Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том II. 108 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
БАЛАНАН ҠОТОЛОУ
3. ҡар. ырыуҙан ҡалыу. ■ Баланан ҡалғаныма ла куп ваҡыт утте инде. Экспедиция материалдарынан.
БАЛАНАН ҠОТОЛОУ (баланан ҡотол-) (Р.: родить; И.: give birth; T.: doğurmak) ҡ.
1. Бала табыу. □ Родить, разрешиться от бремени. Ҡатын баланан ауыр ҡотолдо.
2. Баланан азат булыу. □ Избавиться от ребёнка. Йәш әсә балаһынан нисек ҡотолорға белмәне, башына төрлө уйҙар килде.
БАЛАН БАРМАҠ (бармағы) и. диал. ҡар. балан ирәҡ.
БАЛАН ИРӘК (ирәге) (Р: название указательного пальца при игре в считалки на пальцах; И.: name of the index finger; T.: işaret parmağı) и.
Һуҡ бармаҡтың бармаҡ һанап уйнағанда әйтелә торған исеме. □ Название указательного пальца при игре в считалки на пальцах.
БАЛАН ЙӨРӘК (йөрәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛАНЛЫҠ (баланлығы) (Р: калинник; И.: arrowwood growth; T.: kartopu) и.
Балан күп үҫкән урын. □ Заросли калины, калинник. Баланлыҡҡа килеп сығыу.
БАЛАН ӨЙРӘК (өйрәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛАН ӨЙӘК (ейәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛАН ӨРӘК (өрәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛАНС I [рус. < фр. balance ‘үлсәү’] (Р.: баланс; И.: balance; T.: denge) и.
1. Тигеҙлек, тигеҙләнеш. □ Баланс (равновесие). / Балансовый. Баланс тотоу.
2. Нимәләрҙеңдер бер-береһенә тулыһынса тап килеүе. □ Баланс (количественное выражение отношений между сторонами, которые должны уравновешивать друг-друга). Һорау һәм тәҡдимдең балансы. Тәбиғәт балансын һаҡлау.
3. иҡт. Керем һәм сығымдың сағыштырма бирелеше. □ Баланс (сравнительный итог прихода и расхода). Йыллыҡ баланс.
Сауҙа балансы. Баланс сығарыу. Баланс сығарылыу.
4. Нимәнеңдер етештерел е үе, кереме һәм ҡулланылыуы, сығымы араһындағы нисбәте, уларҙың сағыштырмаса һөҙөмтәһе. □ Баланс (количественное выражение отношений, характеризующих какое-л. изменяющееся явление, процесс). Һыу, энергетика, йылылыҡ балансы.
5. Ниндәйҙер предприятие, учреждение ҡарамағында, иҫәбендә булған аҡса, мал-мөлкәт. □ Баланс (средства, находящиеся в распоряжении какого-л. предприятия, учреждения, на его счёте). Балансҡа алыу, яҙыу, кабул итеу. Баланстан сығарыу, алыу. Институттың балансында торған бина. Актив баланс.
БАЛАНС II [рус.] (Р: баланс; И.: kind of timber; T.: kereste türü) и. махе.
Ҡағыҙ һәм целлюлоза етештереү өсөн ҡыҫҡа бүрәнә рәүешендә әҙерләнгән ағас материалы. □ Баланс (брёвна определённых размеров, используемые для производства целлюлозы и бумаги).
БАЛАНСИР [рус. < фр. balancier ‘көйәнтә’] (Р: балансир; И.: balancing piece; T.: balansiye) и.
1. Арҡан буйлағанда тигеҙлекте һаҡлау өсөн ҡулланылған оҙон ҡолға. □ Балансир (шест). / Балансирный.
2. Машиналарҙа күсәр тирәләй бәүел-мәле хәрәкәт яһап, көс, көсөргәнеш тыуҙырыу өсөн булған ике яҡлы һалмауыр. □ Балансир (рычаг).
3. Сәғәттә маятник хеҙмәтен үтәгән төп көйләгес. □ Балансир (деталь часового механизма ).
БАЛАН ЭЙӘК (эйәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛА ӨЛӨШӨ (Р: доля ребёнка; И.: child’s share; T.: çocuk payı) и. миф.
Ышаныуҙар буйынса, ауырлы ҡатынды һыйлағанда ҡарындағы балаға тип тәҡдим ителгән, яҙмышына тәьҫир итә торған өҫтәмә өлөш, юғиһә бала өлөшһөҙ, ҡотһоҙ була, ти. □ Доля ребёнка; по поверьям баш-
108
3. ҡар. ырыуҙан ҡалыу. ■ Баланан ҡалғаныма ла куп ваҡыт утте инде. Экспедиция материалдарынан.
БАЛАНАН ҠОТОЛОУ (баланан ҡотол-) (Р.: родить; И.: give birth; T.: doğurmak) ҡ.
1. Бала табыу. □ Родить, разрешиться от бремени. Ҡатын баланан ауыр ҡотолдо.
2. Баланан азат булыу. □ Избавиться от ребёнка. Йәш әсә балаһынан нисек ҡотолорға белмәне, башына төрлө уйҙар килде.
БАЛАН БАРМАҠ (бармағы) и. диал. ҡар. балан ирәҡ.
БАЛАН ИРӘК (ирәге) (Р: название указательного пальца при игре в считалки на пальцах; И.: name of the index finger; T.: işaret parmağı) и.
Һуҡ бармаҡтың бармаҡ һанап уйнағанда әйтелә торған исеме. □ Название указательного пальца при игре в считалки на пальцах.
БАЛАН ЙӨРӘК (йөрәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛАНЛЫҠ (баланлығы) (Р: калинник; И.: arrowwood growth; T.: kartopu) и.
Балан күп үҫкән урын. □ Заросли калины, калинник. Баланлыҡҡа килеп сығыу.
БАЛАН ӨЙРӘК (өйрәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛАН ӨЙӘК (ейәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛАН ӨРӘК (өрәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛАНС I [рус. < фр. balance ‘үлсәү’] (Р.: баланс; И.: balance; T.: denge) и.
1. Тигеҙлек, тигеҙләнеш. □ Баланс (равновесие). / Балансовый. Баланс тотоу.
2. Нимәләрҙеңдер бер-береһенә тулыһынса тап килеүе. □ Баланс (количественное выражение отношений между сторонами, которые должны уравновешивать друг-друга). Һорау һәм тәҡдимдең балансы. Тәбиғәт балансын һаҡлау.
3. иҡт. Керем һәм сығымдың сағыштырма бирелеше. □ Баланс (сравнительный итог прихода и расхода). Йыллыҡ баланс.
Сауҙа балансы. Баланс сығарыу. Баланс сығарылыу.
4. Нимәнеңдер етештерел е үе, кереме һәм ҡулланылыуы, сығымы араһындағы нисбәте, уларҙың сағыштырмаса һөҙөмтәһе. □ Баланс (количественное выражение отношений, характеризующих какое-л. изменяющееся явление, процесс). Һыу, энергетика, йылылыҡ балансы.
5. Ниндәйҙер предприятие, учреждение ҡарамағында, иҫәбендә булған аҡса, мал-мөлкәт. □ Баланс (средства, находящиеся в распоряжении какого-л. предприятия, учреждения, на его счёте). Балансҡа алыу, яҙыу, кабул итеу. Баланстан сығарыу, алыу. Институттың балансында торған бина. Актив баланс.
БАЛАНС II [рус.] (Р: баланс; И.: kind of timber; T.: kereste türü) и. махе.
Ҡағыҙ һәм целлюлоза етештереү өсөн ҡыҫҡа бүрәнә рәүешендә әҙерләнгән ағас материалы. □ Баланс (брёвна определённых размеров, используемые для производства целлюлозы и бумаги).
БАЛАНСИР [рус. < фр. balancier ‘көйәнтә’] (Р: балансир; И.: balancing piece; T.: balansiye) и.
1. Арҡан буйлағанда тигеҙлекте һаҡлау өсөн ҡулланылған оҙон ҡолға. □ Балансир (шест). / Балансирный.
2. Машиналарҙа күсәр тирәләй бәүел-мәле хәрәкәт яһап, көс, көсөргәнеш тыуҙырыу өсөн булған ике яҡлы һалмауыр. □ Балансир (рычаг).
3. Сәғәттә маятник хеҙмәтен үтәгән төп көйләгес. □ Балансир (деталь часового механизма ).
БАЛАН ЭЙӘК (эйәге) и. диал. ҡар. балан ирәк.
БАЛА ӨЛӨШӨ (Р: доля ребёнка; И.: child’s share; T.: çocuk payı) и. миф.
Ышаныуҙар буйынса, ауырлы ҡатынды һыйлағанда ҡарындағы балаға тип тәҡдим ителгән, яҙмышына тәьҫир итә торған өҫтәмә өлөш, юғиһә бала өлөшһөҙ, ҡотһоҙ була, ти. □ Доля ребёнка; по поверьям баш-
108