Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том II. 123 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
БАЛЫҠСЫЛАУ
2. (баш хәреф менән) астр. Зодиактың береһе (һыуғояр һәм Ҡуҙы йондоҙлоҡтары уртаһында урынлашҡан). □ Рыба (один из зодиаков, находящийся в центре созвездий Водолея и Овна).
3. миф. һыу стихияһы, аҫҡы донъя менән бәйле мифологик тереклек. □ Рыба (мифологизированное животное, связанное с водной стихией, нижним миром). ■ Балыҡ магик медицинала ла ҡулланыла. Мәҫәлән, һары менән ауырыған кеше еҙ тасҡа ҡорбан балыҡ һалып, шуға ҡарап ултырырға тейеш. Башҡорт мифологияһынан.
♦ Балыҡ башынан серей боҙоҡлоҡ өҫтән (етәкселектән) башлана мәғәнәһендә.
□ соотв. Рыба гниёт с головы. Балыҡ кеүек йылҡылдап торған көр малға ҡарата әйтелә.
□ Словно (как) рыба (говорится по отношению к упитанному скоту, который лоснится ). Бер балыҡ башын сәйнәү әйләнгән һайын бер нәмәне һөйләү. □ Повторять одно и то же. соотв. Жевать жвачку.
БАЛЫҠ АҒЫ (Р: молоки; И.: soft roe; T.: balik yumurtası) u.
Ата балыҡтарҙың орлоҡ биҙҙәре һәм шул биҙҙәр яһап сығара торған шыйыҡлыҡ, инә балыҡтар ыуылдырыҡ һалғанда ата балыҡтар ошо шыйыҡлыҡтарын уға һибә. □ Молоки.
БАЛЫҠ АУЫ (Р: невод, трал; И.: seine; T.: sürtme ağı) и.
Балыҡ тотоу яйланмаһы. □ Невод, трал. Балыҡ ауы һалыу.
БАЛЫҠ АШЫ и. ҡар. балыҡ һурпаһы.
БАЛЫҠБАЛА (Р: мальки рыб; И.: fry; T.: balık yavrusu) и. диал.
Селбәрә. □ Мальки рыб. Балыҡбалалар һөҙөп алыу.
БАЛЫҠ ИШКӘГЕ и. диал. ҡар. йөҙгөс.
БАЛЫҠ ҠАБАҒЫ и. диал. ҡар. балыҡ тәңкәһе. Балыҡ ҡабағы таҙартыу.
БАЛЫҠ ҠАНАТЫ и. ҡар. йөҙгөс.
БАЛЫҠ ҠАПСЫҒЫ и. диал. ҡар. балыҡ тәңкәһе. Балыҡ ҡапсығы таҙартыу.
БАЛЫҠЛЫ (Р: рыбный; И.: abounding in fish; T.: balıklı) c.
Балығы булған. □ Рыбный. Балыклы кул. Балыҡлы урын. Балыҡлы сеуәтә.
БАЛЫҠЛЫҠ (балыҡлығы) (Р: рыбная местность; И.: place rich in fish; T.: balıklava) и.
Балыҡ күп урын. □ Рыбная местность. Балыҡлыҡҡа барып сыҡтым.
БАЛЫҠ ӨЙӘҘЕТЕҮ (балыҡ өйәҙет-) (Р: магический способ лечения желтухи; И.: sort of magical ceremony; T.: büyü ile tedavi usulü) ҡ. миф.
һары ауырыуын дауалау име. □ Магический способ лечения желтухи с помощью рыбы. ■ һары ауырыуы булһа, балыҡ өйәҙетәләр. Башҡорт мифологияһынан.
БАЛЫҠ СИРАҠ Л АУ (балыҡ сираҡ-ла-) (Р: ловить рыбу с помощью копья; И.: spear fish; T.: mızrakla balık tutmak) ҡ.
Һөңгө менән балыҡ тотоу. □ Ловить рыбу с помощью копья. Балыҡ сираҡларға киттек.
БАЛЫҠСЫ I (Р: рыбак; И.: fisherman; T.: balıkçı) и.
Балыҡ тотоу менән шөғөлләнгән кеше. □ Рыбак, рыболов. / Рыбачий, рыбацкий. Балыҡсы ҡатын (ҡыҙ). Балыҡсылар артеле. ■ Ысын балыҡсы ырымы буйынса, бындай улъянан һуц, беҙ урынды алмаштырырға, ту-бәнгәрәк кусергә тейешбеҙ. Д. Шәрәфетдинов.
БАЛЫҠСЫ II (Р: название башкирского рода; И.: name of a Bashkir clan; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и.
Бер башҡорт ырыуы. □ Балыкчи, балык-чинцы (название башкирского рода в составе северных башкир).
БАЛЫҠСЫ ҠАРСЫҒА (Р: скопа; И.: osprey; T.: bahkkartah) и. зоол.
Балыҡ менән туҡлана торған йыртҡыс ҡош. □ Скопа (лат. Pandion haliaetus). Ҡул өҫтөндә балыҡсы ҡарсығалар оса.
БАЛЫҠСЫЛАУ (балыҡсыла-) (Р: заниматься рыболовством; И.: go in for fishing; T.: balıkçılık yapmak) ҡ.
Балыҡ тотоу менән шөғөлләнеү. □ Заниматься рыболовством. Ағайым балыҡсылап йөрөй.
123
2. (баш хәреф менән) астр. Зодиактың береһе (һыуғояр һәм Ҡуҙы йондоҙлоҡтары уртаһында урынлашҡан). □ Рыба (один из зодиаков, находящийся в центре созвездий Водолея и Овна).
3. миф. һыу стихияһы, аҫҡы донъя менән бәйле мифологик тереклек. □ Рыба (мифологизированное животное, связанное с водной стихией, нижним миром). ■ Балыҡ магик медицинала ла ҡулланыла. Мәҫәлән, һары менән ауырыған кеше еҙ тасҡа ҡорбан балыҡ һалып, шуға ҡарап ултырырға тейеш. Башҡорт мифологияһынан.
♦ Балыҡ башынан серей боҙоҡлоҡ өҫтән (етәкселектән) башлана мәғәнәһендә.
□ соотв. Рыба гниёт с головы. Балыҡ кеүек йылҡылдап торған көр малға ҡарата әйтелә.
□ Словно (как) рыба (говорится по отношению к упитанному скоту, который лоснится ). Бер балыҡ башын сәйнәү әйләнгән һайын бер нәмәне һөйләү. □ Повторять одно и то же. соотв. Жевать жвачку.
БАЛЫҠ АҒЫ (Р: молоки; И.: soft roe; T.: balik yumurtası) u.
Ата балыҡтарҙың орлоҡ биҙҙәре һәм шул биҙҙәр яһап сығара торған шыйыҡлыҡ, инә балыҡтар ыуылдырыҡ һалғанда ата балыҡтар ошо шыйыҡлыҡтарын уға һибә. □ Молоки.
БАЛЫҠ АУЫ (Р: невод, трал; И.: seine; T.: sürtme ağı) и.
Балыҡ тотоу яйланмаһы. □ Невод, трал. Балыҡ ауы һалыу.
БАЛЫҠ АШЫ и. ҡар. балыҡ һурпаһы.
БАЛЫҠБАЛА (Р: мальки рыб; И.: fry; T.: balık yavrusu) и. диал.
Селбәрә. □ Мальки рыб. Балыҡбалалар һөҙөп алыу.
БАЛЫҠ ИШКӘГЕ и. диал. ҡар. йөҙгөс.
БАЛЫҠ ҠАБАҒЫ и. диал. ҡар. балыҡ тәңкәһе. Балыҡ ҡабағы таҙартыу.
БАЛЫҠ ҠАНАТЫ и. ҡар. йөҙгөс.
БАЛЫҠ ҠАПСЫҒЫ и. диал. ҡар. балыҡ тәңкәһе. Балыҡ ҡапсығы таҙартыу.
БАЛЫҠЛЫ (Р: рыбный; И.: abounding in fish; T.: balıklı) c.
Балығы булған. □ Рыбный. Балыклы кул. Балыҡлы урын. Балыҡлы сеуәтә.
БАЛЫҠЛЫҠ (балыҡлығы) (Р: рыбная местность; И.: place rich in fish; T.: balıklava) и.
Балыҡ күп урын. □ Рыбная местность. Балыҡлыҡҡа барып сыҡтым.
БАЛЫҠ ӨЙӘҘЕТЕҮ (балыҡ өйәҙет-) (Р: магический способ лечения желтухи; И.: sort of magical ceremony; T.: büyü ile tedavi usulü) ҡ. миф.
һары ауырыуын дауалау име. □ Магический способ лечения желтухи с помощью рыбы. ■ һары ауырыуы булһа, балыҡ өйәҙетәләр. Башҡорт мифологияһынан.
БАЛЫҠ СИРАҠ Л АУ (балыҡ сираҡ-ла-) (Р: ловить рыбу с помощью копья; И.: spear fish; T.: mızrakla balık tutmak) ҡ.
Һөңгө менән балыҡ тотоу. □ Ловить рыбу с помощью копья. Балыҡ сираҡларға киттек.
БАЛЫҠСЫ I (Р: рыбак; И.: fisherman; T.: balıkçı) и.
Балыҡ тотоу менән шөғөлләнгән кеше. □ Рыбак, рыболов. / Рыбачий, рыбацкий. Балыҡсы ҡатын (ҡыҙ). Балыҡсылар артеле. ■ Ысын балыҡсы ырымы буйынса, бындай улъянан һуц, беҙ урынды алмаштырырға, ту-бәнгәрәк кусергә тейешбеҙ. Д. Шәрәфетдинов.
БАЛЫҠСЫ II (Р: название башкирского рода; И.: name of a Bashkir clan; T.: bir Başkurt soyunun ismi) и.
Бер башҡорт ырыуы. □ Балыкчи, балык-чинцы (название башкирского рода в составе северных башкир).
БАЛЫҠСЫ ҠАРСЫҒА (Р: скопа; И.: osprey; T.: bahkkartah) и. зоол.
Балыҡ менән туҡлана торған йыртҡыс ҡош. □ Скопа (лат. Pandion haliaetus). Ҡул өҫтөндә балыҡсы ҡарсығалар оса.
БАЛЫҠСЫЛАУ (балыҡсыла-) (Р: заниматься рыболовством; И.: go in for fishing; T.: balıkçılık yapmak) ҡ.
Балыҡ тотоу менән шөғөлләнеү. □ Заниматься рыболовством. Ағайым балыҡсылап йөрөй.
123