Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 529
Поиск по словарям
ТЯТЯ
ТЯЖ м 1. спец. ҡайыш бау (тартыу көсөн кцсерә торган) 2. тәзе; тяж телеги арба тәзеһе; тяжи тормозного вала тормоз валының тәзеһе 3. анат. бау; сосудистый тяж тамырлы бау
ТЯЖБА ж 1. уст. даулашыу, дәғүәләшеү; тяжба о наследстве мираҫ өсөн дәғүәләшеү 2. перен . (спор, состязание) һүҙ көрәштереү, бәхәс, талаш-тартыш
тяжелЕть несов. 1. ауырайыу, ауырлығы артыу, ауырая төшөү 2. (испытывать утомление — о частях тела) ауырайыу; веки тяжелеют күҙ ҡабаҡтары ауырая 3. перен. (становиться тяжеловесным — о речи, стиле и т. п.) ауырайыу, тупаҫланыу
ТЯЖЕЛО 1. нареч. ауыр, һалмаҡ; тяжело ступать һалмаҡ баҫыу 2. нареч. (серьёзно) ҡаты; она тяжело больна ул ҡаты ауырый 3. нареч. (трудно) ауыр, күңелгә ҡыйын; тяжело переживать ауыр кисереү 4. в знач. сказ., безл. күңелһеҙ, ауыр; мне тяжело миңә күңелһеҙ
ТЯЖЕЛО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәреец “ ауыр ”, “ ҡаты ” мәгәнәЦендәге тәцге өлөшө, мәҫ., тяжелораненый ауыр яралы
ТЯЖЕЛОАТЛЕТ м ауыр атлет
ТЯЖЕЛОАТЛЕТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое ауыр атлет(тар) ...ы; тяжелоатлетические соревнования ауыр атлеттар ярышы
ТЯЖЕЛОВЕС м ҙур ауырлыҡтағы көрәшсе
ТЯЖЕЛОВЕСНОСТЬ ж ауырлыҡ, һалмаҡ-лыҡ; тяжеловесность стиля стилдең ауырлығы
ТЯЖЕЛОВЕСНЫЙ, -ая, -ое 1. тос, һәлмәк; тяжеловесный кулак тос йоҙроҡ 2. һалмаҡ, шөкәтһеҙ; тяжеловесные шаги һалмаҡ аҙымдар 3. перен. ауыр, тупаҫ; тяжеловесный стиль ауыр стиль 4. ж.-д., тех. ауыр йөклө; тяжеловесный железнодорожный состав ауыр йөклө тимер юл составы
ТЯЖЕЛОВОЗ м йөк аты
ТЯЖЕЛОДУМ м; разг. см. тугодум
ТЯЖЁЛЫЙ, -ая, -ое 1. в разн. знач. ауыр; тяжёлые вещи ауыр әйберҙәр; тяжёлая пища ауыр аҙыҡ 2. (трудный) ауыр, ҡыйын; тяжёлый труд ауыр эш 3. ауыр, һалмаҡ; тяжёлая походка һалмаҡ атлау 4. (серьёзный) ауыр, ҡаты; тяжёлое заболевание ҡаты сир 5. (неприятный в общении ) ауыр, насар; тяжёлый характер ауыр холоҡ 6. (суровый, жестокий) ҡаты, ауыр; тяжёлое преступление ауыр енәйәт 7. ҡайғылы, ауыр; тяжёлое чувство ауыр тойғо 8. (сильный) көслө, ныҡ, ҡаты; тяжёлый удар ныҡ һуғыу 9. (полный трудностей, забот) мохтаж, ауыр, ҡыйын ♦ тяжёлая атлетика ауыр атлетика; тяжёлая промышленность ауыр сәнәғәт; тяжёлая рука: 1) ҡаты ҡуллы; 2) ҡул арты ауыр; тяжёлый на подъём ауыр ҡуҙғалыусан
ТЯЖЕСТЬ ж 1. физ. тартыу, тартылыш; сила тяжести тартыу көсө 2. (тяжёлый предмет, груз) ауыр әйбер (йөк); таскать тяжести ауыр
529
әйберҙәр ташыу 3. (суровость, серьёзность) ауырлыҡ, ҡатылыҡ; тяжесть наказания хөкөмдөң ҡатылығы 4. ауырлыҡ, һалмаҡлыҡ 5. (трудность ) ауырлыҡ, ҡыйынлыҡ 6. (что-л. неприятное , дурное) ауырлыҡ, насарлыҡ ♦ центр тяжести асыл, (төп) нигеҙ
ТЯЖКИЙ, -ая, -ое см. тяжёлый; тяжкий труд ауыр эш; тяжкая вина ауыр ғәйеп
ТЯНУТЬ несов. 1. кого - что тартыу, һөйрәү; тянуть невод йылымды һөйрәү 2. что (натягивать ) һуҙыу, үткәреү, тартыу; тянуть телефонную линию телефон линияһы үткәреү 3. кого -что (тащить) тартыу, һөйрәү; тянуть за рукав еңенән тартыу 4. что (протягивать) һуҙыу, һоноу; тянуть руку ҡул һуҙыу 5. кого - что (привлекать ) тартыу; тянет к родным местам тыуған яҡтарға тарта 6. кого - что; разг. (просить пойти ) һөйрәү, эйәртеү, саҡырыу; тянуть с собой в кино киноға эйәртеү 7. безл. (о струе воздуха, запаха) килеү, аңҡыу; от окна тянет холодом тәҙрәнән һалҡын килә 8. (обладать тягой) тартыу; печка хорошо тянет мейес яҡшы тарта 9. что (всасывать) тартыу, һурыу; насос тянет воду насос һыуҙы һура 10. что, с чем (медлить ) һуҙыу; тянуть с ответом яуап биреүҙе һуҙыу 11. (весить) тартыу; масло тянет полкило май ярты кило тарта ♦ тянуть жилы хәлен алыу, интектереү; тянуть за душу теңкәгә тейеү; тянуть за язык көсләп һөйләтеү; тянуть лямку см. лямка
ТЯНУТЬСЯ несов. 1. (увеличиваться в длину ) һуҙылыу; резинка тянется резинка һуҙыла 2. (потягиваться) кирелеү; тянуться в постели урында кирелеү 3. (простираться) һуҙылып китеү, йәйелеү; за городом тянется степь ҡаланан ситтә дала һуҙыла 4. (длиться) дауам итеү, һуҙылыу; дело тянется долго эш оҙаҡҡа һуҙыла 5. к кому - чему (стремиться) ынтылыу, һуҙылыу, тартылыу; цветок тянется к солнцу сәскә ҡояшҡа тартыла 6. (двигаться один за другим ) хәрәкәт итеү, үтеү; по дороге тянутся обозы юл буйлап ылауҙар һуҙылған 7. тартылыу, ынтылыу; тянуться к учению уҡыуға ынтылыу 8. с кем; разг. (тягаться) тиңләшергә тырышыу 9. страд. от тянуть 1—3, 6, 9, 10
ТЯНУЧКА ж; разг. һөтлө кәнфит
ТЯП межд. туҡ (Цуҡҡан, сапҡан тауыш) ♦ тяп да ляп; тяп-ляп ашыҡ-бошоҡ, нисек етте шулай (эшләц )
ТЯПАТЬ несов. что и без доп.; прост. (рубить , сечь) сабыу, сабып өҙөү
ТЯПКА ж 1. кәтмән, тәпке (ер эшкәртец өсөн) 2. сапҡы, тапауыс (ит Ц.б. тапау, турау өсөн )
ТЯПНУТЬ сов.; прост. 1. см. тяпать 2. кого -что (укусить) тешләү 3. кого - что (украсть) урлап алыу
тЯтя м; прост., обл. ата, атай
ТЯЖ м 1. спец. ҡайыш бау (тартыу көсөн кцсерә торган) 2. тәзе; тяж телеги арба тәзеһе; тяжи тормозного вала тормоз валының тәзеһе 3. анат. бау; сосудистый тяж тамырлы бау
ТЯЖБА ж 1. уст. даулашыу, дәғүәләшеү; тяжба о наследстве мираҫ өсөн дәғүәләшеү 2. перен . (спор, состязание) һүҙ көрәштереү, бәхәс, талаш-тартыш
тяжелЕть несов. 1. ауырайыу, ауырлығы артыу, ауырая төшөү 2. (испытывать утомление — о частях тела) ауырайыу; веки тяжелеют күҙ ҡабаҡтары ауырая 3. перен. (становиться тяжеловесным — о речи, стиле и т. п.) ауырайыу, тупаҫланыу
ТЯЖЕЛО 1. нареч. ауыр, һалмаҡ; тяжело ступать һалмаҡ баҫыу 2. нареч. (серьёзно) ҡаты; она тяжело больна ул ҡаты ауырый 3. нареч. (трудно) ауыр, күңелгә ҡыйын; тяжело переживать ауыр кисереү 4. в знач. сказ., безл. күңелһеҙ, ауыр; мне тяжело миңә күңелһеҙ
ТЯЖЕЛО... урыҫ телендә ҡушма һцҙҙәреец “ ауыр ”, “ ҡаты ” мәгәнәЦендәге тәцге өлөшө, мәҫ., тяжелораненый ауыр яралы
ТЯЖЕЛОАТЛЕТ м ауыр атлет
ТЯЖЕЛОАТЛЕТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое ауыр атлет(тар) ...ы; тяжелоатлетические соревнования ауыр атлеттар ярышы
ТЯЖЕЛОВЕС м ҙур ауырлыҡтағы көрәшсе
ТЯЖЕЛОВЕСНОСТЬ ж ауырлыҡ, һалмаҡ-лыҡ; тяжеловесность стиля стилдең ауырлығы
ТЯЖЕЛОВЕСНЫЙ, -ая, -ое 1. тос, һәлмәк; тяжеловесный кулак тос йоҙроҡ 2. һалмаҡ, шөкәтһеҙ; тяжеловесные шаги һалмаҡ аҙымдар 3. перен. ауыр, тупаҫ; тяжеловесный стиль ауыр стиль 4. ж.-д., тех. ауыр йөклө; тяжеловесный железнодорожный состав ауыр йөклө тимер юл составы
ТЯЖЕЛОВОЗ м йөк аты
ТЯЖЕЛОДУМ м; разг. см. тугодум
ТЯЖЁЛЫЙ, -ая, -ое 1. в разн. знач. ауыр; тяжёлые вещи ауыр әйберҙәр; тяжёлая пища ауыр аҙыҡ 2. (трудный) ауыр, ҡыйын; тяжёлый труд ауыр эш 3. ауыр, һалмаҡ; тяжёлая походка һалмаҡ атлау 4. (серьёзный) ауыр, ҡаты; тяжёлое заболевание ҡаты сир 5. (неприятный в общении ) ауыр, насар; тяжёлый характер ауыр холоҡ 6. (суровый, жестокий) ҡаты, ауыр; тяжёлое преступление ауыр енәйәт 7. ҡайғылы, ауыр; тяжёлое чувство ауыр тойғо 8. (сильный) көслө, ныҡ, ҡаты; тяжёлый удар ныҡ һуғыу 9. (полный трудностей, забот) мохтаж, ауыр, ҡыйын ♦ тяжёлая атлетика ауыр атлетика; тяжёлая промышленность ауыр сәнәғәт; тяжёлая рука: 1) ҡаты ҡуллы; 2) ҡул арты ауыр; тяжёлый на подъём ауыр ҡуҙғалыусан
ТЯЖЕСТЬ ж 1. физ. тартыу, тартылыш; сила тяжести тартыу көсө 2. (тяжёлый предмет, груз) ауыр әйбер (йөк); таскать тяжести ауыр
529
әйберҙәр ташыу 3. (суровость, серьёзность) ауырлыҡ, ҡатылыҡ; тяжесть наказания хөкөмдөң ҡатылығы 4. ауырлыҡ, һалмаҡлыҡ 5. (трудность ) ауырлыҡ, ҡыйынлыҡ 6. (что-л. неприятное , дурное) ауырлыҡ, насарлыҡ ♦ центр тяжести асыл, (төп) нигеҙ
ТЯЖКИЙ, -ая, -ое см. тяжёлый; тяжкий труд ауыр эш; тяжкая вина ауыр ғәйеп
ТЯНУТЬ несов. 1. кого - что тартыу, һөйрәү; тянуть невод йылымды һөйрәү 2. что (натягивать ) һуҙыу, үткәреү, тартыу; тянуть телефонную линию телефон линияһы үткәреү 3. кого -что (тащить) тартыу, һөйрәү; тянуть за рукав еңенән тартыу 4. что (протягивать) һуҙыу, һоноу; тянуть руку ҡул һуҙыу 5. кого - что (привлекать ) тартыу; тянет к родным местам тыуған яҡтарға тарта 6. кого - что; разг. (просить пойти ) һөйрәү, эйәртеү, саҡырыу; тянуть с собой в кино киноға эйәртеү 7. безл. (о струе воздуха, запаха) килеү, аңҡыу; от окна тянет холодом тәҙрәнән һалҡын килә 8. (обладать тягой) тартыу; печка хорошо тянет мейес яҡшы тарта 9. что (всасывать) тартыу, һурыу; насос тянет воду насос һыуҙы һура 10. что, с чем (медлить ) һуҙыу; тянуть с ответом яуап биреүҙе һуҙыу 11. (весить) тартыу; масло тянет полкило май ярты кило тарта ♦ тянуть жилы хәлен алыу, интектереү; тянуть за душу теңкәгә тейеү; тянуть за язык көсләп һөйләтеү; тянуть лямку см. лямка
ТЯНУТЬСЯ несов. 1. (увеличиваться в длину ) һуҙылыу; резинка тянется резинка һуҙыла 2. (потягиваться) кирелеү; тянуться в постели урында кирелеү 3. (простираться) һуҙылып китеү, йәйелеү; за городом тянется степь ҡаланан ситтә дала һуҙыла 4. (длиться) дауам итеү, һуҙылыу; дело тянется долго эш оҙаҡҡа һуҙыла 5. к кому - чему (стремиться) ынтылыу, һуҙылыу, тартылыу; цветок тянется к солнцу сәскә ҡояшҡа тартыла 6. (двигаться один за другим ) хәрәкәт итеү, үтеү; по дороге тянутся обозы юл буйлап ылауҙар һуҙылған 7. тартылыу, ынтылыу; тянуться к учению уҡыуға ынтылыу 8. с кем; разг. (тягаться) тиңләшергә тырышыу 9. страд. от тянуть 1—3, 6, 9, 10
ТЯНУЧКА ж; разг. һөтлө кәнфит
ТЯП межд. туҡ (Цуҡҡан, сапҡан тауыш) ♦ тяп да ляп; тяп-ляп ашыҡ-бошоҡ, нисек етте шулай (эшләц )
ТЯПАТЬ несов. что и без доп.; прост. (рубить , сечь) сабыу, сабып өҙөү
ТЯПКА ж 1. кәтмән, тәпке (ер эшкәртец өсөн) 2. сапҡы, тапауыс (ит Ц.б. тапау, турау өсөн )
ТЯПНУТЬ сов.; прост. 1. см. тяпать 2. кого -что (укусить) тешләү 3. кого - что (украсть) урлап алыу
тЯтя м; прост., обл. ата, атай