Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 623
Поиск по словарям
ЧЕЛО с 1. уст., трад.-поэт. маңлай 2. тех. мейес ауыҙы (иретец мейесендә) ♦ бить (ударять) челом кому: 1) уст., шутл. баш эйеп сәләмләү; 2) үтенеү, һорау; 3) ҡат-ҡат рәхмәт әйтеү
ЧЕЛОБИТНАЯ ж; ист. ғариза, үтенес
ЧЕЛОБИТЧИК м; ист. ғариза (үтенес) биреүсе
ЧЕЛОВЕК м 1. кеше, әҙәм; отряд в пятьдесят человек илле кешенән торған отряд; добрый человек мәрхәмәтле әҙәм; учёный человек ғалим кеше 2. (личность) шәхес, кеше; помочь стать человеком кеше булырға ярҙам итеү 3. (кто-то, некто) ул, кемдер, берәү, бер кеше (әҙәм); человек вас спрашивает кемдер һеҙҙе һорай 4. уст. (слуга, крепостной) хеҙмәтсе, ялсы ♦ молодой человек йәш кеше
ЧЕЛОВЕКО-ДЕНЬ м; спец. кеше-көн (бер көндә бер кеше тарафынан башҡарыл»ан эште иҫәпләц берәмеге)
ЧЕЛОВЕКОЛЮБИВЫЙ, -ая, -ое кеше йәнле, кеше яратҡан (яратыусан)
ЧЕЛОВЕКОЛЮБИЕ с кеше йәнле булыу, кеше яратыусанлыҡ
ЧЕЛОВЕКОНЕНАВИСТНИК м кеше яратмаусы, кеше(не) күрә алмаусы
<_____________-___________м_
ЧЕЛОВЕКОНЕНАВИСТНИЧЕСКИЙ, -ая, -ое кеше яратмау ...ы, кеше күрә алмау ...ы; человеконенавистническая политика кеше күрә алмау сәйәсәте
ЧЕЛОВЕКОНЕНАВИСТНИЧЕСТВО с кеше яратмаусанлыҡ, кеше күрә алмаусылыҡ
ЧЕЛОВЕКООБРАЗНЫЙ, -ая, -ое кеше һымаҡ, кешегә оҡшаш ♦ человекообразные обезьяны зоол. маймылдарҙың кешегә оҡшаш төрө ( шимпанзе һ. б.)
ЧЕЛОВЕКОПОДОБНЫЙ, -ая, -ое кешегә оҡшаған, кеше һымаҡ; человекоподобное существо кешегә оҡшаған зат
ЧЕЛОВЕЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. кеше ...ы, әҙәм ...ы, кешелек ...ы; человеческий труд кеше хеҙмәте; человеческий след кеше эҙе; человеческое общество кешелек йәмғиәте 2. кешелекле, кеше-сә; человеческое обращение кешелекле мөғәмәлә
ЧЕЛОВЕЧЕСТВО с кешелек, кешелек донъяһы, инсаният; история человечества кешелек тарихы
ЧЕЛОВЕЧИЙ, -ья, -ье разг. кеше ...ы; человечьи лица кеше йөҙҙәре
ЧЕЛОВЕЧНОСТЬ ж кешелеклелек, кешелеклек; проявить человечность кешелеклелек күрһәтеү
ЧЕЛОВЕЧНЫЙ, -ая, -ое кешелекле, кешесә; человечное отношение кешелекле мөнәсәбәт
ЧЕЛЮСТНОЙ, -ая, -ое яңаҡ ...ы, яңаҡ һөйәге ...ы; челюстная кость яңаҡ һөйәге; челюстные ранения яңаҡ һөйәге яралары
ЧЕЛЮСТЬ ж 1. яңаҡ, яңаҡ һөйәге; нижняя челюсть аҫҡы яңаҡ һөйәге; верхняя челюсть өҫ-
ЧЕРВЕОБРАЗНЫЙ
кө яңаҡ һөйәге 2. (пластинка с искусственными зубами) яһалма тештәр; вставные челюсти алынмалы яһалма тештәр
чЕлядь ж собир. 1. уст. алпауыт хеҙмәтселәре (йомошсолары), ялсылар 2. перен. (прислужники ) ялсылар
ЧЕМ союз 1. сравн. (вводит в состав простого предложения сравнительный оборот) -ға/-гә ҡарағанда, -дан/-дән; лучше поздно, чем никогда бер ҙә булмағанға ҡарағанда, һуң булһа ла булғаны яҡшы; этот цвет тебе идёт больше, чем тот был төҫ һиңә тегенеһенә ҡарағанда нығыраҡ килешә 2. сравн. (входит в состав сложного союза “чем ..., тем”) (ни тиклем, ни хәтле, күпме) -раҡ/-рәк, (ни тиклем, -раҡ/-рәк) -ған/-гән һайын; чем выше, тем сильнее течение юғарыраҡ булған һайын, ағым көслөрәк 3. разг. (вводит в состав простого предложения конструкцию со значением “вместо того чтобы”) -ға/-гә ҡарағанда, урынына, -ғансы/-гәнсе; чем торопиться, лучше выйти раньше ҡабаланғансы, иртәрәк сыҡҡан яҡшы
чембУр м оҙон теҙген
ЧЕМЕРИЦА ж аҡһырғаҡ
ЧЕМОДАН м сумаҙан; уложить вещи в чемодан әйберҙәрҙе сумаҙанға һалыу ♦ сидеть на чемоданах йыйынып (әҙер) тороу, юлға сығырға әҙер булыу
ЧЕМОДАННЫЙ, -ая, -ое сумаҙан ...ы; чемоданная ручка сумаҙан тотҡаһы ♦ чемоданное настроение китеү хәстәрлеге (кәйефе) менән йөрөү, күңеле менән юлда
ЧЕМПИОН м и ЧЕМПИОНКА ж чемпион; чемпион по плаванию йөҙөү буйынса чемпион
ЧЕМПИОНАТ м чемпионат; шахматный чемпионат шахмат чемпионаты
ЧЕМПИОНСКИЙ, -ая, -ое чемпион ...ы; чемпионский приз чемпион призы
ЧЕМПИОНСТВО с чемпионлыҡ; завоевать чемпионство чемпионлыҡ яулап алыу
ЧЕПРАК м (подстилка под седло) серге, туҡым
ЧЕПУХА ж; разг. 1. юҡ-бар һүҙ, буш һүҙ, сафсата; нести чепуху юҡ-бар һүҙ һөйләү; это чепуха был буш һүҙ 2. (пустяк) бер ни түгел, буш (юҡ) нәмә, ваҡ-төйәк; заниматься чепухой юҡ нәмә менән булышыу
ЧЕПУХОВЫЙ, -ая, -ое прост. 1. юҡ-бар, буш, мәғәнәһеҙ; чепуховый рассказ мәғәнәһеҙ хикәйә 2. юҡ ҡына, бәләкәй генә, ваҡ-төйәк, ваҡ ҡына; чепуховая рана бәләкәй генә яра
ЧЕРВА и ЧЕРВА ж собир.; пчел. бал ҡорто ҡарышлауығы
ЧЕРВЕОБРАЗНЫЙ, -ая, -ое 1. селәүсен һымаҡ, селәүсенгә оҡшаш; червеобразный отросток слепой кишки һуҡыр эсәктең селәүсен һымаҡ үҫентеһе 2. в знач. сущ. червеобразные мн.; зоол. селәүсен һымаҡтар
623
ЧЕЛОБИТНАЯ ж; ист. ғариза, үтенес
ЧЕЛОБИТЧИК м; ист. ғариза (үтенес) биреүсе
ЧЕЛОВЕК м 1. кеше, әҙәм; отряд в пятьдесят человек илле кешенән торған отряд; добрый человек мәрхәмәтле әҙәм; учёный человек ғалим кеше 2. (личность) шәхес, кеше; помочь стать человеком кеше булырға ярҙам итеү 3. (кто-то, некто) ул, кемдер, берәү, бер кеше (әҙәм); человек вас спрашивает кемдер һеҙҙе һорай 4. уст. (слуга, крепостной) хеҙмәтсе, ялсы ♦ молодой человек йәш кеше
ЧЕЛОВЕКО-ДЕНЬ м; спец. кеше-көн (бер көндә бер кеше тарафынан башҡарыл»ан эште иҫәпләц берәмеге)
ЧЕЛОВЕКОЛЮБИВЫЙ, -ая, -ое кеше йәнле, кеше яратҡан (яратыусан)
ЧЕЛОВЕКОЛЮБИЕ с кеше йәнле булыу, кеше яратыусанлыҡ
ЧЕЛОВЕКОНЕНАВИСТНИК м кеше яратмаусы, кеше(не) күрә алмаусы
<_____________-___________м_
ЧЕЛОВЕКОНЕНАВИСТНИЧЕСКИЙ, -ая, -ое кеше яратмау ...ы, кеше күрә алмау ...ы; человеконенавистническая политика кеше күрә алмау сәйәсәте
ЧЕЛОВЕКОНЕНАВИСТНИЧЕСТВО с кеше яратмаусанлыҡ, кеше күрә алмаусылыҡ
ЧЕЛОВЕКООБРАЗНЫЙ, -ая, -ое кеше һымаҡ, кешегә оҡшаш ♦ человекообразные обезьяны зоол. маймылдарҙың кешегә оҡшаш төрө ( шимпанзе һ. б.)
ЧЕЛОВЕКОПОДОБНЫЙ, -ая, -ое кешегә оҡшаған, кеше һымаҡ; человекоподобное существо кешегә оҡшаған зат
ЧЕЛОВЕЧЕСКИЙ, -ая, -ое 1. кеше ...ы, әҙәм ...ы, кешелек ...ы; человеческий труд кеше хеҙмәте; человеческий след кеше эҙе; человеческое общество кешелек йәмғиәте 2. кешелекле, кеше-сә; человеческое обращение кешелекле мөғәмәлә
ЧЕЛОВЕЧЕСТВО с кешелек, кешелек донъяһы, инсаният; история человечества кешелек тарихы
ЧЕЛОВЕЧИЙ, -ья, -ье разг. кеше ...ы; человечьи лица кеше йөҙҙәре
ЧЕЛОВЕЧНОСТЬ ж кешелеклелек, кешелеклек; проявить человечность кешелеклелек күрһәтеү
ЧЕЛОВЕЧНЫЙ, -ая, -ое кешелекле, кешесә; человечное отношение кешелекле мөнәсәбәт
ЧЕЛЮСТНОЙ, -ая, -ое яңаҡ ...ы, яңаҡ һөйәге ...ы; челюстная кость яңаҡ һөйәге; челюстные ранения яңаҡ һөйәге яралары
ЧЕЛЮСТЬ ж 1. яңаҡ, яңаҡ һөйәге; нижняя челюсть аҫҡы яңаҡ һөйәге; верхняя челюсть өҫ-
ЧЕРВЕОБРАЗНЫЙ
кө яңаҡ һөйәге 2. (пластинка с искусственными зубами) яһалма тештәр; вставные челюсти алынмалы яһалма тештәр
чЕлядь ж собир. 1. уст. алпауыт хеҙмәтселәре (йомошсолары), ялсылар 2. перен. (прислужники ) ялсылар
ЧЕМ союз 1. сравн. (вводит в состав простого предложения сравнительный оборот) -ға/-гә ҡарағанда, -дан/-дән; лучше поздно, чем никогда бер ҙә булмағанға ҡарағанда, һуң булһа ла булғаны яҡшы; этот цвет тебе идёт больше, чем тот был төҫ һиңә тегенеһенә ҡарағанда нығыраҡ килешә 2. сравн. (входит в состав сложного союза “чем ..., тем”) (ни тиклем, ни хәтле, күпме) -раҡ/-рәк, (ни тиклем, -раҡ/-рәк) -ған/-гән һайын; чем выше, тем сильнее течение юғарыраҡ булған һайын, ағым көслөрәк 3. разг. (вводит в состав простого предложения конструкцию со значением “вместо того чтобы”) -ға/-гә ҡарағанда, урынына, -ғансы/-гәнсе; чем торопиться, лучше выйти раньше ҡабаланғансы, иртәрәк сыҡҡан яҡшы
чембУр м оҙон теҙген
ЧЕМЕРИЦА ж аҡһырғаҡ
ЧЕМОДАН м сумаҙан; уложить вещи в чемодан әйберҙәрҙе сумаҙанға һалыу ♦ сидеть на чемоданах йыйынып (әҙер) тороу, юлға сығырға әҙер булыу
ЧЕМОДАННЫЙ, -ая, -ое сумаҙан ...ы; чемоданная ручка сумаҙан тотҡаһы ♦ чемоданное настроение китеү хәстәрлеге (кәйефе) менән йөрөү, күңеле менән юлда
ЧЕМПИОН м и ЧЕМПИОНКА ж чемпион; чемпион по плаванию йөҙөү буйынса чемпион
ЧЕМПИОНАТ м чемпионат; шахматный чемпионат шахмат чемпионаты
ЧЕМПИОНСКИЙ, -ая, -ое чемпион ...ы; чемпионский приз чемпион призы
ЧЕМПИОНСТВО с чемпионлыҡ; завоевать чемпионство чемпионлыҡ яулап алыу
ЧЕПРАК м (подстилка под седло) серге, туҡым
ЧЕПУХА ж; разг. 1. юҡ-бар һүҙ, буш һүҙ, сафсата; нести чепуху юҡ-бар һүҙ һөйләү; это чепуха был буш һүҙ 2. (пустяк) бер ни түгел, буш (юҡ) нәмә, ваҡ-төйәк; заниматься чепухой юҡ нәмә менән булышыу
ЧЕПУХОВЫЙ, -ая, -ое прост. 1. юҡ-бар, буш, мәғәнәһеҙ; чепуховый рассказ мәғәнәһеҙ хикәйә 2. юҡ ҡына, бәләкәй генә, ваҡ-төйәк, ваҡ ҡына; чепуховая рана бәләкәй генә яра
ЧЕРВА и ЧЕРВА ж собир.; пчел. бал ҡорто ҡарышлауығы
ЧЕРВЕОБРАЗНЫЙ, -ая, -ое 1. селәүсен һымаҡ, селәүсенгә оҡшаш; червеобразный отросток слепой кишки һуҡыр эсәктең селәүсен һымаҡ үҫентеһе 2. в знач. сущ. червеобразные мн.; зоол. селәүсен һымаҡтар
623