Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 530
Поиск по словарям
У
У
У I межд. (обычно употребляется удлинённо для обозначения гудения, воя) у-у, у-у-у; в лесу раздался вой волка: у-у-у урманда “у-у-у” тигән бүре олоуы ишетелде
У II межд. 1. (выражает укоризну, угрозу, негодование) ух, уй; у, безобразник ух, тәртипһеҙ 2. (выражает испуг, страх) уй, абау; у, как страшно уй, ҡайһылай ҡурҡыныс 3. (выражает одобрение, восторг, восхищение) аһ, уй; у, это замечательно аһ, был бик шәп
У III предлог с род. п. 1. (возле, около) эргәһендә, янында, төбөндә, буйында; стоять у окна тәҙрә эргәһендә тороу; сидеть у ворот ҡапҡа төбөндә ултырыу; разговаривать у двери ишек төбөндә һөйләшеү; дом у берега яр буйындағы өй 2. (при обозначении обладателя, владельца че-го-л. или носителя каких-л. свойств, качеств) -дың/-дең; единственнный сын у родителей ата-әсәһенең берҙән-бер улы; у певца сильный, красивый голос йырсының тауышы көслө, матур; дверца у шкафа сломана шкафтың ҡапҡасы ватылған 3. (при обозначении лиц, в присутствии , ведении которых что-л. происходит) -да/-дә; жить у брата ағаһында йәшәү (тороу); у нас сегодня собрание беҙҙә бөгөн йыйылыш 4. (при указании на источник получения, приобретения чего-л.) -дан/-дән; купить книгу у букиниста букинистан китап һатып алыу; спросить у учителя уҡытыусынан һорау ♦ не у дел см. дело; не у места см. место
У... приставка 1. ҡылым яһауҙа ҡулланылып , тцбәндәге мәғәнәләрҙе аңлата: 1) хәрәкәттең ситкә йцнәлешен, мәҫ., увезти алып китеү; улететь осоп китеү; ускакать сабып китеү; 2) бер нәмәне бцлецҙе, кәметецҙе, ҡыҫҡартыуҙы , мәҫ., урвать время аҙ ғына ваҡыт бүлеү; укоротить платье күлдәкте ҡыҫҡартып алыу; 3) хәрәкәттең тулылылын, таралышын, мәҫ., устлать пол иҙәнде йәйеп сығыу; 4) эште, хәрәкәтте тейешле нәтижәгә еткерецҙе, мәҫ., убаюкать бәүетеп йоҡлатыу; уговорить әүрәтеү, күндереү; 5) эш-хәрәкәттең, ҡаршылыҡтарға ҡарамаҫтан, цтәлецен, еңеп сылыуҙы, мәҫ., уберечь һаҡлап алып ҡалыу; удержать тотоп алып ҡалыу; 6) берәй нәмәнең эсенә тултырыуҙы , һыйҙырыуҙы, мәҫ., уместить урынлаштырыу; уложить тәртипләп һалыу; уписать ауыҙға тултырыу, һыпырып һалыу; 7) берәй эш-хәрәкәттең һөҙөмтәһендә нәмәнең яңы сифат алыуын йәки көсәйецен, мәҫ., удорожить ҡый-батландырыу 2. ҡайһы бер ҡылымдарҙан тамамланған төр яһай, мәҫ., ужалить сағыу; украсть урлап китеү; умертвить үлтереп ташлау
УА межд. (употребляется для обозначения крика грудного ребёнка) үүә, эңә; ребёнок начал кричать: уа-уа! бала “үүә-үүә” тип ҡысҡыра башланы
УБАВИТЬ сов. 1. что, чего (уменьшить по величине, количеству) кәметеү, аҙайтыу, әҙәйтеү; (уменьшить по степени, силе) кимәлен (дәрәжәһен) түбәнерәк итеү, төшөрөү; (по ширине, длине — об одежде) тарайтыу, ҡыҫҡартыу, кесерәйтеү, кәметеү; убавить скорость тиҙлекте кәметеү; убавить расходы сығымдарҙы аҙайтыу; убавить цены хаҡтарҙы кәметеү; убавить в швах йөйҙәренән тарайтыу, кесерәйтеү; убавить рукава еңдәрен ҡыҫҡартыу 2. (обычно в сочетании со словами “в весе”) ябығыу, һурылыу, һурығыу; убавить в весе ауырлығы кәмеү
УБАВИТЬСЯ сов. (стать меньше по количеству , величине) әҙәйеү, аҙайыу, кәмеү; (по длине, ширине) ҡыҫҡарыу; (по силе) кәрһеҙләнеү, кәрһеҙгә әйләнеү, кәрһеҙләнеп ҡалыу; людей в доме убавилось өйҙә кеше аҙайҙы; силы у отца убавились атайым кәрһеҙләнеп ҡалды
УБАВЛЯТЬ несов. см. убавить
УБАВЛЯТЬСЯ несов. 1. см. убавиться; дни стали убавляться көндәр ҡыҫҡара башланы 2. страд. от убавлять
УБАЮКАТЬ сов. 1. кого (ребёнка) бәүетеү, бәүетеп йоҡлатыу, бәү-бәү итеү; убаЮкать ребёнка бәпәйҙе бәүетеп йоҡлатыу 2. кого (нагнать дремоту) ойотоу, йоҡомһоратыу, йоҡо килтереү 3. кого - что; перен. (успокоить) әүрәтеү, йыуатыу, алдаштырыу; (о чувствах) тынысландырыу, кәметеү, йомшартыу, баҫыу; убаЮкать чувство бдительности һиҙгерлек тойғоһон баҫыу
УБАЮКАТЬСЯ сов. 1. (о ребёнке) (бәүелеп) йоҡлап китеү 2. (погрузиться в сон) ойоу, йоҡомһорау
УБАЮКИВАНИЕ с см. убаЮкивать
УБАЮКИВАТЬ несов. см. убаЮкать
УБАЮКИВАТЬСЯ несов. 1. см. убаЮкаться 2. страд. от убаЮкивать
УБЕГАТЬ несов. 1. см. убежать 2. (быстро удаляться, перемещаться) ағылыу, күсеү; тучи убегаЮт за горизонт болоттар офоҡ артына ағыла 3. (тянуться) һуҙылыу; дорога убегает к лесу юл урманға ҡарай һуҙыла
УБЕГАТЬСЯ сов.; разг. (устать от беготни ) йүгерә-йүгерә хәлдән тайыу
УБЕДИТЕЛЬНОСТЬ ж 1. ышандырырлыҡ (ышанырлыҡ, ышаныслы) булыу, нигеҙлелек, нигеҙле булыу; убедительность доводов дәлил-дәрҙең ышандырырлыҡ булыуы 2. ныҡышмалылыҡ
530
У
У I межд. (обычно употребляется удлинённо для обозначения гудения, воя) у-у, у-у-у; в лесу раздался вой волка: у-у-у урманда “у-у-у” тигән бүре олоуы ишетелде
У II межд. 1. (выражает укоризну, угрозу, негодование) ух, уй; у, безобразник ух, тәртипһеҙ 2. (выражает испуг, страх) уй, абау; у, как страшно уй, ҡайһылай ҡурҡыныс 3. (выражает одобрение, восторг, восхищение) аһ, уй; у, это замечательно аһ, был бик шәп
У III предлог с род. п. 1. (возле, около) эргәһендә, янында, төбөндә, буйында; стоять у окна тәҙрә эргәһендә тороу; сидеть у ворот ҡапҡа төбөндә ултырыу; разговаривать у двери ишек төбөндә һөйләшеү; дом у берега яр буйындағы өй 2. (при обозначении обладателя, владельца че-го-л. или носителя каких-л. свойств, качеств) -дың/-дең; единственнный сын у родителей ата-әсәһенең берҙән-бер улы; у певца сильный, красивый голос йырсының тауышы көслө, матур; дверца у шкафа сломана шкафтың ҡапҡасы ватылған 3. (при обозначении лиц, в присутствии , ведении которых что-л. происходит) -да/-дә; жить у брата ағаһында йәшәү (тороу); у нас сегодня собрание беҙҙә бөгөн йыйылыш 4. (при указании на источник получения, приобретения чего-л.) -дан/-дән; купить книгу у букиниста букинистан китап һатып алыу; спросить у учителя уҡытыусынан һорау ♦ не у дел см. дело; не у места см. место
У... приставка 1. ҡылым яһауҙа ҡулланылып , тцбәндәге мәғәнәләрҙе аңлата: 1) хәрәкәттең ситкә йцнәлешен, мәҫ., увезти алып китеү; улететь осоп китеү; ускакать сабып китеү; 2) бер нәмәне бцлецҙе, кәметецҙе, ҡыҫҡартыуҙы , мәҫ., урвать время аҙ ғына ваҡыт бүлеү; укоротить платье күлдәкте ҡыҫҡартып алыу; 3) хәрәкәттең тулылылын, таралышын, мәҫ., устлать пол иҙәнде йәйеп сығыу; 4) эште, хәрәкәтте тейешле нәтижәгә еткерецҙе, мәҫ., убаюкать бәүетеп йоҡлатыу; уговорить әүрәтеү, күндереү; 5) эш-хәрәкәттең, ҡаршылыҡтарға ҡарамаҫтан, цтәлецен, еңеп сылыуҙы, мәҫ., уберечь һаҡлап алып ҡалыу; удержать тотоп алып ҡалыу; 6) берәй нәмәнең эсенә тултырыуҙы , һыйҙырыуҙы, мәҫ., уместить урынлаштырыу; уложить тәртипләп һалыу; уписать ауыҙға тултырыу, һыпырып һалыу; 7) берәй эш-хәрәкәттең һөҙөмтәһендә нәмәнең яңы сифат алыуын йәки көсәйецен, мәҫ., удорожить ҡый-батландырыу 2. ҡайһы бер ҡылымдарҙан тамамланған төр яһай, мәҫ., ужалить сағыу; украсть урлап китеү; умертвить үлтереп ташлау
УА межд. (употребляется для обозначения крика грудного ребёнка) үүә, эңә; ребёнок начал кричать: уа-уа! бала “үүә-үүә” тип ҡысҡыра башланы
УБАВИТЬ сов. 1. что, чего (уменьшить по величине, количеству) кәметеү, аҙайтыу, әҙәйтеү; (уменьшить по степени, силе) кимәлен (дәрәжәһен) түбәнерәк итеү, төшөрөү; (по ширине, длине — об одежде) тарайтыу, ҡыҫҡартыу, кесерәйтеү, кәметеү; убавить скорость тиҙлекте кәметеү; убавить расходы сығымдарҙы аҙайтыу; убавить цены хаҡтарҙы кәметеү; убавить в швах йөйҙәренән тарайтыу, кесерәйтеү; убавить рукава еңдәрен ҡыҫҡартыу 2. (обычно в сочетании со словами “в весе”) ябығыу, һурылыу, һурығыу; убавить в весе ауырлығы кәмеү
УБАВИТЬСЯ сов. (стать меньше по количеству , величине) әҙәйеү, аҙайыу, кәмеү; (по длине, ширине) ҡыҫҡарыу; (по силе) кәрһеҙләнеү, кәрһеҙгә әйләнеү, кәрһеҙләнеп ҡалыу; людей в доме убавилось өйҙә кеше аҙайҙы; силы у отца убавились атайым кәрһеҙләнеп ҡалды
УБАВЛЯТЬ несов. см. убавить
УБАВЛЯТЬСЯ несов. 1. см. убавиться; дни стали убавляться көндәр ҡыҫҡара башланы 2. страд. от убавлять
УБАЮКАТЬ сов. 1. кого (ребёнка) бәүетеү, бәүетеп йоҡлатыу, бәү-бәү итеү; убаЮкать ребёнка бәпәйҙе бәүетеп йоҡлатыу 2. кого (нагнать дремоту) ойотоу, йоҡомһоратыу, йоҡо килтереү 3. кого - что; перен. (успокоить) әүрәтеү, йыуатыу, алдаштырыу; (о чувствах) тынысландырыу, кәметеү, йомшартыу, баҫыу; убаЮкать чувство бдительности һиҙгерлек тойғоһон баҫыу
УБАЮКАТЬСЯ сов. 1. (о ребёнке) (бәүелеп) йоҡлап китеү 2. (погрузиться в сон) ойоу, йоҡомһорау
УБАЮКИВАНИЕ с см. убаЮкивать
УБАЮКИВАТЬ несов. см. убаЮкать
УБАЮКИВАТЬСЯ несов. 1. см. убаЮкаться 2. страд. от убаЮкивать
УБЕГАТЬ несов. 1. см. убежать 2. (быстро удаляться, перемещаться) ағылыу, күсеү; тучи убегаЮт за горизонт болоттар офоҡ артына ағыла 3. (тянуться) һуҙылыу; дорога убегает к лесу юл урманға ҡарай һуҙыла
УБЕГАТЬСЯ сов.; разг. (устать от беготни ) йүгерә-йүгерә хәлдән тайыу
УБЕДИТЕЛЬНОСТЬ ж 1. ышандырырлыҡ (ышанырлыҡ, ышаныслы) булыу, нигеҙлелек, нигеҙле булыу; убедительность доводов дәлил-дәрҙең ышандырырлыҡ булыуы 2. ныҡышмалылыҡ
530