Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 622
Поиск по словарям
ЧАХНУТЬ
лектәр 2. ябыҡ, сибек, хәлһеҙ, сирләшкә; чахлый человек сибек кеше
ЧАХНУТЬ несов. 1. ҡороу, һулыу, кибеү, шиңеү; лес чахнет урман ҡорой 2. ябығыу, сибекләнеү, хәлһеҙләнеү, сиргә һалышыу, сирләшкәгә әйләнеү; чахнуть от тоски һағыштан хәлһеҙләнеү
ЧАХОТКА ж; уст. үпкә сире, сихут ♦ горловая чахотка тамаҡ сихуты
ЧАХОТОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. уст., прост. үпкә ауырыулы 2. разг. сихут ...ы, үпкә ауырыуы ...ы; чахоточный кашель сихут йүтәле 3. перен., разг. (о растительности) ҡороған, һулыған, кипкән, шиңгән
ЧАША ж 1. туҫтаҡ, сеүәтә, алдыр; чаша кумыса бер сеүәтә ҡымыҙ 2. тәрилкә, табаҡ; чаша весов үлсәү тәрилкәһе 3. см. чашка 4 ♦ круговая чаша см. круговой; полная чаша см. полный; выпить (испить, пить и т.п.) горькую чашу ауыр ҡайғы, хәсрәт кисереү; переполнить чашу (терпения) түҙемлек (сыҙамлыҡ) бөтөү
ЧАШЕЛИСТИК м; бот. каса япрағы, һуҡта
ЧАШЕЧКА ж 1. уменьш. от чашка 2. бот. каса ♦ коленная чашечка тубыҡ һөйәге (ҡапҡасы)
ЧАШКА ж 1. сынаяҡ; кофейная чашка ҡәһүә сынаяғы; выпить чашку чая бер сынаяҡ сәй эсеү 2. прост. (миска) сеүәтә 3. (весов) тәрилкә; (шпаги и т.п.) һаҡына, балдаҡ; (телеграфных столбов ) сынаяҡ 4. спец. (полукруглая выемка на конце бревна) киртек
ЧАЩА ж шырлыҡ (ҡуйы урман); лесная чаща урман шырлығы
ЧАЩОБА ж; разг. см. чаща
ЧАЯНИЕ с; уст., высок. өмөт, ышаныс; чаяния народа халыҡ өмөтө ♦ паче (сверх, против всякого) чаяния книжн. көтмәгәндә, көтөлмәгәндә, уйламаҫтан
ЧАЯТЬ несов.; уст. 1. (думать, полагать) уйлау, фараз итеү 2. (надеяться) өмөт итеү, ышаныу, көтөү ♦ не чаять души см. душа
ЧВАНИТЬСЯ несов. һауаланыу, маһайыу, кәпрәйеү, эреләнеү; чваниться своим происхождением үҙеңдең сығышың менән маһайыу
ЧВАНЛИВОСТЬ ж һауалылыҡ, маһайыусанлыҡ, кәпрәйеүсәнлек, эрелек
ЧВАНЛИВЫЙ, -ая, -ое һауалы, маһайыусан, кәпрәйеүсән, эре, тәкәббер
ЧВАНСТВО с һауалылыҡ, тәкәбберлек, эрелек
ЧЕЙ, -ья, -ьё мест. 1. кем, кемдеке, кемдең; чья это книга? был кемдең китабы?; чьи это слова? был һүҙҙәр кемдеке? 2. в знач. союзного слова -ған/-гән; герой, чьё имя известно всем исеме бөтә кешегә билдәле булған батыр ♦ чей бы то ни был кемдеке булһа ла; чья взяла (возьмёт) кем еңде (еңер)
ЧЕЙ-ЛИБО, -ья-либо, -ьё-либо мест. см. чей-нибудь
ЧЕЙ-НИБУДЬ, -ья-нибудь, -ьё-нибудь мест. кемдең (нимәнең) булһа ла, кемдеке (нимәнеке) булһа ла
чЕй-то, -ья-то, -ьё-то мест. кемдеңдер, ни-мәнеңдер
ЧЕК м чек; приватизационный чек хосуси-лаштырыу чегы; выписать чек чек яҙып биреү
ЧЕКА I ж (стержень) күсәр сөйө, сәкүшкә, сикә
ЧЕКА II ж нескл. Чека (1918 — 1922 йй. РСФСР-ҙа контрреволюция, саботаж һәм спекуляциям ҡаршы көрәшец өсөн совет власы тарафынан төҙөлгән дәцләт органы)
ЧЕКАН м 1. см. чеканить 1; 2. (штамп) һүрәтле мисәт, штемпель 3. (оттиск) нағыш, биҙәк 4. (инструмент) сүкеү ҡоралы
ЧЕКАНИТЬ несов. что 1. һуғыу, сүкеү (һуғып биҙәк төшөрөц); чеканить медали миҙалдар һуғыу 2. (о шаге) тыҡ-тыҡ итеп баҫып атлау, ҡаты баҫып йөрөү, шартлатып баҫыу; (о словах) ярып (асыҡ итеп) әйтеү (һөйләү), шартлатып һөйләү 3. тех. сүкеп эшкәртеү 4. с.-х. (обрезать побеги ) ҡырҡыу, киҫеү, ҡырҡып (киҫеп) ташлау; чеканить виноград йөҙөмдөң үҫентеләрен ҡырҡыу
ЧЕКАНКА ж 1. см. чеканить; чеканка монет аҡса һуғыу 2. биҙәк баҫыу, һырлау; украшать книгу чеканкой китапты һырлау
ЧЕКАННОСТЬ ж ентекле эшкәртелгәнлек, асыҡлыҡ, теүәллек; чеканность стиля стилдең теүәллеге
ЧЕКАННЫЙ, -ая, -ое 1. биҙәк төшөрөү ...ы, сүкеү ...ы, һуғыу ...ы; чеканный станок биҙәк төшөрөү станогы 2. биҙәк һуғылған, сүкеп биҙәлгән; чеканное ружьё сүкеп биҙәлгән мылтыҡ 3. перен. ентекле эшкәртелгән, ҡойоп ҡуйған кеүек, асыҡ, теүәл; чеканный стих ҡойоп ҡуйған кеүек шиғыр
ЧЕКАНОЧНЫЙ, -ая, -ое биҙәк төшөрөү ...ы, сүкеү ...ы, һуғыу ...ы; чеканочный пресс биҙәк төшөрөү пресы
ЧЕКАНЩИК м һуғыусы, сүкеүсе (һуғыу (сц-кец) оҫтаһы)
ЧЕКИСТ м и ЧЕКИСТКА ж чекист (Чека хеҙмәткәре )
чекмЕнь м сәкмән; надеть чекмень сәкмән кейеү
ЧЕКОВЫЙ, -ая, -ое чек ...ы; чековая книжка чек кенәгәһе; чековые операции чек операциялары
ЧЁЛКА ж (у человека) маңлай сәсе; (у лошади ) кикел, кикел сәс; носить чёлку маңлай сәсе йөрөтөү
ЧЁЛН м ҡайыҡ (ырып эшләнгән кәмә)
ЧЕЛНОК м 1. см. чёлн 2. (в ткацком станке , швейной машине) һоҫа
ЧЕЛНОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡайыҡ ...ы; челночный корпус ҡайыҡ корпусы 2. һоҫа ...ы; челночная коробка һоҫа тартмаһы; челночная шпулька һоҫа сүреһе
622
лектәр 2. ябыҡ, сибек, хәлһеҙ, сирләшкә; чахлый человек сибек кеше
ЧАХНУТЬ несов. 1. ҡороу, һулыу, кибеү, шиңеү; лес чахнет урман ҡорой 2. ябығыу, сибекләнеү, хәлһеҙләнеү, сиргә һалышыу, сирләшкәгә әйләнеү; чахнуть от тоски һағыштан хәлһеҙләнеү
ЧАХОТКА ж; уст. үпкә сире, сихут ♦ горловая чахотка тамаҡ сихуты
ЧАХОТОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. уст., прост. үпкә ауырыулы 2. разг. сихут ...ы, үпкә ауырыуы ...ы; чахоточный кашель сихут йүтәле 3. перен., разг. (о растительности) ҡороған, һулыған, кипкән, шиңгән
ЧАША ж 1. туҫтаҡ, сеүәтә, алдыр; чаша кумыса бер сеүәтә ҡымыҙ 2. тәрилкә, табаҡ; чаша весов үлсәү тәрилкәһе 3. см. чашка 4 ♦ круговая чаша см. круговой; полная чаша см. полный; выпить (испить, пить и т.п.) горькую чашу ауыр ҡайғы, хәсрәт кисереү; переполнить чашу (терпения) түҙемлек (сыҙамлыҡ) бөтөү
ЧАШЕЛИСТИК м; бот. каса япрағы, һуҡта
ЧАШЕЧКА ж 1. уменьш. от чашка 2. бот. каса ♦ коленная чашечка тубыҡ һөйәге (ҡапҡасы)
ЧАШКА ж 1. сынаяҡ; кофейная чашка ҡәһүә сынаяғы; выпить чашку чая бер сынаяҡ сәй эсеү 2. прост. (миска) сеүәтә 3. (весов) тәрилкә; (шпаги и т.п.) һаҡына, балдаҡ; (телеграфных столбов ) сынаяҡ 4. спец. (полукруглая выемка на конце бревна) киртек
ЧАЩА ж шырлыҡ (ҡуйы урман); лесная чаща урман шырлығы
ЧАЩОБА ж; разг. см. чаща
ЧАЯНИЕ с; уст., высок. өмөт, ышаныс; чаяния народа халыҡ өмөтө ♦ паче (сверх, против всякого) чаяния книжн. көтмәгәндә, көтөлмәгәндә, уйламаҫтан
ЧАЯТЬ несов.; уст. 1. (думать, полагать) уйлау, фараз итеү 2. (надеяться) өмөт итеү, ышаныу, көтөү ♦ не чаять души см. душа
ЧВАНИТЬСЯ несов. һауаланыу, маһайыу, кәпрәйеү, эреләнеү; чваниться своим происхождением үҙеңдең сығышың менән маһайыу
ЧВАНЛИВОСТЬ ж һауалылыҡ, маһайыусанлыҡ, кәпрәйеүсәнлек, эрелек
ЧВАНЛИВЫЙ, -ая, -ое һауалы, маһайыусан, кәпрәйеүсән, эре, тәкәббер
ЧВАНСТВО с һауалылыҡ, тәкәбберлек, эрелек
ЧЕЙ, -ья, -ьё мест. 1. кем, кемдеке, кемдең; чья это книга? был кемдең китабы?; чьи это слова? был һүҙҙәр кемдеке? 2. в знач. союзного слова -ған/-гән; герой, чьё имя известно всем исеме бөтә кешегә билдәле булған батыр ♦ чей бы то ни был кемдеке булһа ла; чья взяла (возьмёт) кем еңде (еңер)
ЧЕЙ-ЛИБО, -ья-либо, -ьё-либо мест. см. чей-нибудь
ЧЕЙ-НИБУДЬ, -ья-нибудь, -ьё-нибудь мест. кемдең (нимәнең) булһа ла, кемдеке (нимәнеке) булһа ла
чЕй-то, -ья-то, -ьё-то мест. кемдеңдер, ни-мәнеңдер
ЧЕК м чек; приватизационный чек хосуси-лаштырыу чегы; выписать чек чек яҙып биреү
ЧЕКА I ж (стержень) күсәр сөйө, сәкүшкә, сикә
ЧЕКА II ж нескл. Чека (1918 — 1922 йй. РСФСР-ҙа контрреволюция, саботаж һәм спекуляциям ҡаршы көрәшец өсөн совет власы тарафынан төҙөлгән дәцләт органы)
ЧЕКАН м 1. см. чеканить 1; 2. (штамп) һүрәтле мисәт, штемпель 3. (оттиск) нағыш, биҙәк 4. (инструмент) сүкеү ҡоралы
ЧЕКАНИТЬ несов. что 1. һуғыу, сүкеү (һуғып биҙәк төшөрөц); чеканить медали миҙалдар һуғыу 2. (о шаге) тыҡ-тыҡ итеп баҫып атлау, ҡаты баҫып йөрөү, шартлатып баҫыу; (о словах) ярып (асыҡ итеп) әйтеү (һөйләү), шартлатып һөйләү 3. тех. сүкеп эшкәртеү 4. с.-х. (обрезать побеги ) ҡырҡыу, киҫеү, ҡырҡып (киҫеп) ташлау; чеканить виноград йөҙөмдөң үҫентеләрен ҡырҡыу
ЧЕКАНКА ж 1. см. чеканить; чеканка монет аҡса һуғыу 2. биҙәк баҫыу, һырлау; украшать книгу чеканкой китапты һырлау
ЧЕКАННОСТЬ ж ентекле эшкәртелгәнлек, асыҡлыҡ, теүәллек; чеканность стиля стилдең теүәллеге
ЧЕКАННЫЙ, -ая, -ое 1. биҙәк төшөрөү ...ы, сүкеү ...ы, һуғыу ...ы; чеканный станок биҙәк төшөрөү станогы 2. биҙәк һуғылған, сүкеп биҙәлгән; чеканное ружьё сүкеп биҙәлгән мылтыҡ 3. перен. ентекле эшкәртелгән, ҡойоп ҡуйған кеүек, асыҡ, теүәл; чеканный стих ҡойоп ҡуйған кеүек шиғыр
ЧЕКАНОЧНЫЙ, -ая, -ое биҙәк төшөрөү ...ы, сүкеү ...ы, һуғыу ...ы; чеканочный пресс биҙәк төшөрөү пресы
ЧЕКАНЩИК м һуғыусы, сүкеүсе (һуғыу (сц-кец) оҫтаһы)
ЧЕКИСТ м и ЧЕКИСТКА ж чекист (Чека хеҙмәткәре )
чекмЕнь м сәкмән; надеть чекмень сәкмән кейеү
ЧЕКОВЫЙ, -ая, -ое чек ...ы; чековая книжка чек кенәгәһе; чековые операции чек операциялары
ЧЁЛКА ж (у человека) маңлай сәсе; (у лошади ) кикел, кикел сәс; носить чёлку маңлай сәсе йөрөтөү
ЧЁЛН м ҡайыҡ (ырып эшләнгән кәмә)
ЧЕЛНОК м 1. см. чёлн 2. (в ткацком станке , швейной машине) һоҫа
ЧЕЛНОЧНЫЙ, -ая, -ое 1. ҡайыҡ ...ы; челночный корпус ҡайыҡ корпусы 2. һоҫа ...ы; челночная коробка һоҫа тартмаһы; челночная шпулька һоҫа сүреһе
622