Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том II. 521 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
БӘРХӘТ ГӨЛ
БӘРИӘ I [ғәр. ] (Р.: пустыня; И.: desert, wilderness; T.: çöl) и. иҫк.
Сүллек, дала. □ Пустыня, степь. Бәриәлә йәшәу.
БӘРИӘ II [ғәр. I (Р: беспорочный; И.: immaculate; T.: suçsuz) с. иҫк.
Кәмселекһеҙ, ғәйепһеҙ. □ Беспорочный, невинный, непричастный. Бәриә ҡылыҡ.
БӘРКӘК (бәркәге) (Р: мездра; И.: inner side of hide; T.: kazıntılar) и. диал.
Тире менән ит араһындағы яры. □ Мездра.
БӘРЛЕГЕҮ (бәрлек-) (Р: ударяться; И.: bump; T.: vurulmak) ҡ.
1. Ҡапыл килеп бер нәмәгә һуғылыу; төкөлөү, бәрелеү. □ Ударяться, стукаться. Ҡоймаға бәрлегеу. ■ Исхаҡ .. өҫтәлгә тып-тып бәрлеккән кубәләктәрҙе ҡыуырға тырыша. Ш. Янбаев.
2. кусм. Тап булыу, бәрелеү. □ Встретиться, сойтись. Хәммәт был ҡыҙға нисек бәрлекте икән? • Тау тауға бәрлекмәй, кеше кешегә бәрлегә. Әйтем.
БӘРМӘ АУЫРЛЫҠ (ауырлығы) (Р: ударная нагрузка; И.: percussive load; T: darbe yükü) и.
Ҡапыл көсөргәнеш барлыҡҡа килтереүсе сит көс тәьҫире (мәҫәлән, эске яныу лы двига-телдәрҙә поршень ауырлығы). □ Ударная нагрузка. Бәрмә ауырлыҡ тәьҫире.
БӘРРАҠ [ғәр. £я] (Р: блестящий; И.: radiant; T.: berrak) с. иҫк.
Ялтырауыҡлы, нурлы. □ Блестящий, лучистый, сияющий.
БӘРСӘК I (бәрсәге) (Р: кусочек; И.: piece; morsel; T: küçük parça) и.
Ваҡ-ваҡ итеп ҡырҡылған йәки ярылған киҫәк. □ Кусочек, осколок. Бәрсәк итеу. Бәрсәк итеп һындырыу. Утын бәрсәге.
БӘРСӘК II (бәрсәге) (Р: мелкий хариус; И.: small grayling; T: gölge balığı) и. зоол.
Бәрҙе балаһы, ваҡ бәрҙе. □ Мелкий хариус. Бәрсәк тотоу.
БӘРСӘК-БӘРСӘК (Р: понемногу; И.: a little at a time, from time to time; T: yavaş yavaş) р. диал.
Әҙләп-әҙләп, берәм-һәрәм. □ Понемногу, изредка. Бәрсәк-бәрсәк ямғыр тамсылары төштө.
БӘРСӘКЛӘНЕҮ (бәрсәклән-) ҡ. төш. ҡар. бәрсәкләү. страд, от бәрсәкләү. Бәр-сәкләнгән сыра. Бәрсәкләнгән ит.
БӘРСӘКЛӘҮ (бәрсәклә-) (Р: раздроблять; И.: split, splinter; T: parçalamak) ҡ.
Ваҡ-ваҡ, йоҡа-йоҡа итеп ҡырҡыу, ярыу (ҡаты йәки туу нәмәне); сәрпәкләү. □ Раздроблять, разломать на мелкие кусочки. Туң итте бәрсәкләу. Утынды бәрсәкләп ярыу. Сыраны бәрсәкләу.
БӘРСӘК-ҺӘРСӘК (Р: по одному; И.: one at a time, one by one; T: birer birer) р.
Берәм-Һәрәм. □ По одному, поодиночке, в одиночку. Йыйылыштан кешеләр бәрсәк-һәрсәк таралыша башланы.
БӘРСӘЛӘҮ (бәрсәлә-) ҡ. диал. ҡар. бәрсәкләү. Итте бәрсәкләп боҙоу.
БӘРХӘТ I [рус. бархат < нем. < ғәр.] (Р: бархат; И.: velvet; T.: kadife) и.
Уң яғы ҡыҫҡа ғына ҡуйы йомшаҡ өбөрө менән һуғылған, ғәҙәттә, ебәк туҡыма.
□ Бархат. Йәшел бәрхәт. Ҡара бәрхәт. Ҡыҙыл бәрхәт. ■ Ер кукрәге бәрхәт һымаҡ йомшаҡ. М. Тажи.
БӘРХӘТ II (Р: бархатный, И.: velvet; Т.: kadife) с.
Бәрхәттән (I) тегелгән, эшләнгән. □ Бархатный. ■ Малайҙар сығып киткәс, Нәғимә инәй, һандыҡтан алып, оҙон сыбар кулдәген, йәшел бәрхәт камзулын кейҙе, яңы ҡушъяулығын бәйләне. М. Карим.
БӘРХӘТ АҒАСЫ (Р: бархат амурский; И.: Amur cork tree; T.: Amur kadife) и. бот.
Олоно бәрхәт һымаҡ йомшаҡ ҡат менән ҡапланған декоратив ағас; амур бәрхәте.
□ Бархат амурский; бархатное дерево, амурское пробковое дерево (лат. Phellodendron amurense). Бәрхәт ағасы ултыртыу.
БӘРХӘТ ГӨЛ (Р: бегония; И.: begonia; T.: begonya) и. бот.
Япрағы тимгел-тимгел йәшел, күк, ал төҫтәрҙән торған сәскәле, бегониялар ғаиләһенә ҡараған декоратив үҫемлек; әҙрәс
521
БӘРИӘ I [ғәр. ] (Р.: пустыня; И.: desert, wilderness; T.: çöl) и. иҫк.
Сүллек, дала. □ Пустыня, степь. Бәриәлә йәшәу.
БӘРИӘ II [ғәр. I (Р: беспорочный; И.: immaculate; T.: suçsuz) с. иҫк.
Кәмселекһеҙ, ғәйепһеҙ. □ Беспорочный, невинный, непричастный. Бәриә ҡылыҡ.
БӘРКӘК (бәркәге) (Р: мездра; И.: inner side of hide; T.: kazıntılar) и. диал.
Тире менән ит араһындағы яры. □ Мездра.
БӘРЛЕГЕҮ (бәрлек-) (Р: ударяться; И.: bump; T.: vurulmak) ҡ.
1. Ҡапыл килеп бер нәмәгә һуғылыу; төкөлөү, бәрелеү. □ Ударяться, стукаться. Ҡоймаға бәрлегеу. ■ Исхаҡ .. өҫтәлгә тып-тып бәрлеккән кубәләктәрҙе ҡыуырға тырыша. Ш. Янбаев.
2. кусм. Тап булыу, бәрелеү. □ Встретиться, сойтись. Хәммәт был ҡыҙға нисек бәрлекте икән? • Тау тауға бәрлекмәй, кеше кешегә бәрлегә. Әйтем.
БӘРМӘ АУЫРЛЫҠ (ауырлығы) (Р: ударная нагрузка; И.: percussive load; T: darbe yükü) и.
Ҡапыл көсөргәнеш барлыҡҡа килтереүсе сит көс тәьҫире (мәҫәлән, эске яныу лы двига-телдәрҙә поршень ауырлығы). □ Ударная нагрузка. Бәрмә ауырлыҡ тәьҫире.
БӘРРАҠ [ғәр. £я] (Р: блестящий; И.: radiant; T.: berrak) с. иҫк.
Ялтырауыҡлы, нурлы. □ Блестящий, лучистый, сияющий.
БӘРСӘК I (бәрсәге) (Р: кусочек; И.: piece; morsel; T: küçük parça) и.
Ваҡ-ваҡ итеп ҡырҡылған йәки ярылған киҫәк. □ Кусочек, осколок. Бәрсәк итеу. Бәрсәк итеп һындырыу. Утын бәрсәге.
БӘРСӘК II (бәрсәге) (Р: мелкий хариус; И.: small grayling; T: gölge balığı) и. зоол.
Бәрҙе балаһы, ваҡ бәрҙе. □ Мелкий хариус. Бәрсәк тотоу.
БӘРСӘК-БӘРСӘК (Р: понемногу; И.: a little at a time, from time to time; T: yavaş yavaş) р. диал.
Әҙләп-әҙләп, берәм-һәрәм. □ Понемногу, изредка. Бәрсәк-бәрсәк ямғыр тамсылары төштө.
БӘРСӘКЛӘНЕҮ (бәрсәклән-) ҡ. төш. ҡар. бәрсәкләү. страд, от бәрсәкләү. Бәр-сәкләнгән сыра. Бәрсәкләнгән ит.
БӘРСӘКЛӘҮ (бәрсәклә-) (Р: раздроблять; И.: split, splinter; T: parçalamak) ҡ.
Ваҡ-ваҡ, йоҡа-йоҡа итеп ҡырҡыу, ярыу (ҡаты йәки туу нәмәне); сәрпәкләү. □ Раздроблять, разломать на мелкие кусочки. Туң итте бәрсәкләу. Утынды бәрсәкләп ярыу. Сыраны бәрсәкләу.
БӘРСӘК-ҺӘРСӘК (Р: по одному; И.: one at a time, one by one; T: birer birer) р.
Берәм-Һәрәм. □ По одному, поодиночке, в одиночку. Йыйылыштан кешеләр бәрсәк-һәрсәк таралыша башланы.
БӘРСӘЛӘҮ (бәрсәлә-) ҡ. диал. ҡар. бәрсәкләү. Итте бәрсәкләп боҙоу.
БӘРХӘТ I [рус. бархат < нем. < ғәр.] (Р: бархат; И.: velvet; T.: kadife) и.
Уң яғы ҡыҫҡа ғына ҡуйы йомшаҡ өбөрө менән һуғылған, ғәҙәттә, ебәк туҡыма.
□ Бархат. Йәшел бәрхәт. Ҡара бәрхәт. Ҡыҙыл бәрхәт. ■ Ер кукрәге бәрхәт һымаҡ йомшаҡ. М. Тажи.
БӘРХӘТ II (Р: бархатный, И.: velvet; Т.: kadife) с.
Бәрхәттән (I) тегелгән, эшләнгән. □ Бархатный. ■ Малайҙар сығып киткәс, Нәғимә инәй, һандыҡтан алып, оҙон сыбар кулдәген, йәшел бәрхәт камзулын кейҙе, яңы ҡушъяулығын бәйләне. М. Карим.
БӘРХӘТ АҒАСЫ (Р: бархат амурский; И.: Amur cork tree; T.: Amur kadife) и. бот.
Олоно бәрхәт һымаҡ йомшаҡ ҡат менән ҡапланған декоратив ағас; амур бәрхәте.
□ Бархат амурский; бархатное дерево, амурское пробковое дерево (лат. Phellodendron amurense). Бәрхәт ағасы ултыртыу.
БӘРХӘТ ГӨЛ (Р: бегония; И.: begonia; T.: begonya) и. бот.
Япрағы тимгел-тимгел йәшел, күк, ал төҫтәрҙән торған сәскәле, бегониялар ғаиләһенә ҡараған декоратив үҫемлек; әҙрәс
521