Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 564
Поиск по словарям
УСЕРДИЕ
УСЕРДИЕ с тырышлыҡ, дәрт; работать с усердием дәрт менән эшләү
усердность ж тырышлыҡ, ихласлыҡ; излишняя усердность артыҡ тырышлыҡ
усердный, -ая, -ое тырыш, ихлас; усердный труд ихлас хеҙмәт; усердный работник тырыш хеҙмәткәр
УСЕРДСТВОВАТЬ несов. тырышлыҡ (дәрт) менән эшләү, тырышып эшләү
усЕсться сов. 1. ултырыу, ултырышыу, иркенләп ултырыу; усесться по своим местам үҙ урындарына ултырышыу 2. за что и с неопр. (начать заниматься чем-л.) -ға/-гә, -рға/-ргә ултырыу, -ай/-әй башлау; усесться за работу эшкә ултырыу; усесться читать уҡырға ултырыу
УСЕЧЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от усечь 2. прил.; мат. киҫек, киҫелгән; усечённый конус киҫелгән конус 3. прил.; грам., лит. ҡыҫҡартылған, киҫелгән; усечённые причастия ҡыҫҡартылған сифат ҡылымдар; усечённый стих ҡыҫҡартылған шиғыр
усЕчь сов. что (осон) ҡырҡыу, ҡыҫҡартыу; усечь конус конустың осон ҡырҡыу; усечь окончание ялғауҙы ҡыҫҡартыу
усЕять сов. что 1. (сплошь засеять) (тотош) сәсеү; усеять участок пшеницей участкаға тотош бойҙай сәсеү 2. (покрыть) ҡаплап алыу, тултырыу, һибелеү; звёзды усеяли небо йондоҙҙар күк йөҙөнә һибелгән
усЕяться сов. ҡапланыу, ҡаплап алыныу; луга усеялись цветами болондар сәскә менән ҡапланды
усидЕть сов. 1. (удержаться, остаться сидеть) (йығылмай) саҡ ултырып ҡалыу; от толчка едва усидеть на месте һелкенеүҙән йығылмай саҡ ултырып ҡалыу 2. (остаться сидеть вопреки желанию) сыҙап (түҙеп) ултырыу, ултыра алыу 3. обычно с отрицанием; разг. (удержаться на должности) урынында ҡалыу (ултыра алыу); не усидеть на работе эш урынында ултыра алмау
УСИДЧИВОСТЬ ж ултырышлыҡ, түҙемлелек; обладать усидчивостью ултырышлығы булыу
УСИДЧИВЫЙ, -ая, -ое ултырышлы, түҙемле, баҫылып эшләүсән; усидчивый работник ултырышлы хеҙмәткәр; требовать усидчивой работы түҙемле эш талап итеү
Усики мн. (ед. усик м) 1. уменьш. от усы 2. бот. мыйыҡ, мыйыҡса 3. зоол. мыйыҡ (бөжәктәрҙә )
УСИЛЕНИЕ с см. усилить — усилиться; усиление контроля контролде көсәйтеү
УСИЛЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от усилить 2. прил. ныҡ көс талап иткән, көсөргәнешле, көсәйтелгән, бик көслө; усиленная охрана көсәйтелгән ҡарауыл 3. прил. (настойчивый) ныҡ көс талап иткән, ныҡышмалы; усиленная работа
ныҡ көс талап иткән эш; усиленная просьба ныҡышмалы үтенес
УСИЛИВАТЬ несов. см. усилить
УСИЛИВАТЬСЯ несов. 1. см. усилиться 2. страд. от усиливать
УСИЛИЕ с көсөргәнеш, тырышлыҡ, көс һалыу (түгеү); усилие воли ихтыяр көсө; делать усилие көсөргәнеш тыуҙырыу
УСИЛИТЕЛЬ м 1. (прибор) көсәйткес, арт-тырғыс; усилитель постоянного тока даими ток көсәйткесе; магнитный усилитель магнит көсәйткесе 2. (вещество для укрепления) нығытҡыс, беркеткес, көсәйткес; усилитель резины при вулканизации йылытып эшкәрткәндә резинаны нығытҡыс
УСИЛИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое көсәйтеү ...ы, көсәйткес, көсәйтә торған; усилительная подстанция көсәйтеү подстанцияһы; усилительная лампа көсәйткес лампа
УСИЛИТЬ сов. что көсәйтеү, ҡеүәтләндереү, шәбәйтеү, көсөн (ҡеүәтен) арттырыу; усилить звук тауышты көсәйтеү
УСИЛИТЬСЯ сов. көсәйеү, ҡеүәтләнеү, ҡеүәте (көсө) артыу, шәбәйеү; волнение на море усилилось диңгеҙ(ҙең) тулҡынланыуы көсәйҙе
УСКАКАТЬ сов. 1. һикерәнләп китеү, һикерә-һикерә китеп барыу 2. (умчаться вскачь) сабып (саптырып) китеү; кони ускакали аттар сабып китте; ускакать на коне атта саптырып китеү 3. разг. (быстро удалиться) бик тиҙ (шәп) китеп барыу (китеү); ускакать с друзьями на реку дуҫтар менән йылғаға бик тиҙ китеп барыу ♦ далеко не ускачешь (не уйдёшь) см. далеко
УСКОЛЬЗАТЬ несов. см. ускользнуть
УСКОЛЬЗНУТЬ сов. 1. (вырваться) шыуып төшөп китеү, шыуып китеү, ҡулдан ысҡыныу; налим ускользнул из рук шамбы ҡулдан ысҡынып китте 2. разг. (уйти незамеченным) сығып тайыу, шылыу, һыҙыу, ысҡыныу; незаметно ускользнуть с собрания йыйылыштан һиҙҙермәйсә шылыу 3. от кого - чего; разг. күренмәй ҡалыу, һиҙелмәй ҡалыу, ситтә ҡалыу, төшөп ҡалыу; это ускользнуло от моего внимания был минең иғтибарҙан ситтә ҡалған 4. от чего; разг. (уклониться) тайпылыу, янтайыу; ускользнуть от прямого ответа тура яуаптан тайпылыу ♦ ускользнуть из рук (из-под пальцев) (эләктереү) бәхетенән яҙыу, буй етмәй ҡалыу
УСКОРЕНИЕ с 1. см. ускорить — ускорять, ускориться — ускоряться 2. физ. тиҙләнеш
УСКОРЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от ускорить 2. прил. (более быстрый, чем обычно) тиҙ, етеҙ, тиҙлекле, тиҙләтелгән; ускоренное движение етеҙ хәрәкәт; ускоренный темп тиҙләтелгән темп; ускоренный курс обучения тиҙләтелгән уҡыу курсы
УСКОРИТЕЛЬ м; тех. тиҙләткес; ускоритель заряженных частиц зарядлы киҫәксәләрҙең тиҙләткесе
564
УСЕРДИЕ с тырышлыҡ, дәрт; работать с усердием дәрт менән эшләү
усердность ж тырышлыҡ, ихласлыҡ; излишняя усердность артыҡ тырышлыҡ
усердный, -ая, -ое тырыш, ихлас; усердный труд ихлас хеҙмәт; усердный работник тырыш хеҙмәткәр
УСЕРДСТВОВАТЬ несов. тырышлыҡ (дәрт) менән эшләү, тырышып эшләү
усЕсться сов. 1. ултырыу, ултырышыу, иркенләп ултырыу; усесться по своим местам үҙ урындарына ултырышыу 2. за что и с неопр. (начать заниматься чем-л.) -ға/-гә, -рға/-ргә ултырыу, -ай/-әй башлау; усесться за работу эшкә ултырыу; усесться читать уҡырға ултырыу
УСЕЧЁННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от усечь 2. прил.; мат. киҫек, киҫелгән; усечённый конус киҫелгән конус 3. прил.; грам., лит. ҡыҫҡартылған, киҫелгән; усечённые причастия ҡыҫҡартылған сифат ҡылымдар; усечённый стих ҡыҫҡартылған шиғыр
усЕчь сов. что (осон) ҡырҡыу, ҡыҫҡартыу; усечь конус конустың осон ҡырҡыу; усечь окончание ялғауҙы ҡыҫҡартыу
усЕять сов. что 1. (сплошь засеять) (тотош) сәсеү; усеять участок пшеницей участкаға тотош бойҙай сәсеү 2. (покрыть) ҡаплап алыу, тултырыу, һибелеү; звёзды усеяли небо йондоҙҙар күк йөҙөнә һибелгән
усЕяться сов. ҡапланыу, ҡаплап алыныу; луга усеялись цветами болондар сәскә менән ҡапланды
усидЕть сов. 1. (удержаться, остаться сидеть) (йығылмай) саҡ ултырып ҡалыу; от толчка едва усидеть на месте һелкенеүҙән йығылмай саҡ ултырып ҡалыу 2. (остаться сидеть вопреки желанию) сыҙап (түҙеп) ултырыу, ултыра алыу 3. обычно с отрицанием; разг. (удержаться на должности) урынында ҡалыу (ултыра алыу); не усидеть на работе эш урынында ултыра алмау
УСИДЧИВОСТЬ ж ултырышлыҡ, түҙемлелек; обладать усидчивостью ултырышлығы булыу
УСИДЧИВЫЙ, -ая, -ое ултырышлы, түҙемле, баҫылып эшләүсән; усидчивый работник ултырышлы хеҙмәткәр; требовать усидчивой работы түҙемле эш талап итеү
Усики мн. (ед. усик м) 1. уменьш. от усы 2. бот. мыйыҡ, мыйыҡса 3. зоол. мыйыҡ (бөжәктәрҙә )
УСИЛЕНИЕ с см. усилить — усилиться; усиление контроля контролде көсәйтеү
УСИЛЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от усилить 2. прил. ныҡ көс талап иткән, көсөргәнешле, көсәйтелгән, бик көслө; усиленная охрана көсәйтелгән ҡарауыл 3. прил. (настойчивый) ныҡ көс талап иткән, ныҡышмалы; усиленная работа
ныҡ көс талап иткән эш; усиленная просьба ныҡышмалы үтенес
УСИЛИВАТЬ несов. см. усилить
УСИЛИВАТЬСЯ несов. 1. см. усилиться 2. страд. от усиливать
УСИЛИЕ с көсөргәнеш, тырышлыҡ, көс һалыу (түгеү); усилие воли ихтыяр көсө; делать усилие көсөргәнеш тыуҙырыу
УСИЛИТЕЛЬ м 1. (прибор) көсәйткес, арт-тырғыс; усилитель постоянного тока даими ток көсәйткесе; магнитный усилитель магнит көсәйткесе 2. (вещество для укрепления) нығытҡыс, беркеткес, көсәйткес; усилитель резины при вулканизации йылытып эшкәрткәндә резинаны нығытҡыс
УСИЛИТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое көсәйтеү ...ы, көсәйткес, көсәйтә торған; усилительная подстанция көсәйтеү подстанцияһы; усилительная лампа көсәйткес лампа
УСИЛИТЬ сов. что көсәйтеү, ҡеүәтләндереү, шәбәйтеү, көсөн (ҡеүәтен) арттырыу; усилить звук тауышты көсәйтеү
УСИЛИТЬСЯ сов. көсәйеү, ҡеүәтләнеү, ҡеүәте (көсө) артыу, шәбәйеү; волнение на море усилилось диңгеҙ(ҙең) тулҡынланыуы көсәйҙе
УСКАКАТЬ сов. 1. һикерәнләп китеү, һикерә-һикерә китеп барыу 2. (умчаться вскачь) сабып (саптырып) китеү; кони ускакали аттар сабып китте; ускакать на коне атта саптырып китеү 3. разг. (быстро удалиться) бик тиҙ (шәп) китеп барыу (китеү); ускакать с друзьями на реку дуҫтар менән йылғаға бик тиҙ китеп барыу ♦ далеко не ускачешь (не уйдёшь) см. далеко
УСКОЛЬЗАТЬ несов. см. ускользнуть
УСКОЛЬЗНУТЬ сов. 1. (вырваться) шыуып төшөп китеү, шыуып китеү, ҡулдан ысҡыныу; налим ускользнул из рук шамбы ҡулдан ысҡынып китте 2. разг. (уйти незамеченным) сығып тайыу, шылыу, һыҙыу, ысҡыныу; незаметно ускользнуть с собрания йыйылыштан һиҙҙермәйсә шылыу 3. от кого - чего; разг. күренмәй ҡалыу, һиҙелмәй ҡалыу, ситтә ҡалыу, төшөп ҡалыу; это ускользнуло от моего внимания был минең иғтибарҙан ситтә ҡалған 4. от чего; разг. (уклониться) тайпылыу, янтайыу; ускользнуть от прямого ответа тура яуаптан тайпылыу ♦ ускользнуть из рук (из-под пальцев) (эләктереү) бәхетенән яҙыу, буй етмәй ҡалыу
УСКОРЕНИЕ с 1. см. ускорить — ускорять, ускориться — ускоряться 2. физ. тиҙләнеш
УСКОРЕННЫЙ, -ая, -ое 1. прич. от ускорить 2. прил. (более быстрый, чем обычно) тиҙ, етеҙ, тиҙлекле, тиҙләтелгән; ускоренное движение етеҙ хәрәкәт; ускоренный темп тиҙләтелгән темп; ускоренный курс обучения тиҙләтелгән уҡыу курсы
УСКОРИТЕЛЬ м; тех. тиҙләткес; ускоритель заряженных частиц зарядлы киҫәксәләрҙең тиҙләткесе
564