Русско-башкирский словарь, под редакцией З. Г. Ураксина, II том. Страница 636
Поиск по словарям
ЧУЧЕЛО
ЧУЧЕЛО с 1. толоп; чучело попугая тутыйғош толобо 2. (пугало) ҡарасҡы; огородное чучело баҡса ҡарасҡыһы 3. (о грязном человеке) ҡарасҡы, шөкәтһеҙ (шыҡһыҙ) кеше ♦ чучело гороховое см. гороховый
ЧУШКА ж 1. прост. (поросёнок) сусҡа (дуңғыҙ) балаһы 2. спец. (слиток металла) ҡойолма, киҫәк
ЧУШЬ ж; разг. сафсата, буш һүҙ, юҡ-бар; городить чушь буш һүҙ һөйләү
ЧУЯТЬ несов. 1. кого-что (о животных) һиҙеү, тойоу; чуять волчий дух бүре еҫен һиҙеү 2. что; перен., прост. һиҙеү, һиҙенеү, тойоу; чует моё сердце минең йөрәгем һиҙенә 3. (понимать , сознавать) белеү, аңлау ♦ ног (земли) под собой не чуять оло ҡыуаныс кисереү
ЧУЯТЬСЯ несов., прост. 1. һиҙелеү, тойолоу; чуялось приближение весны яҙ яҡынлашы-уы һиҙелә ине 2. безл. (чудиться, казаться) тойолоу 3. страд. от чуять
Ш
ШАБАШ м 1. шабаш (йәһцдтәрҙә шәмбе көн ял итец) 2. чего, какой; перен. (неистовый разгул ) ҡотороноп типтереү, кәйеф-сафа ҡороу
ШАБАШ м; прост. 1. (окончание работы) шабаш; объявить шабаш шабаш иғлан итеү 2. в знач. сказ. шабаш (эшселәргә бирелгән “ туҡта! ” тигән команда) 3. в знач. сказ. етте, бөттө, булды, вәссәләм; нет, шабаш! исправлюсь юҡ, етте! төҙәләм
ШАБАШИТЬ несов.; разг. (работать для дополнительного заработка) шабашлыҡ итеү, аҡса һуғыу
ШАБАШНИК м; прост. шабашник, шабаш-сы; приехали шабашники шабашсылар килде
ШАБЕР м; тех. шабер, ҡырғыс, йөҙләгес (эш ҡорамалы)
ШАБЛОН м 1. (образец) шаблон, өлгө, ҡалып, үрнәк 2. перен. (штамп) шаблон, таушалған (тапалған, әҙер) ҡалып; написать рассказ по шаблону әҙер ҡалып буйынса хикәйә яҙыу
ШАБЛОННОСТЬ ж ҡалыплылыҡ, таушалғанлыҡ, шаблонлыҡ; шаблонность рассуждений фекер йөрөтөүҙең шаблонлығы
ШАБЛОННЫЙ, -ая, -ое 1. өлгө (ҡалып) буйынса эшләнгән, шаблонлы; шаблонное изделие өлгө буйынса эшләнгән әйбер 2. перен. күп туҡылған (сәйнәлгән), тапалған, таушалған, шаблон; шаблонное выражение тапалған әйтем
ШАБРИТЬ несов. что; тех. шабер (ҡырғыс, йөҙләгес) менән эшкәртеү (ҡырыу)
ШАВКА ж; разг. сәүек эт
ШАГ м 1. аҙым, атлам; сделать несколько шагов бер нисә яҙым яһау 2. (звуки шагов) аяҡ та-уыш(тар)ы; раздаются шаги аяҡ тауыштары ишетелә 3. (темп движения при ходьбе, походка) аҙым, йөрөш, атлау; ускорить шаг аҙымды тиҙләтеү, тиҙерәк атлау; замедлить шаг атлауҙы аҡрынайтыу, аҡрыныраҡ атлау; идти мелкими шагами ваҡ аҙымдар менән атлау, ваҡ-ваҡ атлау 4. перен. аҙым, хәрәкәт, сара; необдуманный шаг уйланмай яһалған аҙым; рискованный шаг хәүефле аҙым; сделать нужные шаги кәрәкле саралар үткәреү 5. тех. аҙым, ара, ҙурлыҡ; шаг резьбы һырҙар 636
араһы ♦ гигантскими (семимильными) шагами идти (двигаться) вперёд см. гигантский; первые шаги тәүге аҙымдар; черепашьим шагом идти (двигаться) вперёд бик яй үҫеү, бик бәләкәй уңыштарға ирешеү; в нескольких (двух, трёх) шагах бик яҡын, эргәлә; на каждом шагу; что ни шаг өҙлөкһөҙ, бер туҡтауһыҙ, аҙым һайын; один шаг (на шаг) от чего, до чего бик яҡын; шаг вперёд бер ни тиклем уңышҡа ирешеү; шаг за шагом: 1) яй ғына, саҡ-саҡ; 2) тайпылышһыҙ, эҙмә-эҙлекле рәүештә; шагом марш! атларға!; отбивать (печатать, чеканить и т.п.) шаг шаҡылдата баҫыу, матур итеп атлау; идти (шагать) шаг в шаг с кем бер аяҡтан атлау, бер тактта атлау; сбиться с шага тигеҙ атламау, такттан тайпылыу; ни на шаг; ни шагу бер ҡайҙа ла, бер аҙым да; ни шагу назад (дальше, вперёд и т.п.) урындан ҡуҙғалмаҫҡа; шагу нельзя ступить бер аҙым да баҫа алмау (берәйһенец ярҙамынан тыш)
ШАГАТЬ несов. 1. атлау, атлап килеү (барыу, китеү); шагать ровно тигеҙ атлау 2. (переступать ) аша (үтә) атлау (атлап сығыу); шагать через порог тупһа аша атлау 3. разг. (идти) атлау, китеп барыу; далеко ли шагаешь? алыҫҡа китеп бараһыңмы? 4. перен., разг. (продвигаться , развиваться в каком-л. направлении) үрләү, алға (үрләп) китеү, юғары күтәрелеү
ШАГАЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от шагать 2. прил. атлаусы, атлап йөрөүсе, үҙйөрөшлө; шагающий экскаватор үҙйөрөшлө экскаватор
ШАГНУТЬ сов. см. шагать; шагнуть в сторону ситкә баҫыу ♦ шагнуть нельзя (не дают) эш эшләргә ирек булмау, аяҡ атлар әмәл юҡ
ШАГОМ нареч. 1. (не бегом) атлап (ҡына) 2. (не рысью) атлатып, атлап; пустить лошадь шагом атты атлатып барыу
ШАГОМЕР м аҙым үлсәгес
ШАГРЕНЕВЫЙ, -ая, -ое шигрин, шигрин ...ы; шагреневое производство шигрин етештереү; шагреневая кожа шигрин күн
шагрЕнь ж шигрин (йомшаҡ кцн)
ШАЖКОМ нареч.; разг. ваҡ-ваҡ баҫып атлау
ЧУЧЕЛО с 1. толоп; чучело попугая тутыйғош толобо 2. (пугало) ҡарасҡы; огородное чучело баҡса ҡарасҡыһы 3. (о грязном человеке) ҡарасҡы, шөкәтһеҙ (шыҡһыҙ) кеше ♦ чучело гороховое см. гороховый
ЧУШКА ж 1. прост. (поросёнок) сусҡа (дуңғыҙ) балаһы 2. спец. (слиток металла) ҡойолма, киҫәк
ЧУШЬ ж; разг. сафсата, буш һүҙ, юҡ-бар; городить чушь буш һүҙ һөйләү
ЧУЯТЬ несов. 1. кого-что (о животных) һиҙеү, тойоу; чуять волчий дух бүре еҫен һиҙеү 2. что; перен., прост. һиҙеү, һиҙенеү, тойоу; чует моё сердце минең йөрәгем һиҙенә 3. (понимать , сознавать) белеү, аңлау ♦ ног (земли) под собой не чуять оло ҡыуаныс кисереү
ЧУЯТЬСЯ несов., прост. 1. һиҙелеү, тойолоу; чуялось приближение весны яҙ яҡынлашы-уы һиҙелә ине 2. безл. (чудиться, казаться) тойолоу 3. страд. от чуять
Ш
ШАБАШ м 1. шабаш (йәһцдтәрҙә шәмбе көн ял итец) 2. чего, какой; перен. (неистовый разгул ) ҡотороноп типтереү, кәйеф-сафа ҡороу
ШАБАШ м; прост. 1. (окончание работы) шабаш; объявить шабаш шабаш иғлан итеү 2. в знач. сказ. шабаш (эшселәргә бирелгән “ туҡта! ” тигән команда) 3. в знач. сказ. етте, бөттө, булды, вәссәләм; нет, шабаш! исправлюсь юҡ, етте! төҙәләм
ШАБАШИТЬ несов.; разг. (работать для дополнительного заработка) шабашлыҡ итеү, аҡса һуғыу
ШАБАШНИК м; прост. шабашник, шабаш-сы; приехали шабашники шабашсылар килде
ШАБЕР м; тех. шабер, ҡырғыс, йөҙләгес (эш ҡорамалы)
ШАБЛОН м 1. (образец) шаблон, өлгө, ҡалып, үрнәк 2. перен. (штамп) шаблон, таушалған (тапалған, әҙер) ҡалып; написать рассказ по шаблону әҙер ҡалып буйынса хикәйә яҙыу
ШАБЛОННОСТЬ ж ҡалыплылыҡ, таушалғанлыҡ, шаблонлыҡ; шаблонность рассуждений фекер йөрөтөүҙең шаблонлығы
ШАБЛОННЫЙ, -ая, -ое 1. өлгө (ҡалып) буйынса эшләнгән, шаблонлы; шаблонное изделие өлгө буйынса эшләнгән әйбер 2. перен. күп туҡылған (сәйнәлгән), тапалған, таушалған, шаблон; шаблонное выражение тапалған әйтем
ШАБРИТЬ несов. что; тех. шабер (ҡырғыс, йөҙләгес) менән эшкәртеү (ҡырыу)
ШАВКА ж; разг. сәүек эт
ШАГ м 1. аҙым, атлам; сделать несколько шагов бер нисә яҙым яһау 2. (звуки шагов) аяҡ та-уыш(тар)ы; раздаются шаги аяҡ тауыштары ишетелә 3. (темп движения при ходьбе, походка) аҙым, йөрөш, атлау; ускорить шаг аҙымды тиҙләтеү, тиҙерәк атлау; замедлить шаг атлауҙы аҡрынайтыу, аҡрыныраҡ атлау; идти мелкими шагами ваҡ аҙымдар менән атлау, ваҡ-ваҡ атлау 4. перен. аҙым, хәрәкәт, сара; необдуманный шаг уйланмай яһалған аҙым; рискованный шаг хәүефле аҙым; сделать нужные шаги кәрәкле саралар үткәреү 5. тех. аҙым, ара, ҙурлыҡ; шаг резьбы һырҙар 636
араһы ♦ гигантскими (семимильными) шагами идти (двигаться) вперёд см. гигантский; первые шаги тәүге аҙымдар; черепашьим шагом идти (двигаться) вперёд бик яй үҫеү, бик бәләкәй уңыштарға ирешеү; в нескольких (двух, трёх) шагах бик яҡын, эргәлә; на каждом шагу; что ни шаг өҙлөкһөҙ, бер туҡтауһыҙ, аҙым һайын; один шаг (на шаг) от чего, до чего бик яҡын; шаг вперёд бер ни тиклем уңышҡа ирешеү; шаг за шагом: 1) яй ғына, саҡ-саҡ; 2) тайпылышһыҙ, эҙмә-эҙлекле рәүештә; шагом марш! атларға!; отбивать (печатать, чеканить и т.п.) шаг шаҡылдата баҫыу, матур итеп атлау; идти (шагать) шаг в шаг с кем бер аяҡтан атлау, бер тактта атлау; сбиться с шага тигеҙ атламау, такттан тайпылыу; ни на шаг; ни шагу бер ҡайҙа ла, бер аҙым да; ни шагу назад (дальше, вперёд и т.п.) урындан ҡуҙғалмаҫҡа; шагу нельзя ступить бер аҙым да баҫа алмау (берәйһенец ярҙамынан тыш)
ШАГАТЬ несов. 1. атлау, атлап килеү (барыу, китеү); шагать ровно тигеҙ атлау 2. (переступать ) аша (үтә) атлау (атлап сығыу); шагать через порог тупһа аша атлау 3. разг. (идти) атлау, китеп барыу; далеко ли шагаешь? алыҫҡа китеп бараһыңмы? 4. перен., разг. (продвигаться , развиваться в каком-л. направлении) үрләү, алға (үрләп) китеү, юғары күтәрелеү
ШАГАЮЩИЙ, -ая, -ее 1. прич. от шагать 2. прил. атлаусы, атлап йөрөүсе, үҙйөрөшлө; шагающий экскаватор үҙйөрөшлө экскаватор
ШАГНУТЬ сов. см. шагать; шагнуть в сторону ситкә баҫыу ♦ шагнуть нельзя (не дают) эш эшләргә ирек булмау, аяҡ атлар әмәл юҡ
ШАГОМ нареч. 1. (не бегом) атлап (ҡына) 2. (не рысью) атлатып, атлап; пустить лошадь шагом атты атлатып барыу
ШАГОМЕР м аҙым үлсәгес
ШАГРЕНЕВЫЙ, -ая, -ое шигрин, шигрин ...ы; шагреневое производство шигрин етештереү; шагреневая кожа шигрин күн
шагрЕнь ж шигрин (йомшаҡ кцн)
ШАЖКОМ нареч.; разг. ваҡ-ваҡ баҫып атлау