Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том II. 106 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
БАЛА ҠАРШЫЛАУ
менән хушлашырға ла онотоп, сығып киттеләр. Н. Игеҙйәнова.
БАЛА ҠАРШЫЛАУ (бала ҡаршыла-) (Р.: ритуалы магической встречи новорождённого повитухой; И.: kind of ethnographic rite; T.: bir etnografik tören) ҡ. этн.
Кендек инәһенең бала тыуҙырыу менән бәйле атҡарылған эш-хәрәкәте. □ Ритуально-магический сценарий родов новорождённого повитухой. ■ Бала ҡаршылау йолаһы үҙе ос өлөштән тора. Ф. Хисамитдинова.
БАЛАҠАС I и. ирк. ҡар. бала 1. ■ [Зәлифә — Таһира еңгәһенә:] Әйҙә, Заһит ағайым ҡайтҡас, ҡартәсәйем уны уҡытһын әле балаҡасты. Һ. Дәүләтшина.
БАЛАҠАС II и. диал. ҡар. йәлдәү. Мурҙаның балаҡасын имгәткәндәр.
БАЛА ҠАТАЙ (Р: название башкирского рода; И.: name of a Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Ҡатай ырыуының бер өлөшө. □ Бала-ка-тай (название рода башкир китайцев). Бала катай ырыуы башҡорттары.
БАЛА ҠОЙОНДОРОУ (бала ҡойондор-) (Р: обряд первого купания ребёнка; И.: kind of a traditional rite; T.: bebeğin ilk banyosu) ҡ. этн.
Яңы тыуған баланы ҡойондороу йолаһы. □ Обряд первого купания ребёнка. Баланы ҡойондороу йола буйынса башҡарылырға тейеш.
БАЛА ҠОРТ (Р: отроек; И.: swarm; Т.: oğul) и.
Йәш күс. □ Отроек. Бала ҡорттар айырылып сыға башлай.
БАЛА ҠОТЛАУ (бала ҡотла-) ҡ. ҡар. бала күреү. Бала ҡотларға килеү.
БАЛА ҠОТО (Р: дух ребёнка; И.: spirits of children; T.: çocuk ruhu) и. миф.
Ышаныуҙар буйынса, тағы ла балалар йәнен саҡырыусы, үҙенә тартыусы, йәшәү көсө биреүсе бала. Ошондай бала тыуғас, ғаиләлә балалар ишәйә. □ Ребёнок, приносящий, призывающий, притягивающий жизненную силу, души детей. После рождения такого ребёнка в семье появляются и другие
дети. ■ Өләсәйең һине бала ҡото тине, һинән һуң ағайыңдың да, беҙҙең дә балалар үлмәне. Башҡорт мифологияһынан.
БАЛАЛАЙКА [рус.] (Р: балалайка; И.: balalaika; T.: balalayka) и.
Рус халыҡ ҡыллы музыка ҡоралы. □ Балалайка. / Балалаечный. Балалайкала уйнау.
■ Был йылдарҙа, ысынлап та, үҙендә йәшлек теремеклеге тойған Иҙрис ҡарт балалайкала бик килештереп уйнаны. 3. Биишева.
БАЛАЛАЙКАСЫ (Р: балалаечник; И.: balalaika player; T.: balalaykam) и.
Балалайкала уйнаусы. □ Балалаечник. Балалайкасы сәхнәгә сыҡты.
БАЛАЛАНЫУ (балалан-) (Р: вести себя как ребёнок; И.: fall into one’s second childhood; T: çocuk gibi davranmak) ҡ.
Балаларса ҡыланыу, үҙеңде бала кеүек тотоу. □ Впадать в ребячество; вести себя как ребёнок. Балаланып һикереп йөрөмә, һин бит хәҙер еткән ҡыҙ.
БАЛАЛАР БАҠСАҺЫ (Р: детский сад; И.: kindergarten; T.: çocuk yuvası) и.
Мәктәпкәсә йәштәге балаларҙы тәрбиәләү, белем биреү учреждениеһы. □ Детский сад. Ғаилә тибындағы балалар баҡсаһы.
■ Баланы балалар баҡсаһына биргәнгә тиклем бында эшләрһегеҙ. X. Тапаҡов.
БАЛАЛАР БҮЛМӘҺЕ (Р: детская комната; И.: nursery; T.: çocuklar odası) и.
1. Балаларға йоҡлар, уйнар өсөн тәғәйенләнгән бүлмә. □ Детская (комната). Балалар бүлмәһенә йыһаз һатып алыу.
2. Театр, сауҙа үҙәктәрендә баланы ваҡытлыса ҡалдырып тороу урыны. □ Детская комната (в театрах, торговых центрах). Балалар бүлмәһендә уйнау.
3. Полициялағы (элекке милициялағы) педагогик хеҙмәт күрһәтеү бүлеге. □ Детская комната полиции. Балалар бүлмәһендә иҫәптә тороу.
БАЛАЛАР ЙОРТО (Р: детский дом; И.: children’s home; T.: yetiştirme yurdu) и.
Етем балаларҙы дәүләт ҡарамағына алып тәрбиәләү учреждениеһы. □ Детский дом. Балалар йорто асыу. Балалар йортона
106
менән хушлашырға ла онотоп, сығып киттеләр. Н. Игеҙйәнова.
БАЛА ҠАРШЫЛАУ (бала ҡаршыла-) (Р.: ритуалы магической встречи новорождённого повитухой; И.: kind of ethnographic rite; T.: bir etnografik tören) ҡ. этн.
Кендек инәһенең бала тыуҙырыу менән бәйле атҡарылған эш-хәрәкәте. □ Ритуально-магический сценарий родов новорождённого повитухой. ■ Бала ҡаршылау йолаһы үҙе ос өлөштән тора. Ф. Хисамитдинова.
БАЛАҠАС I и. ирк. ҡар. бала 1. ■ [Зәлифә — Таһира еңгәһенә:] Әйҙә, Заһит ағайым ҡайтҡас, ҡартәсәйем уны уҡытһын әле балаҡасты. Һ. Дәүләтшина.
БАЛАҠАС II и. диал. ҡар. йәлдәү. Мурҙаның балаҡасын имгәткәндәр.
БАЛА ҠАТАЙ (Р: название башкирского рода; И.: name of a Bashkir clanal subdivision; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Ҡатай ырыуының бер өлөшө. □ Бала-ка-тай (название рода башкир китайцев). Бала катай ырыуы башҡорттары.
БАЛА ҠОЙОНДОРОУ (бала ҡойондор-) (Р: обряд первого купания ребёнка; И.: kind of a traditional rite; T.: bebeğin ilk banyosu) ҡ. этн.
Яңы тыуған баланы ҡойондороу йолаһы. □ Обряд первого купания ребёнка. Баланы ҡойондороу йола буйынса башҡарылырға тейеш.
БАЛА ҠОРТ (Р: отроек; И.: swarm; Т.: oğul) и.
Йәш күс. □ Отроек. Бала ҡорттар айырылып сыға башлай.
БАЛА ҠОТЛАУ (бала ҡотла-) ҡ. ҡар. бала күреү. Бала ҡотларға килеү.
БАЛА ҠОТО (Р: дух ребёнка; И.: spirits of children; T.: çocuk ruhu) и. миф.
Ышаныуҙар буйынса, тағы ла балалар йәнен саҡырыусы, үҙенә тартыусы, йәшәү көсө биреүсе бала. Ошондай бала тыуғас, ғаиләлә балалар ишәйә. □ Ребёнок, приносящий, призывающий, притягивающий жизненную силу, души детей. После рождения такого ребёнка в семье появляются и другие
дети. ■ Өләсәйең һине бала ҡото тине, һинән һуң ағайыңдың да, беҙҙең дә балалар үлмәне. Башҡорт мифологияһынан.
БАЛАЛАЙКА [рус.] (Р: балалайка; И.: balalaika; T.: balalayka) и.
Рус халыҡ ҡыллы музыка ҡоралы. □ Балалайка. / Балалаечный. Балалайкала уйнау.
■ Был йылдарҙа, ысынлап та, үҙендә йәшлек теремеклеге тойған Иҙрис ҡарт балалайкала бик килештереп уйнаны. 3. Биишева.
БАЛАЛАЙКАСЫ (Р: балалаечник; И.: balalaika player; T.: balalaykam) и.
Балалайкала уйнаусы. □ Балалаечник. Балалайкасы сәхнәгә сыҡты.
БАЛАЛАНЫУ (балалан-) (Р: вести себя как ребёнок; И.: fall into one’s second childhood; T: çocuk gibi davranmak) ҡ.
Балаларса ҡыланыу, үҙеңде бала кеүек тотоу. □ Впадать в ребячество; вести себя как ребёнок. Балаланып һикереп йөрөмә, һин бит хәҙер еткән ҡыҙ.
БАЛАЛАР БАҠСАҺЫ (Р: детский сад; И.: kindergarten; T.: çocuk yuvası) и.
Мәктәпкәсә йәштәге балаларҙы тәрбиәләү, белем биреү учреждениеһы. □ Детский сад. Ғаилә тибындағы балалар баҡсаһы.
■ Баланы балалар баҡсаһына биргәнгә тиклем бында эшләрһегеҙ. X. Тапаҡов.
БАЛАЛАР БҮЛМӘҺЕ (Р: детская комната; И.: nursery; T.: çocuklar odası) и.
1. Балаларға йоҡлар, уйнар өсөн тәғәйенләнгән бүлмә. □ Детская (комната). Балалар бүлмәһенә йыһаз һатып алыу.
2. Театр, сауҙа үҙәктәрендә баланы ваҡытлыса ҡалдырып тороу урыны. □ Детская комната (в театрах, торговых центрах). Балалар бүлмәһендә уйнау.
3. Полициялағы (элекке милициялағы) педагогик хеҙмәт күрһәтеү бүлеге. □ Детская комната полиции. Балалар бүлмәһендә иҫәптә тороу.
БАЛАЛАР ЙОРТО (Р: детский дом; И.: children’s home; T.: yetiştirme yurdu) и.
Етем балаларҙы дәүләт ҡарамағына алып тәрбиәләү учреждениеһы. □ Детский дом. Балалар йорто асыу. Балалар йортона
106