган һцҙҙәргә, әйтемдәргә ҡарата)
СЛОМАТЬСЯ сов. 1. см. ломаться 1, 2; игрушка сломалась уйынсыҡ ватылған; лёд сломался боҙ ватылды; палка сломалась таяҡ һынды 2. перен. (ослабеть физически, нравственно ) көстән яҙыу, бөгөлөп төшөү, бирешеү
СЛОМИТЬ сов. что 1. ҡайырып (шаҡарып) һындырыу, емереү; буря сломила дерево дауыл ағасты һындырҙы 2. кого-что; перен. еңеү, буйһондороу, теҙ сүктереү, юҡҡа сығарыу, һындырыу; сломить сопротивление врага дошман ҡаршылығын юҡҡа сығарыу ♦ сломя голову разг. алды-артты ҡарамай, йән көс менән, йән
407
СЛОЖИТЬ сов. что 1. өйөп (һалып, тултырып, теҙеп) ҡуйыу; сложить дрова в сарай утынды һарайға өйөп ҡуйыу; сложить книги в шкаф китаптарҙы шкафҡа теҙеп ҡуйыу 2. мат. ҡушыу; сложить два и пять икегә биште ҡушыу 3. (построить) һалыу, сығарыу; сложить печь мейес сығарыу (һалыу) 4. (сочинить) ижад итеү, сығарыу; сложить песню йыр сығарыу 5. (перегнув, придать какой-л. вид, форму) бөгөп кирегә ҡайтарыу, бөкләү, таҫлау, таҫлап һалыу; сложить газету пополам гәзитте урталай бөкләү; сидеть, сложив ноги аяҡты бөкләп ултырыу 6. разг. (сняв, опустить вниз) өҫтән аҫҡа ҡуйыу, төшөрөү; сложить ношу с плеч йөктө яурындан төшөрөү 7. перен. алыу, алып ташлау, төшөрөү, һалыу; сложить с себя ответственность үҙеңдән яуаплылыҡты алып ташлау ♦ сложить голову см. голова; сложить оружие ҡорал ташлау, бирелеү; сложа руки сидеть ҡул ҡаушырып тик ултырыу, эшләмәү, ҡыл да ҡыбырлатмау
СЛОЖИТЬСЯ сов. 1. (организоваться, создаться ) төҙөлөү, ойошоу; сложился небольшой коллектив ҙур булмаған коллектив төҙөлдө 2. (создаться) барлыҡҡа килеү, тыуыу, килеп тыуыу (сығыу), урынлашыу; сложилась песня йыр барлыҡҡа килде; сложилась благоприятная обстановка ыңғай шарт килеп тыуҙы 3. (сформироваться ) өлгөрөү, өлгөрөп (үҫеп, нығып) етеү, етлегеү, формалашыу; у него ещё не сложился характер уның холҡо әле нығып етмәгән 4. разг. (уложить вещи для отъезда) юлға әҙерләнеү, йыйыныу 5. разг. (устроить складчину ) аҡса һалышыу; сложиться на свадьбу туйға аҡса һалышыу
СЛОЖНОПОДЧИНЁННЫЙ, -ая, -ое лингв. эйәртеүле ҡушма; сложноподчинённое предложение эйәртеүле ҡушма һөйләм
СЛОЖНОСОКРАЩЁННЫЙ: сложносокращённые слова лингв. ҡыҫҡартылған ҡушма һүҙҙәр
СЛОЖНОСОЧИНЁННЫЙ, -ая, -ое лингв. теҙмә ҡушма; сложносочинённое предложение теҙмә ҡушма һөйләм
СЛОЖНОСТЬ ж 1. ҡатмарлы хәл, ҡатмарлылыҡ; сложность характера холоҡтоң ҡатмарлылығы; сложность задачи мәсьәләнең ҡатмарлылығы 2. мн. сложности ҡыйынлыҡтар, ауырлыҡтар; преодолевать сложности ауырлыҡтарҙы еңеп сығыу ♦ в общей сложности тулайым алғанда, барыһы, йәмғеһе
СЛОЖНОЦВЕТНЫЙ, -ая, -ое бот. 1. ҡатмарлы сәскәле 2. в знач. сущ. сложноцветные мн. ҡатмарлы сәскәлеләр ғаиләһе
СЛОЖНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡушма (бер нисэ өлөштән торган); сложное предложение ҡушма һөйләм; сложное число ҡушма һан 2. (многообразный ) ҡатмарлы, күп яҡлы; сложный характер ҡатмарлы холоҡ 3. (трудный) ауыр, ҡы
йын, ҡатмарлы, буталсыҡ; сложная жизнь буталсыҡ тормош; сложная операция ауыр операция 4. (причудливый, замысловатый) хикмәтле; сложный орнамент хикмәтле биҙәк
...СЛОЖНЫЙ, -ая, -ое урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ижекле” мәгәнәһен ацлатҡан икенсе өлөшө, мәҫ., трёхсложный өс ижекле; односложный бер ижекле
СЛОИСТОСТЬ ж ҡатлаулылыҡ, ҡатламлы-лыҡ, ҡатлы-ҡатлы (ҡатлаулы-ҡатлаулы) булыу; слоистость горных пород тау тоҡомдарының ҡатлы-ҡатлы булыуы
СЛОИСТЫЙ, -ая, -ое ҡатлаулы, ҡатламлы, ҡатлы-ҡатлы (ҡат-ҡат) булған; слоистые облака ҡатлы-ҡатлы болоттар; слоистые минералы ҡатлаулы минералдар
СЛОИТЬ несов. что ҡатлау, ҡатлы-ҡатлы итеү; слоить тесто ҡамырҙы ҡатлы-ҡатлы итеү
СЛОИТЬСЯ несов. 1. ҡатлауланыу, ҡатлы-ҡатлы булып тороу, ҡатламдарға бүленеү; слюда хорошо слоится слюда ҡатламдарға һәйбәт бүленә 2. страд. от слоить
СЛОЙ м 1. ҡатлам, ҡатлау, ҡат; верхний слой земли тупраҡтың өҫкө ҡаты; слой атмосферы атмосфера ҡатламы; слой жира май ҡатламы 2. ҡатлам; широкие слои населения халыҡтың киң ҡатламдары
СЛОЙКА ж; разг. 1. см. слоить 2. ҡатлама (ҡатлы-ҡатлы итеп бешерелгән кцмәс)
...слОйный, -ая, -ое урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәрҙец “ ҡатлы ”, “ ҡатламлы ” мәгәнәләрен ацлата торган икенсе өлөшө, мәҫ., многослойный күп ҡатламлы; двухслойный ике ҡатлы
СЛОМ м 1. см. сломать — сломаться; дом на слом һүтелергә тейеш йорт 2. (место) һынған урын _
СЛОМАТЬ сов. что 1. см. ломать; сломать старый дом иҫке йортто емереү; сломать ногу аяҡ һындырыу 2. кого-что; перен., разг. (одолеть , победить) еңеү, еңеп сығыу, һындырыу; сломать сопротивление противника дошман ҡаршылығын еңеп сығыу ♦ сломать голову баш ватыу, оҙаҡ уйлау; сломать (себе) шею муйынын һындырыу, һәләк булыу; язык сломаешь телеңде һындырырһың (әйтергә бик ҡыйын булган һцҙҙәргә, әйтемдәргә ҡарата)
СЛОМАТЬСЯ сов. 1. см. ломаться 1, 2; игрушка сломалась уйынсыҡ ватылған; лёд сломался боҙ ватылды; палка сломалась таяҡ һынды 2. перен. (ослабеть физически, нравственно ) көстән яҙыу, бөгөлөп төшөү, бирешеү
СЛОМИТЬ сов. что 1. ҡайырып (шаҡарып) һындырыу, емереү; буря сломила дерево дауыл ағасты һындырҙы 2. кого-что; перен. еңеү, буйһондороу, теҙ сүктереү, юҡҡа сығарыу, һындырыу; сломить сопротивление врага дошман ҡаршылығын юҡҡа сығарыу ♦ сломя голову разг. алды-артты ҡарамай, йән көс менән, йән
407