Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том III. 82 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ВАТАНДАШЛЫҠ
йәшәгән ерҙә .. һәр халыҡ уҙенең милли асылына, теленә, мәҙәниәтенә, сәнғәтенә, халыҡтың башҡа төрлө ҡиммәттәренә кәмселек килтермәй ватандаштар булып йәшәу хәйерле. Башҡортса дини календарҙан.
ВАТАНДАШЛЫҠ (ватандашлығы) (Р.: гражданство; И.: citizenship; T.: vatandaşlık) и.
Сәйәси һәм хоҡуҡи яҡтан дәүләт граж-дандары иҫәбенә инеү; гражданлыҡ. □ Гражданство. / Гражданский. Ватандашлыҡ тойғоһо. ■ Унда һайлау көнө юлда булған юлсылар ватандашлыҡ бурысын утәйәсәк. «Баш-информ» мәғлүмәт агентлығы сайтынан.
ВАТАНСЫ (Р.: патриот; И.: patriot; Т.: vatansever) и.
Үҙ Ватанын һөйөп, фиҙаҡәр хеҙмәт иткән кеше; илһөйәр. □ Патриот, преданный Родине, Отчизне. ■ Мин — Ватансы, самими бер ижадсы, халҡым менән бергә һулайым, һәр милләткә һиллек, тиңлек юрап, иртәгеһе көнөм, туған телем, илем тураһында уйлайым. А. Игебаев.
ВАТАНСЫ БУЛЫУ (ватансы бул ) (Р: быть патриотом; И.: become a patriot; T.: vatansever olmak) ҡ.
Ватанына хеҙмәт итеү. □ Быть патриотом. Тыуған илеңә ысын ватансы бул.
ВАТАНСЫЛ (Р: патриотический; И.: patriotic; T.: vatansever) с.
Ватанды һөйгән, Ватанға бирелгән. □ Патриотический, патриотичный. Ватансыл тәрбиә. Ватансыл кеше. Ватансыл рухлы йәштәр. Ватансыл итеп тәрбиәләу.
ВАТАНСЫЛЛЫҠ (ватансыллығы) (Р: патриотизм; И.: patriotism; T.: vatanseverlik) и.
Ватансы булыу, патриотлыҡ. □ Патриотизм. Ватансыллыҡ тәрбиәләу. Ватансыл-лыҡты уҫтереу.
ВАТАН ҺУҒЫШЫ (Р: Отечественная война; И.: Patriotic war; T.: Vatanseverlik Savaşı) и.
Илбаҫарҙарға ҡаршы күтәрелгән бөтә ил һуғышы. □ Отечественная война. Ватан һуғышы ветерандары. Ватан һуғышы ҡорбандары. ■ Ватан һуғышы йылдарында улар, быуындары ла ҡатырға өлгөрмәгән
малайҙар, ас-яланғас көйө, фронтҡа киткән аталарын, ағаларын алмаштырып, көстәре етмәҫ эштәрҙе эшләне, ваҡытынан элек аҡыл туплап, ир етте. Н. Мусин.
ВАТА-ҺЫНДЫРА р. ҡар. вата-емерә.
Инглизсә вата-һындыра һөйләу.
ВАТЕРЛИНИЯ [рус. < гол. water-lijn] (Р: ватерлиния; И.: waterline; T.: sukesimi) и. диңг.
Судноның һыу эсенә инеп торған ерен күрһәткән һыҙыҡ. □ Ватерлиния. Ватерли-нияға етеу.
ВАТЕРПАС [рус. < гол. waterpas] (Р: ватерпас; И.: carpenter’s level; T.: su seviyesi) и.
Горизонталь тигеҙлекте тикшерә һәм бәләкәй мөйөштәрҙе үлсәй торған ябай прибор. □ Ватерпас. Ватерпас менән тикшереу. Ватерпас ҡулланыу.
ВАТЕРПОЛО [рус. < ингл. water-polo] (Р: ватерполо; И.: water-polo; T.: sutopu) и. спорт.
Ике команда араһында һыуҙа туп менән уйнала торған уйын. □ Ватерполо, водное поло. Ватерполо буйынса чемпионат.
ВАТЕРПОЛСЫ [рус.] (Р: ватерполист;
И.: water polo player; T: sutopu oyuncusu) u.
Ватерполо уйнаусы, ватерполо менән шөғөлләнгән кеше. □ Ватерполист. Ватер-полсылар командаһы.
ВАТИН [рус. < фр. ouatine < ouate ‘мамыҡ’] (Р: ватин; И.: sheet wadding; T.: yorganlık pamuk) и. туҡ.
1. Йөнтәҫләнеп торған йөнлө-мамыҡлы һирәк кенә бәйләм туҡыма (кейем эсенә мамыҡ урынына ҡуйыла). □ Ватин. Йөн ватин.
2. Ике марля араһына һалып һырып эшләнгән метрлы мамыҡ. □ Ватин. Ватин ҡуйыу. Ватинын hymen алыу.
ВАТИНЛЫ (Р: с ватином; И.: with a sheet wadding; T.: pamuklu) с.
Ватин ҡуйып тегелгән. □ Ватиновый, с ватином. Ватинлы пальто. Ватинлы куртка.
ВАТҠЫЛАУ (ватҡыла-) (Р: разламывать; И.: break into pieces; T.: ufalamak) ҡ.
82
йәшәгән ерҙә .. һәр халыҡ уҙенең милли асылына, теленә, мәҙәниәтенә, сәнғәтенә, халыҡтың башҡа төрлө ҡиммәттәренә кәмселек килтермәй ватандаштар булып йәшәу хәйерле. Башҡортса дини календарҙан.
ВАТАНДАШЛЫҠ (ватандашлығы) (Р.: гражданство; И.: citizenship; T.: vatandaşlık) и.
Сәйәси һәм хоҡуҡи яҡтан дәүләт граж-дандары иҫәбенә инеү; гражданлыҡ. □ Гражданство. / Гражданский. Ватандашлыҡ тойғоһо. ■ Унда һайлау көнө юлда булған юлсылар ватандашлыҡ бурысын утәйәсәк. «Баш-информ» мәғлүмәт агентлығы сайтынан.
ВАТАНСЫ (Р.: патриот; И.: patriot; Т.: vatansever) и.
Үҙ Ватанын һөйөп, фиҙаҡәр хеҙмәт иткән кеше; илһөйәр. □ Патриот, преданный Родине, Отчизне. ■ Мин — Ватансы, самими бер ижадсы, халҡым менән бергә һулайым, һәр милләткә һиллек, тиңлек юрап, иртәгеһе көнөм, туған телем, илем тураһында уйлайым. А. Игебаев.
ВАТАНСЫ БУЛЫУ (ватансы бул ) (Р: быть патриотом; И.: become a patriot; T.: vatansever olmak) ҡ.
Ватанына хеҙмәт итеү. □ Быть патриотом. Тыуған илеңә ысын ватансы бул.
ВАТАНСЫЛ (Р: патриотический; И.: patriotic; T.: vatansever) с.
Ватанды һөйгән, Ватанға бирелгән. □ Патриотический, патриотичный. Ватансыл тәрбиә. Ватансыл кеше. Ватансыл рухлы йәштәр. Ватансыл итеп тәрбиәләу.
ВАТАНСЫЛЛЫҠ (ватансыллығы) (Р: патриотизм; И.: patriotism; T.: vatanseverlik) и.
Ватансы булыу, патриотлыҡ. □ Патриотизм. Ватансыллыҡ тәрбиәләу. Ватансыл-лыҡты уҫтереу.
ВАТАН ҺУҒЫШЫ (Р: Отечественная война; И.: Patriotic war; T.: Vatanseverlik Savaşı) и.
Илбаҫарҙарға ҡаршы күтәрелгән бөтә ил һуғышы. □ Отечественная война. Ватан һуғышы ветерандары. Ватан һуғышы ҡорбандары. ■ Ватан һуғышы йылдарында улар, быуындары ла ҡатырға өлгөрмәгән
малайҙар, ас-яланғас көйө, фронтҡа киткән аталарын, ағаларын алмаштырып, көстәре етмәҫ эштәрҙе эшләне, ваҡытынан элек аҡыл туплап, ир етте. Н. Мусин.
ВАТА-ҺЫНДЫРА р. ҡар. вата-емерә.
Инглизсә вата-һындыра һөйләу.
ВАТЕРЛИНИЯ [рус. < гол. water-lijn] (Р: ватерлиния; И.: waterline; T.: sukesimi) и. диңг.
Судноның һыу эсенә инеп торған ерен күрһәткән һыҙыҡ. □ Ватерлиния. Ватерли-нияға етеу.
ВАТЕРПАС [рус. < гол. waterpas] (Р: ватерпас; И.: carpenter’s level; T.: su seviyesi) и.
Горизонталь тигеҙлекте тикшерә һәм бәләкәй мөйөштәрҙе үлсәй торған ябай прибор. □ Ватерпас. Ватерпас менән тикшереу. Ватерпас ҡулланыу.
ВАТЕРПОЛО [рус. < ингл. water-polo] (Р: ватерполо; И.: water-polo; T.: sutopu) и. спорт.
Ике команда араһында һыуҙа туп менән уйнала торған уйын. □ Ватерполо, водное поло. Ватерполо буйынса чемпионат.
ВАТЕРПОЛСЫ [рус.] (Р: ватерполист;
И.: water polo player; T: sutopu oyuncusu) u.
Ватерполо уйнаусы, ватерполо менән шөғөлләнгән кеше. □ Ватерполист. Ватер-полсылар командаһы.
ВАТИН [рус. < фр. ouatine < ouate ‘мамыҡ’] (Р: ватин; И.: sheet wadding; T.: yorganlık pamuk) и. туҡ.
1. Йөнтәҫләнеп торған йөнлө-мамыҡлы һирәк кенә бәйләм туҡыма (кейем эсенә мамыҡ урынына ҡуйыла). □ Ватин. Йөн ватин.
2. Ике марля араһына һалып һырып эшләнгән метрлы мамыҡ. □ Ватин. Ватин ҡуйыу. Ватинын hymen алыу.
ВАТИНЛЫ (Р: с ватином; И.: with a sheet wadding; T.: pamuklu) с.
Ватин ҡуйып тегелгән. □ Ватиновый, с ватином. Ватинлы пальто. Ватинлы куртка.
ВАТҠЫЛАУ (ватҡыла-) (Р: разламывать; И.: break into pieces; T.: ufalamak) ҡ.
82