Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 528
Поиск по словарям
ТЮЛЬ
ТЮЛЬ м селтәр, тюль
ТЮЛЬКА ж тюлька (дицгеҙ балығы)
ТЮЛЬПАН м ләлә, тюльпан; тюльпан двухцветный ала сәскәле тюльпан; тюльпан лесной урман тюльпаны
ТЮРБАН м сәллә, салма
ТЮРЕМНЫЙ, -ая, -ое төрмә ...ы; тюремный страж төрмә һаҡсыһы; тюремное заключение төрмәгә ябыу
ТЮРЕМЩИК м; разг., уст. төрмә һаҡсыһы, төрмәсе 2. перен. (угнетатель) иҙеүсе, ҡыҫыусы тЮрки мн. төркиҙәр
ТЮРКИ с нескл. (арабографический книжный язык) төрки (Урта Азия һәм Урал-Волга әлкәләрендә йәшәгән халыҡтар өсөн XII — XIII бб. Октябрь революцияһына тиклемге осорҙа уртаҡ яҙма тел вазиваһын цтәгән ғәрәп яҙыулы китап теле)
ТЮРКОЛОГ м төркиәтсе, тюрколог (тюркология белгесе)
ТЮРКОЛОГИЯ ж төркиәт, тюркология (төрки халыҡтарын өйрәнец фәне)
ТЮРКСКИЙ, -ая, -ое төрки; тюркские народы төрки халыҡтар; тюркские языки төрки телдәр
ТЮРЬМА ж төрмә; заточить в тюрьму төрмәгә ултыртыу ♦ тюрьма плачет урыны төрмәлә
тЮря ж тюра (һыуға йәки кецәҫкә икмәк менән һуған туралған ашамлыҡ)
ТЮТЕЛЬКА: тютелька в тютельку прост.
(точь-в-точь) тап, нәҡ, теп-теүәл
тю-тЮ межд. в знач. сказ. тү-тү, юҡ, бөттө тютЮн м; прост. тәмәке (насар төрө) тюфЯк м 1. түшәк 2. перен., разг. (о безвольном человеке) йомшаҡ (булдыҡһыҙ) кеше
ТЯВКАНЬЕ с см. тявкать
ТЯВКАТЬ несов. сәңкелдәү, ләңкелдәү, сәңкелдәп өрөү; собаки тявкают эттәр сәңкелдәп өрә
ТЯВКНУТЬ сов. сәңк итеү, өрөп ҡуйыу
ТЯГ: дать (задать) тЯгу прост. тайыу, һыпыртыу, табан ялтыратыу
ТЯГА ж 1. см. тянуть 1, 3, 7, 9, тянуться 5; тяга невода йылымды тартыу 2. тартыу көсө; паровая тяга пар менән тартыу көсө; реактивная тяга реактив тартыу көсө 3. спец. тартыу; паровозная тяга паровоз тартыуы 4. (в печи) тартыу, һурыу; в печи хорошая тяга мейес һәйбәт тарта 5. перен. (стремление) ынтылыш, тартым, тартыу; тяга к науке фәнгә ынтылыш; душевная тяга күңел тартыуы
ТЯГАТЬ несов.; прост. 1. (тащить) һөйрәү, тартыу 2. перен. (привлекать к ответственности ) яуапҡа тарттырыу
ТЯГАТЬСЯ несов. 1. разг. (соперничать) ярышыу, уҙышыу, көрәшеү, көс һынашыу, алышыу; с ними тягаться трудно улар менән ярышыу ҡыйын 2. уст. (судиться) дәғүәләшеү,
дәғүәләшеп талашыу, тартышыу, даулашыу 3. страд. от тягать
ТЯГАЧ м тягач, йөк тракторы
ТЯГЛО с собир. (рабочий скот) екке мал
ТЯГЛОВЫЙ, -ая, -ое тартыу ...ы, екке; тягловая сила тартыу (эш) көсө; тягловый скот екке мал
тЯговый, -ая, -ое 1. тартыу ...ы; тяговая сила лошади аттың тартыу көсө 2. тартыусы, тарта торған; тяговый канат тарта торған канат
ТЯГОСТНЫЙ, -ая, -ое 1. ауыр, ҡыйын; тягостная работа ауыр эш 2. (неприятный, мучительный ) яфалы, ғазаплы, күңелһеҙ; тягостное зрелище күңелһеҙ күренеш
ТЯГОСТЬ ж 1. в разн. знач. ауырлыҡ, мәшәҡәт, ҡыйынлыҡ, ауыр йөк; тягость налогов налог ауырлығы; лишняя тягость артыҡ мәшәҡәт 2. хәлһеҙлек, ауырлыҡ; чувствовать тягость в теле тәндә хәлһеҙлек тойоу
ТЯГОТЫ мн. ауырлыҡтар; тяготы военного времени һуғыш йылдарының ауырлыҡтары
ТЯГОТЕНИЕ с 1. физ. тартылыш, тартыу; закон всемирного тяготения бөтә ғаләм тартылыш законы; сила тяготения тартылыш көсө 2. (стремление) тартылыу, ынтылыш; тяготение к науке фәнгә ынтылыш 3. (потребность в связи с кем-чем-л.) тартылыу
тяготеть несов. 1. тартылыу; тяготеть к земле ергә тартылыу 2. к кому - чему (испытывать влечение, склонность) тартылыу, мауығыу, күңел ятыу; тяготеть к искусству сәнғәткә күңел ятыу 3. баҫып тороу, иҙеп тороу, ауырлыҡ булып тороу; над родом тяготеет рок нәҫелде ҡәһәр баҫып тора
ТЯГОТИТЬ несов. кого - что 1. (отягощать) ауырлыҡ һалыу (төшөрөү) 2. (мешать кому-л.) ҡамасаулау, мәшәҡәтләү 3. яфалау, ғазаплау; меня тяготит его отношение уның мөнәсәбәте мине яфалай
ТЯГОТИТЬСЯ несов. кем - чем ауырлыҡ кисереү, ауырһыныу, ҡыйынһыныу; тяготиться своим одиночеством үҙеңдең яңғыҙлығыңдан ауырһыныу
ТЯГУЧЕСТЬ ж 1. һуҙылыусанлыҡ; тягучесть кожи тиренең һуҙылыусанлығы 2. (вязкость) йәбешеүсәнлек, йәбешкәклек; тягучесть клея елемдең йәбешкәклеге 3. (густота) ҡуйылыҡ 4. перен. (томительность) бер төрлөлөк, ял-ҡытҡыслыҡ 5. перен. (протяжность — о мелодии ) һалмаҡлыҡ
ТЯГУЧИЙ, -ая, -ее 1. (способный растягиваться ) һуҙылыусан, һуҙыла (тартыла) торған 2. (густой) ҡуйы; тягучий мёд ҡуйы бал 3. (вязкий ) йәбешкәк 4. перен. оҙон, һалмаҡ; тягучий мотив оҙон көй 5. перен. ялҡытҡыс, бер төрлө, дәрт (илһам) бирмәгән, күңелһеҙ; тягучая жизнь ялҡытҡыс тормош
528
ТЮЛЬ м селтәр, тюль
ТЮЛЬКА ж тюлька (дицгеҙ балығы)
ТЮЛЬПАН м ләлә, тюльпан; тюльпан двухцветный ала сәскәле тюльпан; тюльпан лесной урман тюльпаны
ТЮРБАН м сәллә, салма
ТЮРЕМНЫЙ, -ая, -ое төрмә ...ы; тюремный страж төрмә һаҡсыһы; тюремное заключение төрмәгә ябыу
ТЮРЕМЩИК м; разг., уст. төрмә һаҡсыһы, төрмәсе 2. перен. (угнетатель) иҙеүсе, ҡыҫыусы тЮрки мн. төркиҙәр
ТЮРКИ с нескл. (арабографический книжный язык) төрки (Урта Азия һәм Урал-Волга әлкәләрендә йәшәгән халыҡтар өсөн XII — XIII бб. Октябрь революцияһына тиклемге осорҙа уртаҡ яҙма тел вазиваһын цтәгән ғәрәп яҙыулы китап теле)
ТЮРКОЛОГ м төркиәтсе, тюрколог (тюркология белгесе)
ТЮРКОЛОГИЯ ж төркиәт, тюркология (төрки халыҡтарын өйрәнец фәне)
ТЮРКСКИЙ, -ая, -ое төрки; тюркские народы төрки халыҡтар; тюркские языки төрки телдәр
ТЮРЬМА ж төрмә; заточить в тюрьму төрмәгә ултыртыу ♦ тюрьма плачет урыны төрмәлә
тЮря ж тюра (һыуға йәки кецәҫкә икмәк менән һуған туралған ашамлыҡ)
ТЮТЕЛЬКА: тютелька в тютельку прост.
(точь-в-точь) тап, нәҡ, теп-теүәл
тю-тЮ межд. в знач. сказ. тү-тү, юҡ, бөттө тютЮн м; прост. тәмәке (насар төрө) тюфЯк м 1. түшәк 2. перен., разг. (о безвольном человеке) йомшаҡ (булдыҡһыҙ) кеше
ТЯВКАНЬЕ с см. тявкать
ТЯВКАТЬ несов. сәңкелдәү, ләңкелдәү, сәңкелдәп өрөү; собаки тявкают эттәр сәңкелдәп өрә
ТЯВКНУТЬ сов. сәңк итеү, өрөп ҡуйыу
ТЯГ: дать (задать) тЯгу прост. тайыу, һыпыртыу, табан ялтыратыу
ТЯГА ж 1. см. тянуть 1, 3, 7, 9, тянуться 5; тяга невода йылымды тартыу 2. тартыу көсө; паровая тяга пар менән тартыу көсө; реактивная тяга реактив тартыу көсө 3. спец. тартыу; паровозная тяга паровоз тартыуы 4. (в печи) тартыу, һурыу; в печи хорошая тяга мейес һәйбәт тарта 5. перен. (стремление) ынтылыш, тартым, тартыу; тяга к науке фәнгә ынтылыш; душевная тяга күңел тартыуы
ТЯГАТЬ несов.; прост. 1. (тащить) һөйрәү, тартыу 2. перен. (привлекать к ответственности ) яуапҡа тарттырыу
ТЯГАТЬСЯ несов. 1. разг. (соперничать) ярышыу, уҙышыу, көрәшеү, көс һынашыу, алышыу; с ними тягаться трудно улар менән ярышыу ҡыйын 2. уст. (судиться) дәғүәләшеү,
дәғүәләшеп талашыу, тартышыу, даулашыу 3. страд. от тягать
ТЯГАЧ м тягач, йөк тракторы
ТЯГЛО с собир. (рабочий скот) екке мал
ТЯГЛОВЫЙ, -ая, -ое тартыу ...ы, екке; тягловая сила тартыу (эш) көсө; тягловый скот екке мал
тЯговый, -ая, -ое 1. тартыу ...ы; тяговая сила лошади аттың тартыу көсө 2. тартыусы, тарта торған; тяговый канат тарта торған канат
ТЯГОСТНЫЙ, -ая, -ое 1. ауыр, ҡыйын; тягостная работа ауыр эш 2. (неприятный, мучительный ) яфалы, ғазаплы, күңелһеҙ; тягостное зрелище күңелһеҙ күренеш
ТЯГОСТЬ ж 1. в разн. знач. ауырлыҡ, мәшәҡәт, ҡыйынлыҡ, ауыр йөк; тягость налогов налог ауырлығы; лишняя тягость артыҡ мәшәҡәт 2. хәлһеҙлек, ауырлыҡ; чувствовать тягость в теле тәндә хәлһеҙлек тойоу
ТЯГОТЫ мн. ауырлыҡтар; тяготы военного времени һуғыш йылдарының ауырлыҡтары
ТЯГОТЕНИЕ с 1. физ. тартылыш, тартыу; закон всемирного тяготения бөтә ғаләм тартылыш законы; сила тяготения тартылыш көсө 2. (стремление) тартылыу, ынтылыш; тяготение к науке фәнгә ынтылыш 3. (потребность в связи с кем-чем-л.) тартылыу
тяготеть несов. 1. тартылыу; тяготеть к земле ергә тартылыу 2. к кому - чему (испытывать влечение, склонность) тартылыу, мауығыу, күңел ятыу; тяготеть к искусству сәнғәткә күңел ятыу 3. баҫып тороу, иҙеп тороу, ауырлыҡ булып тороу; над родом тяготеет рок нәҫелде ҡәһәр баҫып тора
ТЯГОТИТЬ несов. кого - что 1. (отягощать) ауырлыҡ һалыу (төшөрөү) 2. (мешать кому-л.) ҡамасаулау, мәшәҡәтләү 3. яфалау, ғазаплау; меня тяготит его отношение уның мөнәсәбәте мине яфалай
ТЯГОТИТЬСЯ несов. кем - чем ауырлыҡ кисереү, ауырһыныу, ҡыйынһыныу; тяготиться своим одиночеством үҙеңдең яңғыҙлығыңдан ауырһыныу
ТЯГУЧЕСТЬ ж 1. һуҙылыусанлыҡ; тягучесть кожи тиренең һуҙылыусанлығы 2. (вязкость) йәбешеүсәнлек, йәбешкәклек; тягучесть клея елемдең йәбешкәклеге 3. (густота) ҡуйылыҡ 4. перен. (томительность) бер төрлөлөк, ял-ҡытҡыслыҡ 5. перен. (протяжность — о мелодии ) һалмаҡлыҡ
ТЯГУЧИЙ, -ая, -ее 1. (способный растягиваться ) һуҙылыусан, һуҙыла (тартыла) торған 2. (густой) ҡуйы; тягучий мёд ҡуйы бал 3. (вязкий ) йәбешкәк 4. перен. оҙон, һалмаҡ; тягучий мотив оҙон көй 5. перен. ялҡытҡыс, бер төрлө, дәрт (илһам) бирмәгән, күңелһеҙ; тягучая жизнь ялҡытҡыс тормош
528