Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 598
Поиск по словарям
ХАПАТЬ
ХАПАТЬ несов. см. хапнуть
ХАПНУТЬ сов. кого-что и без доп.; прост. 1. (схватить) тотоп (эләктереп) алыу 2. (украсть) сәлдереү, урлау, урлап алыу
ХАПУГА м и ж; прост. ришүәтсе, урлаусы, сәлдереүсе, бур
ХАРАКИРИ с нескл. харакири (Япония самурайҙарының цҙҙәрен цҙҙәре цлтерец йолаһы)
ХАРАКТЕР м 1. холоҡ, тәбиғәт, характер; мягкий характер йомшаҡ характер; плохой характер насар холоҡ 2. (отличительное свойство ) төҫ, үҙенсәлек, сифат, характер; характер почвы тупраҡ үҙенсәлеге 3. (твёрдая, сильная воля ) (көслө) ихтыяр, ныҡышмалылыҡ, характер; человек с характером ихтыярлы кеше 4. лит., иск. (образ) характер ♦ в характере чьём кемгәлер хас булыу, оҡшау; выдержать характер см. выдержать
ХАРАКТЕРИЗОВАТЬ сов., несов. кого-что 1. (дать характеристику) ҡылыҡһырлау, характерлау 2. (составить отличительную черту ) билдәләү, күрһәтеү, һүрәтләү; этот поступок хорошо характеризует её был ҡылыҡ уның кемлеген яҡшы күрһәтә
ХАРАКТЕРИЗОВАТЬСЯ несов. 1. характерланыу, айырылыу, айырылып тороу 2. страд. от характеризовать 1
ХАРАКТЕРИСТИКА ж; в разн. знач. характеристика; дать характеристику героя романа романдың геройына характеристика биреү; брать характеристику с места работы эш урынынан характеристика алыу; силовая характеристика тех. көс характеристикаһы
ХАРАКТЕРИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое см. характерный 1, 3
ХАРАКТЕРНОСТЬ ж үҙенә генә хас, үҙенсәлекле булыу, характерлылыҡ
ХАРАКТЕРНЫЙ и уст., прост. ХАРАКТЕРНЫЙ, -ая, -ое 1. үҙенсәлекле, үҙенә генә хас, үҙенә бер төрлө; характерная черта үҙенә генә хас һыҙат 2. характерлы (билдәле бер осорга, халыҡҡа хас); характерные танцы характерлы бейеүҙәр 3. характерлы, хас; характерный для севера климат төньяҡҡа хас климат 4. ихтыярлы, ныҡышмалы; характерный человек ихтыярлы кеше
ХАРИУС м бәрҙе (балыҡ); крупный хариус ҡара бәрҙе; мелкий хариус күк бәрҙе, бәрҙесәк
ХАРКАТЬ несов.; разг. ҡаҡырыу, ҡаҡырып ҡуйыу
ХАРКНУТЬ сов. см. харкать
ХАРТИЯ ж хартия (1. боронго ҡулъяҙма 2. сәйәси. ҡайһы бер ижтимаги-сәйәси йөкмәткеле документтарҙың исеме)
ХАРЧЕВНЯ ж; уст. ашхана
ХАРЧИ мн. (ед. харч м); прост. аҙыҡ-түлек, аш-һыу, ашамлыҡ
ХАРЧО с нескл.; кул. харчо
ХАТА ж өй, балсыҡ өй ♦ моя хата с краю минең (унда) эшем юҡ, был эштә минең ҡыҫылышым юҡ
ХА-ХА межд. ха-ха (шарҡылдап көлөц)
ХАЯТЬ несов. кого-что; прост. һүгеү, хурлау, яманлау
ХВАЛА ж 1. маҡтау, хуплау; достойный хвалы маҡтауға лайыҡ 2. высок. дан, маҡтау; хвала армии! армияға дан!
ХВАЛЕБНЫЙ, -ая, -ое маҡтау ...ы, дан ...ы; хвалебная песня маҡтау йыры
ХВАЛЁНЫЙ, -ая, -ое ирон. маҡталған, маҡтаулы; где ваши хвалёные работнички? ҡайҙа һеҙҙең маҡтаулы эшселәрегеҙ?
ХВАЛИТЬ несов. кого-что маҡтау, хуплау; хвалить ученика за старание уҡыусыны тырышлығы өсөн маҡтау
ХВАЛИТЬСЯ несов.; разг. 1. маҡтаныу; хвалиться своими знаниями белемең менән маҡтаныу; чрезмерно хвалиться артыҡ маҡтаныу 2. страд. от хвалить
ХВАСТАТЬ несов.; разг. см. хвастаться; начать хвастать маҡтанырға тотоноу
ХВАСТАТЬСЯ несов. маҡтаныу, шапырыныу, эре сирттереү; хвастаться своим прошлым үткәнең менән маҡтаныу
ХВАСТЛИВОСТЬ ж маҡтансыҡлыҡ, шапы-рыныусанлыҡ
ХВАСТЛИВЫЙ, -ая, -ое маҡтансыҡ, шапырынырға яратыусан; хвастливый мальчик маҡтансыҡ малай
ХВАСТОВСТВО с маҡтансыҡлыҡ, шапырыныу, маҡтаныу; пустое хвастовство буш маҡтансыҡлыҡ
ХВАСТУН м и ХВАСТУНЬЯ ж; разг. маҡтансыҡ, ҡупым
ХВАСТУНИШКА м и ж см. хвастун
ХВАТ м; разг. йылғыр, ҡулсыр, осҡор
ХВАТАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое эләктерә (тота) торған; хватательные органы насекомых бөжәктәрҙең эләктерә торған ағзалары
ХВАТАТЬ несов. 1. кого-что йәбешеү, эләктереү, эләктереп алыу; хватать за руку ҡулдан эләктереп алыу 2. кого; разг. (ловить) тотоу, ҡулға алыу; хватать преступников енәйәтселәрҙе тотоу 3. что; разг. (поспешно, без разбора приобретать ) алыу, йәбешеү; хватать что попало ни тура килһә, шуны алыу 4. см. хватить 4, 6, 10; денег хватает аҡса етә; еды хватает ашау етә; ума не хватает аҡыл етмәй ♦ хватать на лету; хватать с лёту см. лёт; хватать за душу см. брать; этого ещё не хватало! шул ғына етмәгәйне!
ХВАТАТЬСЯ несов. 1. за кого-что; разг. тотоноу, тотоу, йәбешеү; хвататься за голову башҡа тотоноу 2. за что; перен. (начинать делать что-л.) тотоноу, керешеү; хвататься за всё бө-тәһенә лә бер юлы тотоноу 3. страд. от хватать 1—3 ♦ хвататься за голову ни эшләргә
598
ХАПАТЬ несов. см. хапнуть
ХАПНУТЬ сов. кого-что и без доп.; прост. 1. (схватить) тотоп (эләктереп) алыу 2. (украсть) сәлдереү, урлау, урлап алыу
ХАПУГА м и ж; прост. ришүәтсе, урлаусы, сәлдереүсе, бур
ХАРАКИРИ с нескл. харакири (Япония самурайҙарының цҙҙәрен цҙҙәре цлтерец йолаһы)
ХАРАКТЕР м 1. холоҡ, тәбиғәт, характер; мягкий характер йомшаҡ характер; плохой характер насар холоҡ 2. (отличительное свойство ) төҫ, үҙенсәлек, сифат, характер; характер почвы тупраҡ үҙенсәлеге 3. (твёрдая, сильная воля ) (көслө) ихтыяр, ныҡышмалылыҡ, характер; человек с характером ихтыярлы кеше 4. лит., иск. (образ) характер ♦ в характере чьём кемгәлер хас булыу, оҡшау; выдержать характер см. выдержать
ХАРАКТЕРИЗОВАТЬ сов., несов. кого-что 1. (дать характеристику) ҡылыҡһырлау, характерлау 2. (составить отличительную черту ) билдәләү, күрһәтеү, һүрәтләү; этот поступок хорошо характеризует её был ҡылыҡ уның кемлеген яҡшы күрһәтә
ХАРАКТЕРИЗОВАТЬСЯ несов. 1. характерланыу, айырылыу, айырылып тороу 2. страд. от характеризовать 1
ХАРАКТЕРИСТИКА ж; в разн. знач. характеристика; дать характеристику героя романа романдың геройына характеристика биреү; брать характеристику с места работы эш урынынан характеристика алыу; силовая характеристика тех. көс характеристикаһы
ХАРАКТЕРИСТИЧЕСКИЙ, -ая, -ое см. характерный 1, 3
ХАРАКТЕРНОСТЬ ж үҙенә генә хас, үҙенсәлекле булыу, характерлылыҡ
ХАРАКТЕРНЫЙ и уст., прост. ХАРАКТЕРНЫЙ, -ая, -ое 1. үҙенсәлекле, үҙенә генә хас, үҙенә бер төрлө; характерная черта үҙенә генә хас һыҙат 2. характерлы (билдәле бер осорга, халыҡҡа хас); характерные танцы характерлы бейеүҙәр 3. характерлы, хас; характерный для севера климат төньяҡҡа хас климат 4. ихтыярлы, ныҡышмалы; характерный человек ихтыярлы кеше
ХАРИУС м бәрҙе (балыҡ); крупный хариус ҡара бәрҙе; мелкий хариус күк бәрҙе, бәрҙесәк
ХАРКАТЬ несов.; разг. ҡаҡырыу, ҡаҡырып ҡуйыу
ХАРКНУТЬ сов. см. харкать
ХАРТИЯ ж хартия (1. боронго ҡулъяҙма 2. сәйәси. ҡайһы бер ижтимаги-сәйәси йөкмәткеле документтарҙың исеме)
ХАРЧЕВНЯ ж; уст. ашхана
ХАРЧИ мн. (ед. харч м); прост. аҙыҡ-түлек, аш-һыу, ашамлыҡ
ХАРЧО с нескл.; кул. харчо
ХАТА ж өй, балсыҡ өй ♦ моя хата с краю минең (унда) эшем юҡ, был эштә минең ҡыҫылышым юҡ
ХА-ХА межд. ха-ха (шарҡылдап көлөц)
ХАЯТЬ несов. кого-что; прост. һүгеү, хурлау, яманлау
ХВАЛА ж 1. маҡтау, хуплау; достойный хвалы маҡтауға лайыҡ 2. высок. дан, маҡтау; хвала армии! армияға дан!
ХВАЛЕБНЫЙ, -ая, -ое маҡтау ...ы, дан ...ы; хвалебная песня маҡтау йыры
ХВАЛЁНЫЙ, -ая, -ое ирон. маҡталған, маҡтаулы; где ваши хвалёные работнички? ҡайҙа һеҙҙең маҡтаулы эшселәрегеҙ?
ХВАЛИТЬ несов. кого-что маҡтау, хуплау; хвалить ученика за старание уҡыусыны тырышлығы өсөн маҡтау
ХВАЛИТЬСЯ несов.; разг. 1. маҡтаныу; хвалиться своими знаниями белемең менән маҡтаныу; чрезмерно хвалиться артыҡ маҡтаныу 2. страд. от хвалить
ХВАСТАТЬ несов.; разг. см. хвастаться; начать хвастать маҡтанырға тотоноу
ХВАСТАТЬСЯ несов. маҡтаныу, шапырыныу, эре сирттереү; хвастаться своим прошлым үткәнең менән маҡтаныу
ХВАСТЛИВОСТЬ ж маҡтансыҡлыҡ, шапы-рыныусанлыҡ
ХВАСТЛИВЫЙ, -ая, -ое маҡтансыҡ, шапырынырға яратыусан; хвастливый мальчик маҡтансыҡ малай
ХВАСТОВСТВО с маҡтансыҡлыҡ, шапырыныу, маҡтаныу; пустое хвастовство буш маҡтансыҡлыҡ
ХВАСТУН м и ХВАСТУНЬЯ ж; разг. маҡтансыҡ, ҡупым
ХВАСТУНИШКА м и ж см. хвастун
ХВАТ м; разг. йылғыр, ҡулсыр, осҡор
ХВАТАТЕЛЬНЫЙ, -ая, -ое эләктерә (тота) торған; хватательные органы насекомых бөжәктәрҙең эләктерә торған ағзалары
ХВАТАТЬ несов. 1. кого-что йәбешеү, эләктереү, эләктереп алыу; хватать за руку ҡулдан эләктереп алыу 2. кого; разг. (ловить) тотоу, ҡулға алыу; хватать преступников енәйәтселәрҙе тотоу 3. что; разг. (поспешно, без разбора приобретать ) алыу, йәбешеү; хватать что попало ни тура килһә, шуны алыу 4. см. хватить 4, 6, 10; денег хватает аҡса етә; еды хватает ашау етә; ума не хватает аҡыл етмәй ♦ хватать на лету; хватать с лёту см. лёт; хватать за душу см. брать; этого ещё не хватало! шул ғына етмәгәйне!
ХВАТАТЬСЯ несов. 1. за кого-что; разг. тотоноу, тотоу, йәбешеү; хвататься за голову башҡа тотоноу 2. за что; перен. (начинать делать что-л.) тотоноу, керешеү; хвататься за всё бө-тәһенә лә бер юлы тотоноу 3. страд. от хватать 1—3 ♦ хвататься за голову ни эшләргә
598