Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 600
Поиск по словарям
ХИМИЯ
ставы; химическая лаборатория химия лабораторияһы ♦ химический карандаш химик ҡәләм (графиты буяулы ҡәләм)
ХИМИЯ ж 1. химия; неорганическая химия органик булмаған химия 2. (качественный состав чего-л.) химия, химик состав; химия нефти нефттең химик составы
ХИНА ж; разг. см. хинин
ХИНДИ м нескл. һинди (һиндостандың дәцләт теле )
ХИНИН м; фарм. хинин (дарыу итеп ҡулланыла )
ХИННЫЙ, -ая, -ое хина ...ы, хиналы; хинное мыло хиналы һабын ♦ хинное дерево хина ағасы (мәңге йәшел тропик агас)
ХИРЕТЬ несов.; разг. 1. (о человеке) ябығыу, хәлһеҙләнеү, әлһерәү; (о растениях) ҡороу, һулыу, шиңеү; дерево хиреет ағас ҡорой 2. перен. (приходить в упадок) емерелеү, һүнеү, бөтөү
ХИРОМАНТ м и ХИРОМАНТКА ж хиромант, күрәҙәсе, күрәҙәлек итеүсе
ХИРОМАНТИЯ ж хиромантия, күрәҙәлек (уставы һыҙаттарга ҡарап кцрәҙәлек итец)
ХИРУРГ м хирург
ХИРУРГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое хирургия ...ы, хирургик; хирургические средства хирургик саралар; хирургическая операция хирургик операция
ХИРУРГИЯ ж (раздел медицины) хирургия; экспериментальная хирургия эксперименталь хирургия
ХИТИН м; биол. хитин (бөжәк, ҡыҫала, цр-мәксе кецек быуынтыҡ аяҡлыларҙың тиресә-һендәге органик матдә)
хитОн м хитон (1. боронго гректарҙа эске кцлдәк 2. балет артистары кейгән еңһеҙ кцлдәк)
ХИТРЕЦ м хәйләкәр; у хитреца глаза не просыхают хәйләкәрҙең күҙе йәшле булыр
ХИТРЕЦА ж; разг. хәйлә; она не без хитрецы ул хәйләһеҙ түгел
ХИТРИНКА ж; разг. см. хитреца; взгляд с хитринкой хәйләле ҡараш
ХИТРИТЬ несов. 1. (лукавить) хәйләләшеү, хәйлә ҡороу, мутлашыу; хитрить в работе эштә хәйләләшеү 2. разг. (проявлять изворотливость ) уйлап табыу, баш ватыу; как ни хитри күпме генә баш ватһаң да
ХИТРО и ХИТРО нареч. 1. мут, хәйләкәр, хәйләле; хитро улыбаться хәйләле йылмайыу 2. (замысловато) серле, хикмәтле
ХИТРОСПЛЕТЕНИЕ с 1. (вычурное изложение ) (фекерҙе) ҡатмарлы итеп әйтеү, уратып һөйләү 2. (коварный замысел) мәкерле (хәйләле) уй (ниәт)
ХИТРОСТЬ ж 1. хәйлә, хәйләкәрлек, мә-кер(лек); хитрость на лице написана хәйләкәрлеге йөҙөнә сыҡҡан; придумывать хитрость хәйлә табыу 2. (уловка) мутлыҡ 3. разг. (слож
ность ) хикмәт; вот в чём хитрость бына хикмәте ниҙә икән
ХИТРОУМНЫЙ, -ая, -ое 1. хәйләле, хәйләкәр; хитроумный замысел бик хәйләле ниәт 2. (замысловатый ) хикмәтле, серле; хитроумный замок хикмәтле йоҙаҡ
хИтрый, -ая -ое 1. мут, хәйләкәр, хәйләле; хитрый человек хәйләкәр кеше; хитрые глаза хәйләле күҙҙәр; хитрый взгляд мут ҡараш 2. (замысловатый ) башватҡыс, хикмәтле; хитрый вопрос башватҡыс һорау
ХИ-ХИ межд. һи-һи (көлөц )
ХИХИКАНЬЕ с см. хихикать
ХИХИКАТЬ несов.; разг. хихылдау; хихикать без всякой причины бер сәбәпһеҙ хихылдау
ХИХИКНУТЬ сов. хихылдап ҡуйыу
ХИЩЕНИЕ с урлау, уғрылыҡ; мелкое хищение ваҡ уғрылыҡ
ХИЩНИК м и ХИЩНИЦА ж 1. йыртҡыс йәнлек; матёрый хищник уҫал йыртҡыс 2. перен. йыртҡыс, талаусы (кеше)
ХИЩНИЧАТЬ несов. 1. (о животных, птицах ) йыртҡысланыу, аяуһыҙланыу 2. йыртҡыстарса эш итеү
ХИЩНИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. йыртҡыс(тар) ...ы, йыртҡыстарса; хищнические повадки йыртҡыс ҡылыҡтары 2. вәхшиҙәрсә, йыртҡыстарса; хищническая вырубка леса урманды вәхшиҙәрсә ҡырҡыу; хищнический лов рыбы балыҡты йыртҡыстарса тотоу
ХИЩНИЧЕСТВО с 1. йыртҡыслыҡ 2. перен. йыртҡыслыҡ, вәхшилек; заниматься хищничеством вәхшилек ҡылыу
ХИЩНЫЙ, -ая, -ое 1. йыртҡыс; хищный зверь йыртҡыс йәнлек 2. перен. йыртҡыс(тарса), ҡырағай, ҡомһоҙ; хищный взгляд ҡомһоҙ ҡараш
ХЛАДНОКРОВИЕ с һалҡын ҡанлылыҡ, һалҡынлыҡ, тыныс тәбиғәтлелек, баҫалҡылыҡ; не терять хладнокровия һалҡын ҡанлылыҡты юғалтмау
ХЛАДНОКРОВНЫЙ, -ая, -ое 1. һалҡын ҡанлы, тыныс тәбиғәтле; хладнокровный человек тыныс тәбиғәтле кеше 2. һалҡын, тотанаҡлы, тыныс; хладнокровный ответ тотанаҡлы яуап
ХЛАДОСТОЙКОСТЬ ж: һалҡынға сыҙамлылыҡ
ХЛАМ м собир. иҫке-моҫҡо, алам-һалам, сүп-сар; выбросить хлам иҫке-моҫҡоно сығарып ташлау
ХЛАМИДА ж хламида (1. тар. боронго рим-ляндарҙа, гректарҙа оҙон кейем 2. һөйл. килеш һеҙ (оҙон, киң) кейем )
ХЛЕБ м 1. икмәк; ржаной хлеб арыш икмәге; корка хлеба икмәк ҡатыһы; печь хлеб икмәк бешереү 2. (зерно) ашлыҡ, иген; жать хлеб ашлыҡ урыу; сдавать хлеб иген тапшырыу 3. перен., разг. ашарлыҡ, туйымлыҡ, ризыҡ, икмәк-тоҙлоҡ; зарабатывать себе на хлеб үҙенә ашарлыҡ эшләү ♦ и то хлеб юҡ тигәнсе, ярап тора; хлеб-
600
ставы; химическая лаборатория химия лабораторияһы ♦ химический карандаш химик ҡәләм (графиты буяулы ҡәләм)
ХИМИЯ ж 1. химия; неорганическая химия органик булмаған химия 2. (качественный состав чего-л.) химия, химик состав; химия нефти нефттең химик составы
ХИНА ж; разг. см. хинин
ХИНДИ м нескл. һинди (һиндостандың дәцләт теле )
ХИНИН м; фарм. хинин (дарыу итеп ҡулланыла )
ХИННЫЙ, -ая, -ое хина ...ы, хиналы; хинное мыло хиналы һабын ♦ хинное дерево хина ағасы (мәңге йәшел тропик агас)
ХИРЕТЬ несов.; разг. 1. (о человеке) ябығыу, хәлһеҙләнеү, әлһерәү; (о растениях) ҡороу, һулыу, шиңеү; дерево хиреет ағас ҡорой 2. перен. (приходить в упадок) емерелеү, һүнеү, бөтөү
ХИРОМАНТ м и ХИРОМАНТКА ж хиромант, күрәҙәсе, күрәҙәлек итеүсе
ХИРОМАНТИЯ ж хиромантия, күрәҙәлек (уставы һыҙаттарга ҡарап кцрәҙәлек итец)
ХИРУРГ м хирург
ХИРУРГИЧЕСКИЙ, -ая, -ое хирургия ...ы, хирургик; хирургические средства хирургик саралар; хирургическая операция хирургик операция
ХИРУРГИЯ ж (раздел медицины) хирургия; экспериментальная хирургия эксперименталь хирургия
ХИТИН м; биол. хитин (бөжәк, ҡыҫала, цр-мәксе кецек быуынтыҡ аяҡлыларҙың тиресә-һендәге органик матдә)
хитОн м хитон (1. боронго гректарҙа эске кцлдәк 2. балет артистары кейгән еңһеҙ кцлдәк)
ХИТРЕЦ м хәйләкәр; у хитреца глаза не просыхают хәйләкәрҙең күҙе йәшле булыр
ХИТРЕЦА ж; разг. хәйлә; она не без хитрецы ул хәйләһеҙ түгел
ХИТРИНКА ж; разг. см. хитреца; взгляд с хитринкой хәйләле ҡараш
ХИТРИТЬ несов. 1. (лукавить) хәйләләшеү, хәйлә ҡороу, мутлашыу; хитрить в работе эштә хәйләләшеү 2. разг. (проявлять изворотливость ) уйлап табыу, баш ватыу; как ни хитри күпме генә баш ватһаң да
ХИТРО и ХИТРО нареч. 1. мут, хәйләкәр, хәйләле; хитро улыбаться хәйләле йылмайыу 2. (замысловато) серле, хикмәтле
ХИТРОСПЛЕТЕНИЕ с 1. (вычурное изложение ) (фекерҙе) ҡатмарлы итеп әйтеү, уратып һөйләү 2. (коварный замысел) мәкерле (хәйләле) уй (ниәт)
ХИТРОСТЬ ж 1. хәйлә, хәйләкәрлек, мә-кер(лек); хитрость на лице написана хәйләкәрлеге йөҙөнә сыҡҡан; придумывать хитрость хәйлә табыу 2. (уловка) мутлыҡ 3. разг. (слож
ность ) хикмәт; вот в чём хитрость бына хикмәте ниҙә икән
ХИТРОУМНЫЙ, -ая, -ое 1. хәйләле, хәйләкәр; хитроумный замысел бик хәйләле ниәт 2. (замысловатый ) хикмәтле, серле; хитроумный замок хикмәтле йоҙаҡ
хИтрый, -ая -ое 1. мут, хәйләкәр, хәйләле; хитрый человек хәйләкәр кеше; хитрые глаза хәйләле күҙҙәр; хитрый взгляд мут ҡараш 2. (замысловатый ) башватҡыс, хикмәтле; хитрый вопрос башватҡыс һорау
ХИ-ХИ межд. һи-һи (көлөц )
ХИХИКАНЬЕ с см. хихикать
ХИХИКАТЬ несов.; разг. хихылдау; хихикать без всякой причины бер сәбәпһеҙ хихылдау
ХИХИКНУТЬ сов. хихылдап ҡуйыу
ХИЩЕНИЕ с урлау, уғрылыҡ; мелкое хищение ваҡ уғрылыҡ
ХИЩНИК м и ХИЩНИЦА ж 1. йыртҡыс йәнлек; матёрый хищник уҫал йыртҡыс 2. перен. йыртҡыс, талаусы (кеше)
ХИЩНИЧАТЬ несов. 1. (о животных, птицах ) йыртҡысланыу, аяуһыҙланыу 2. йыртҡыстарса эш итеү
ХИЩНИЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. йыртҡыс(тар) ...ы, йыртҡыстарса; хищнические повадки йыртҡыс ҡылыҡтары 2. вәхшиҙәрсә, йыртҡыстарса; хищническая вырубка леса урманды вәхшиҙәрсә ҡырҡыу; хищнический лов рыбы балыҡты йыртҡыстарса тотоу
ХИЩНИЧЕСТВО с 1. йыртҡыслыҡ 2. перен. йыртҡыслыҡ, вәхшилек; заниматься хищничеством вәхшилек ҡылыу
ХИЩНЫЙ, -ая, -ое 1. йыртҡыс; хищный зверь йыртҡыс йәнлек 2. перен. йыртҡыс(тарса), ҡырағай, ҡомһоҙ; хищный взгляд ҡомһоҙ ҡараш
ХЛАДНОКРОВИЕ с һалҡын ҡанлылыҡ, һалҡынлыҡ, тыныс тәбиғәтлелек, баҫалҡылыҡ; не терять хладнокровия һалҡын ҡанлылыҡты юғалтмау
ХЛАДНОКРОВНЫЙ, -ая, -ое 1. һалҡын ҡанлы, тыныс тәбиғәтле; хладнокровный человек тыныс тәбиғәтле кеше 2. һалҡын, тотанаҡлы, тыныс; хладнокровный ответ тотанаҡлы яуап
ХЛАДОСТОЙКОСТЬ ж: һалҡынға сыҙамлылыҡ
ХЛАМ м собир. иҫке-моҫҡо, алам-һалам, сүп-сар; выбросить хлам иҫке-моҫҡоно сығарып ташлау
ХЛАМИДА ж хламида (1. тар. боронго рим-ляндарҙа, гректарҙа оҙон кейем 2. һөйл. килеш һеҙ (оҙон, киң) кейем )
ХЛЕБ м 1. икмәк; ржаной хлеб арыш икмәге; корка хлеба икмәк ҡатыһы; печь хлеб икмәк бешереү 2. (зерно) ашлыҡ, иген; жать хлеб ашлыҡ урыу; сдавать хлеб иген тапшырыу 3. перен., разг. ашарлыҡ, туйымлыҡ, ризыҡ, икмәк-тоҙлоҡ; зарабатывать себе на хлеб үҙенә ашарлыҡ эшләү ♦ и то хлеб юҡ тигәнсе, ярап тора; хлеб-
600