Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том III. 444 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ДӨҺӨР
Ҡатын, ҡыҙ. □ Женщина, девушка. Си-бәрҙәрҙән-сибәр дөх ине.
ДӨҺӨР (Р.: подражание громовым раскатам; И.: lumber; T: tıkırtı) оҡш.
Күк күкрәгәндә йәки буш арба менән ҡаты юлдан барғанда сыҡҡан тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание громовым раскатам или грохоту (например, телеги, едущей по твердой дороге). «Дөһөр» тигән тауышҡа урамға йугереп сыҡтым.
ДӨҺӨР-ДАҺЫР (Р.: подражание многократному продолжительному грохоту или громовым раскатам; И.: onomatopoeic word; T.: takır takır) оҡш.
Дөһөр һәм даһыр иткән төрлө тауыштарҙы белдергән һүҙ. □ Подражание многократному продолжительному грохоту или громовым раскатам. Дөһөр-даһыр килеп өҫтәл шылдырыу.
ДӨҺӨР-ДӨҺӨР оҡш. ҡар. дөһөр-даһыр. Дөһөр-дөһөр таш ишелгәне ишетелде.
ДӨҺӨР ҘӘ ДАҺЫР оҡш. ҡар. дөһөр-даһыр.
ДӨҺӨРЛӘТЕП (Р.: с грохотом; И.: with а rumble; lumbering; T.: gümbürleterek) р.
1. Дөһөр-дөһөр иттереп, дөһөр-дөһөр килтереп. □ С грохотом. Дөһөрләтеп сығып китте. Дөһөрләтеп ергә ауҙарып киттеләр.
2. кусм. Дәрт, көс, ҡыҙыу тиҙлек менән, шәп, яҡшы итеп. □ Быстро, задорно. Дөһөрләтеп эшләп йөрөу.
ДӨҺӨРЛӘТЕҮ (дөһөрләт-) ҡ. йөкм. ҡар. дөһөрләү, понуд. от дөһөрләү. Дөһөрләтеп шылдырыу.
ДӨҺӨРЛӘҮ (дөһөрлә-) (Р.: грохотать; И.: roll; T.: gürüldemek) ҡ.
Дөһөр-дөһөр итеү. □ Грохотать, греметь. ■ Йоҙроҡтай йомро ташты усҡа йомоп торҙом да, кук дөһөрләгән ыңғайға ебәр теге не тәҙрә утә көҙгөгә туралабыраҡ. 3. Ураҡсин.
ДӨҺӨРЛӘШЕҮ (дөһөрләш-) ҡ. урт. ҡар. дөһөрләү, взаимн. от дөһөрләү. Дө-һөрләшкән арба тауыштары ишетелә.
ДӨҺӨР-ШАТЫР оҡш. ҡар. дөбөр-шатыр. Дөһөр-шатыр атлығып сығып китеу. Дөһөр-шатыр килеп емерелеу.
ДӨҺӘНДӘЙ с. диал. ҡар. уҫлаптай. Дөһәндәй егет. Дөһәндәй ауыҙ.
ДРАГА [рус.] (Р: драга; И.: drag, dredge; T.: tarak dubası) и.
Һыу төбөнән файҙалы ҡаҙылдыҡлы ҡом-ҡырсын сығарыуға тәғәйенләнгән йөҙөп йөрөй торған машина. □ Драга. Драга менән Ағиҙелдә ҡом ҡаҙыу. Учалы районында драга менән байтаҡ алтын ҡаҙып алынды.
ДРАГУН [рус. < фр; dragon < dracon ‘дракон’] (Р.: драгун; И.: dragoon; T.: süvariler) и. хәрби. иҫк.
Һыбайлы ғәскәр төрө, шул ғәскәрҙә хеҙмәт иткән һалдат йәки офицер. □ Драгун. К Куп тә утмәҫтән ул [Александр] Өфөнән Минзәләгә китте, ә Өфөлә драгун һәм һалдат полктары ҡалдырҙы. Картотека фондынан. Тапҡандар теге ситтән килгән һунарсыларҙы. Улары Троицкий ҡәлғәһенән килгән драгундар булып сыҡҡан. Н. Мусин
ДРАЖ и. зоол. ҡар. тыраж. Драж ҡаҙауы. Драж сағыуы.
ДРАЖЕ [рус. < фр. dragee] (Р: драже; И.: dragee; T.: draje) и.
1. Шәкәр сиробы ҡулланып эшләнгән дозалы ҡаты йомро дарыу формаһы. □ Драже.
2. Дозалы ҡаты йомро дарыуға оҡшатып эшләнгән кәнфит төрө. □ Драже. Шоколадлы драже. Шәкәрле драже.
ДРАЙВЕР [рус. < ингл. driver] (Р: драйвер; И.: driver; Т.: driver) и. инф.
Компьютерҙағы ҡоролмалар операция системаһы менән килешеп эшләһен өсөн тәғәйенләнгән компьютер программаһы. □ Драйвер. Принтерҙың драйверы. Сысҡансыҡтың драйверы. Блютуздың драйверы.
ДРАКӨН [рус ] и. ҡар. аждаһа 1.
ДРАМА [рус. < гр. drama ‘хәрәкәт’] (Р: драма; И.: drama; T.: dram) и.
1. Сәхнәлә башҡарыу өсөн диалог формаһында автор телмәре бирелмәйенсә яҙылған әҙәби әҫәр төрө. □ Драма. «Ун өсөнсө председатель» драмаһы. Драма ҡуйыу.
444
Ҡатын, ҡыҙ. □ Женщина, девушка. Си-бәрҙәрҙән-сибәр дөх ине.
ДӨҺӨР (Р.: подражание громовым раскатам; И.: lumber; T: tıkırtı) оҡш.
Күк күкрәгәндә йәки буш арба менән ҡаты юлдан барғанда сыҡҡан тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание громовым раскатам или грохоту (например, телеги, едущей по твердой дороге). «Дөһөр» тигән тауышҡа урамға йугереп сыҡтым.
ДӨҺӨР-ДАҺЫР (Р.: подражание многократному продолжительному грохоту или громовым раскатам; И.: onomatopoeic word; T.: takır takır) оҡш.
Дөһөр һәм даһыр иткән төрлө тауыштарҙы белдергән һүҙ. □ Подражание многократному продолжительному грохоту или громовым раскатам. Дөһөр-даһыр килеп өҫтәл шылдырыу.
ДӨҺӨР-ДӨҺӨР оҡш. ҡар. дөһөр-даһыр. Дөһөр-дөһөр таш ишелгәне ишетелде.
ДӨҺӨР ҘӘ ДАҺЫР оҡш. ҡар. дөһөр-даһыр.
ДӨҺӨРЛӘТЕП (Р.: с грохотом; И.: with а rumble; lumbering; T.: gümbürleterek) р.
1. Дөһөр-дөһөр иттереп, дөһөр-дөһөр килтереп. □ С грохотом. Дөһөрләтеп сығып китте. Дөһөрләтеп ергә ауҙарып киттеләр.
2. кусм. Дәрт, көс, ҡыҙыу тиҙлек менән, шәп, яҡшы итеп. □ Быстро, задорно. Дөһөрләтеп эшләп йөрөу.
ДӨҺӨРЛӘТЕҮ (дөһөрләт-) ҡ. йөкм. ҡар. дөһөрләү, понуд. от дөһөрләү. Дөһөрләтеп шылдырыу.
ДӨҺӨРЛӘҮ (дөһөрлә-) (Р.: грохотать; И.: roll; T.: gürüldemek) ҡ.
Дөһөр-дөһөр итеү. □ Грохотать, греметь. ■ Йоҙроҡтай йомро ташты усҡа йомоп торҙом да, кук дөһөрләгән ыңғайға ебәр теге не тәҙрә утә көҙгөгә туралабыраҡ. 3. Ураҡсин.
ДӨҺӨРЛӘШЕҮ (дөһөрләш-) ҡ. урт. ҡар. дөһөрләү, взаимн. от дөһөрләү. Дө-һөрләшкән арба тауыштары ишетелә.
ДӨҺӨР-ШАТЫР оҡш. ҡар. дөбөр-шатыр. Дөһөр-шатыр атлығып сығып китеу. Дөһөр-шатыр килеп емерелеу.
ДӨҺӘНДӘЙ с. диал. ҡар. уҫлаптай. Дөһәндәй егет. Дөһәндәй ауыҙ.
ДРАГА [рус.] (Р: драга; И.: drag, dredge; T.: tarak dubası) и.
Һыу төбөнән файҙалы ҡаҙылдыҡлы ҡом-ҡырсын сығарыуға тәғәйенләнгән йөҙөп йөрөй торған машина. □ Драга. Драга менән Ағиҙелдә ҡом ҡаҙыу. Учалы районында драга менән байтаҡ алтын ҡаҙып алынды.
ДРАГУН [рус. < фр; dragon < dracon ‘дракон’] (Р.: драгун; И.: dragoon; T.: süvariler) и. хәрби. иҫк.
Һыбайлы ғәскәр төрө, шул ғәскәрҙә хеҙмәт иткән һалдат йәки офицер. □ Драгун. К Куп тә утмәҫтән ул [Александр] Өфөнән Минзәләгә китте, ә Өфөлә драгун һәм һалдат полктары ҡалдырҙы. Картотека фондынан. Тапҡандар теге ситтән килгән һунарсыларҙы. Улары Троицкий ҡәлғәһенән килгән драгундар булып сыҡҡан. Н. Мусин
ДРАЖ и. зоол. ҡар. тыраж. Драж ҡаҙауы. Драж сағыуы.
ДРАЖЕ [рус. < фр. dragee] (Р: драже; И.: dragee; T.: draje) и.
1. Шәкәр сиробы ҡулланып эшләнгән дозалы ҡаты йомро дарыу формаһы. □ Драже.
2. Дозалы ҡаты йомро дарыуға оҡшатып эшләнгән кәнфит төрө. □ Драже. Шоколадлы драже. Шәкәрле драже.
ДРАЙВЕР [рус. < ингл. driver] (Р: драйвер; И.: driver; Т.: driver) и. инф.
Компьютерҙағы ҡоролмалар операция системаһы менән килешеп эшләһен өсөн тәғәйенләнгән компьютер программаһы. □ Драйвер. Принтерҙың драйверы. Сысҡансыҡтың драйверы. Блютуздың драйверы.
ДРАКӨН [рус ] и. ҡар. аждаһа 1.
ДРАМА [рус. < гр. drama ‘хәрәкәт’] (Р: драма; И.: drama; T.: dram) и.
1. Сәхнәлә башҡарыу өсөн диалог формаһында автор телмәре бирелмәйенсә яҙылған әҙәби әҫәр төрө. □ Драма. «Ун өсөнсө председатель» драмаһы. Драма ҡуйыу.
444