Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 540
Поиск по словарям
УДАЛЬ
ненный удали) дәртле, ғәйрәтле; удалая песня дәртле йыр; удалая пляска ғәйрәтле бейеү
УДАЛЬ ж ғәйрәтлелек, егетлек, саялыҡ; молодецкая удаль егеттәр саялығы
УДАЛЬСТВО с; разг. см. удаль
УДАЛЯТЬ несов. см. удалить
УДАЛЯТЬСЯ несов. 1. см. удалиться 2. страд. от удалять
УДАР м 1. һуғыу, бәреү, сабыу; удар прикладом приклад менән һуғыу; нанести удар һуғып ебәреү; удар саблей ҡылыс менән сабыу 2. (звук от удара) тауыш; удары грома күкрәү тауышы; удары колокола ҡыңғырау тауышы 3. тибеү, тибеш; удары пульса пульс тибеше 4. (нападение) һөжүм, бәреү, бәрелеш; стремительный удар танков танкыларҙың ҡыҙыу һөжүме 5. перен. кисереш, ҡайғы, бәхетһеҙлек; удары судьбы яҙмыш бәхетһеҙлектәре 6. (кровоизлияние в мозг) һуғыу, мейегә ҡан һауыу ♦ солнечный удар ҡояш тейеү (үтеү), көн һуғыу; тепловой удар см. тепловой; в ударе быть күтәренке кәйефтә булыу; под ударом быть (находиться) ҡурҡыныс (хәүеф) аҫтында булыу (тороу); ставить под удар кого-что ҡурҡыныс (хәүеф) аҫтына ҡуйыу
УДАРЕНИЕ с 1. лингв. баҫым, баҫым билдәһе; логическое ударение логик баҫым; поставить ударение баҫым (билдәһе) ҡуйыу 2. перен. баҫым, баҫым яһау; произносить слово с особым ударением һүҙҙе айырым баҫым менән әйтеү ♦ восходящее ударение күтәрелә барыусы баҫым; нисходящее ударение түбәнәйә барыусы баҫым
УДАРЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от ударить 1; 2. прил.; лингв. баҫымлы, баҫым төшкән; ударенный слог баҫымлы ижек
УДАРИТЬ сов. 1. что, по чему, во что һуғыу, ҡағыу, сабыу, һуғып (бәреп, ҡағып) ебәреү; ударить палкой таяҡ менән һуғыу; ударить кулаком по столу өҫтәлгә йоҙроҡ менән һуғыу; ударить по лицу биткә һуғып ебәреү 2. что, во что ҡағыу, һуғыу; ударить в барабан барабан ҡағыу; часы ударили полночь сәғәт төн уртаһын һуҡты 3. һөжүм итеү, ташланыу; ударить с левого фланга һул флангынан һөжүм итеү 4. что; перен. һуғыу; ударить тревогу тревога һуғыу; ударить отбой отбой һуғыу 5. (о явлениях природы) ебәреү, башлау; внезапно ударил ливень ҡапыл ҡойма ямғыр башланды 6. во что, на что; разг. бәреү, бәрелеү; свет ударил в лицо биткә яҡтылыҡ бәрҙе; запах табака ударил в нос танауға тәмәке еҫе бәрелде ♦ ударить по карману кеҫәгә һуғыу, аҡсаһыҙ ҡалыу; ударить по рукам ҡул бирешеү, килешеү; не ударить в грязь лицом см. лицо; палец (пальцем) о палец не ударить ҡыл да ҡыбырлатмау
УДАРИТЬСЯ сов. 1. һуғылыу, бәрелеү, тейеү, барып тейеү; удариться о землю ергә бәрелеү; пуля ударилась о стену пуля стенаға барып тейҙе 2. во что и с неопр.; перен., разг. башлау,
тотоноу, керешеү; удариться в бегство йүгереп китеү, ҡаса башлау; удариться в слёзы илай башлау, иларға тотоноу 3. во что; перен., разг. (увлечься) бирелеү, бирелеп китеү; удариться в воспоминания хәтирәләргә бирелеп китеү ♦ удариться об заклад отошҡа бәхәсләшеү
УДАРНИК I м; воен. 1. сирткес (мылтыҡта) 2. тех. бәргес, ударник (механизмда) 3. муз. ударник, һуғыусы, һуғып уйнаусы
УДАРНИК II м и УДАРНИЦА ж; ист. алдынғы (хеҙмәткәр), ударник; ударник труда хеҙмәт алдынғыһы
УДАРНИЧЕСТВО с ударсылыҡ
ударный I, -ая, -ое 1. муз. ҡағып (һуғып, бәреп) уйнала торған, һуҡма, ҡаҡма; ударные музыкальные инструменты ҡаҡма музыкаль ҡоралдар 2. воен. һөжүм яһай торған, һөжүм итеүсе, хәл иткес; ударная армия һөжүм итеүсе армия; ударный батальон һөжүм итеүсе батальон 3. лингв. баҫымлы, баҫым төшә торған; ударный слог баҫымлы ижек
ударный II, -ая, -ое 1. алдынғы, удар, ударниктар ...ы; ударная стройка удар төҙөлөш 2. (важный, спешный) бик мөһим, кисектергеһеҙ; ударное задание бик мөһим эш
УДАРЯЕМЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от ударять 1;
2. прил.; лингв. см. ударенный 2
УДАРЯТЬ несов. см. ударить
УДАРЯТЬСЯ несов. см. удариться
УДАТЬСЯ сов. 1. уңышлы булыу (булып сығыу, барып сығыу); операция удалась операция уңышлы булды 2. (выйти удачным, получиться) уңыу, уңышлы булыу (булып сығыу); пирожки удались бөйөрөктәр уңды; личная жизнь его не удалась уның шәхси тормошо уңманы 3. кому и с неопр. безл. булыу, тура килеү, барып сығыу; встретиться не удалось осрашып булманы; сегодня уехать не удалось бөгөн китеп булманы
УДАЧА ж уңыш, далан; большая удача ҙур уңыш; пожелать удачи уңыш теләү; удача охотника һунарсы даланы
УДАЧЛИВОСТЬ ж 1. уңышлылыҡ, уңышлы булыу, даланлылыҡ, даланлы булыу; удивляться его удачливости уның уңышлылығына аптырау 2. (успешность) уңышлылыҡ, уңышлы булыу
УДАЧЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. уңа торған, уңыу-сан, даланлы; удачливый человек даланлы кеше 2. (успешный) уңышлы; удачливая охота уңышлы һунар
УДАЧНИК ми удАчница ж; разг. даланлы кеше, уңа торған кеше
удАчный, -ая, -ое уңышлы, уңышлы сыҡҡан, уңышлы булған; удачная поездка уңышлы сәфәр; удачная покупка уңышлы һатып алынған әйбер
УДВАИВАТЬ несов. см. удвоить
УДВАИВАТЬСЯ несов. 1. см. удвоиться 2. страд. от удваивать
540
ненный удали) дәртле, ғәйрәтле; удалая песня дәртле йыр; удалая пляска ғәйрәтле бейеү
УДАЛЬ ж ғәйрәтлелек, егетлек, саялыҡ; молодецкая удаль егеттәр саялығы
УДАЛЬСТВО с; разг. см. удаль
УДАЛЯТЬ несов. см. удалить
УДАЛЯТЬСЯ несов. 1. см. удалиться 2. страд. от удалять
УДАР м 1. һуғыу, бәреү, сабыу; удар прикладом приклад менән һуғыу; нанести удар һуғып ебәреү; удар саблей ҡылыс менән сабыу 2. (звук от удара) тауыш; удары грома күкрәү тауышы; удары колокола ҡыңғырау тауышы 3. тибеү, тибеш; удары пульса пульс тибеше 4. (нападение) һөжүм, бәреү, бәрелеш; стремительный удар танков танкыларҙың ҡыҙыу һөжүме 5. перен. кисереш, ҡайғы, бәхетһеҙлек; удары судьбы яҙмыш бәхетһеҙлектәре 6. (кровоизлияние в мозг) һуғыу, мейегә ҡан һауыу ♦ солнечный удар ҡояш тейеү (үтеү), көн һуғыу; тепловой удар см. тепловой; в ударе быть күтәренке кәйефтә булыу; под ударом быть (находиться) ҡурҡыныс (хәүеф) аҫтында булыу (тороу); ставить под удар кого-что ҡурҡыныс (хәүеф) аҫтына ҡуйыу
УДАРЕНИЕ с 1. лингв. баҫым, баҫым билдәһе; логическое ударение логик баҫым; поставить ударение баҫым (билдәһе) ҡуйыу 2. перен. баҫым, баҫым яһау; произносить слово с особым ударением һүҙҙе айырым баҫым менән әйтеү ♦ восходящее ударение күтәрелә барыусы баҫым; нисходящее ударение түбәнәйә барыусы баҫым
УДАРЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от ударить 1; 2. прил.; лингв. баҫымлы, баҫым төшкән; ударенный слог баҫымлы ижек
УДАРИТЬ сов. 1. что, по чему, во что һуғыу, ҡағыу, сабыу, һуғып (бәреп, ҡағып) ебәреү; ударить палкой таяҡ менән һуғыу; ударить кулаком по столу өҫтәлгә йоҙроҡ менән һуғыу; ударить по лицу биткә һуғып ебәреү 2. что, во что ҡағыу, һуғыу; ударить в барабан барабан ҡағыу; часы ударили полночь сәғәт төн уртаһын һуҡты 3. һөжүм итеү, ташланыу; ударить с левого фланга һул флангынан һөжүм итеү 4. что; перен. һуғыу; ударить тревогу тревога һуғыу; ударить отбой отбой һуғыу 5. (о явлениях природы) ебәреү, башлау; внезапно ударил ливень ҡапыл ҡойма ямғыр башланды 6. во что, на что; разг. бәреү, бәрелеү; свет ударил в лицо биткә яҡтылыҡ бәрҙе; запах табака ударил в нос танауға тәмәке еҫе бәрелде ♦ ударить по карману кеҫәгә һуғыу, аҡсаһыҙ ҡалыу; ударить по рукам ҡул бирешеү, килешеү; не ударить в грязь лицом см. лицо; палец (пальцем) о палец не ударить ҡыл да ҡыбырлатмау
УДАРИТЬСЯ сов. 1. һуғылыу, бәрелеү, тейеү, барып тейеү; удариться о землю ергә бәрелеү; пуля ударилась о стену пуля стенаға барып тейҙе 2. во что и с неопр.; перен., разг. башлау,
тотоноу, керешеү; удариться в бегство йүгереп китеү, ҡаса башлау; удариться в слёзы илай башлау, иларға тотоноу 3. во что; перен., разг. (увлечься) бирелеү, бирелеп китеү; удариться в воспоминания хәтирәләргә бирелеп китеү ♦ удариться об заклад отошҡа бәхәсләшеү
УДАРНИК I м; воен. 1. сирткес (мылтыҡта) 2. тех. бәргес, ударник (механизмда) 3. муз. ударник, һуғыусы, һуғып уйнаусы
УДАРНИК II м и УДАРНИЦА ж; ист. алдынғы (хеҙмәткәр), ударник; ударник труда хеҙмәт алдынғыһы
УДАРНИЧЕСТВО с ударсылыҡ
ударный I, -ая, -ое 1. муз. ҡағып (һуғып, бәреп) уйнала торған, һуҡма, ҡаҡма; ударные музыкальные инструменты ҡаҡма музыкаль ҡоралдар 2. воен. һөжүм яһай торған, һөжүм итеүсе, хәл иткес; ударная армия һөжүм итеүсе армия; ударный батальон һөжүм итеүсе батальон 3. лингв. баҫымлы, баҫым төшә торған; ударный слог баҫымлы ижек
ударный II, -ая, -ое 1. алдынғы, удар, ударниктар ...ы; ударная стройка удар төҙөлөш 2. (важный, спешный) бик мөһим, кисектергеһеҙ; ударное задание бик мөһим эш
УДАРЯЕМЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от ударять 1;
2. прил.; лингв. см. ударенный 2
УДАРЯТЬ несов. см. ударить
УДАРЯТЬСЯ несов. см. удариться
УДАТЬСЯ сов. 1. уңышлы булыу (булып сығыу, барып сығыу); операция удалась операция уңышлы булды 2. (выйти удачным, получиться) уңыу, уңышлы булыу (булып сығыу); пирожки удались бөйөрөктәр уңды; личная жизнь его не удалась уның шәхси тормошо уңманы 3. кому и с неопр. безл. булыу, тура килеү, барып сығыу; встретиться не удалось осрашып булманы; сегодня уехать не удалось бөгөн китеп булманы
УДАЧА ж уңыш, далан; большая удача ҙур уңыш; пожелать удачи уңыш теләү; удача охотника һунарсы даланы
УДАЧЛИВОСТЬ ж 1. уңышлылыҡ, уңышлы булыу, даланлылыҡ, даланлы булыу; удивляться его удачливости уның уңышлылығына аптырау 2. (успешность) уңышлылыҡ, уңышлы булыу
УДАЧЛИВЫЙ, -ая, -ое 1. уңа торған, уңыу-сан, даланлы; удачливый человек даланлы кеше 2. (успешный) уңышлы; удачливая охота уңышлы һунар
УДАЧНИК ми удАчница ж; разг. даланлы кеше, уңа торған кеше
удАчный, -ая, -ое уңышлы, уңышлы сыҡҡан, уңышлы булған; удачная поездка уңышлы сәфәр; удачная покупка уңышлы һатып алынған әйбер
УДВАИВАТЬ несов. см. удвоить
УДВАИВАТЬСЯ несов. 1. см. удвоиться 2. страд. от удваивать
540