Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том IV. 521 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
КЛИМАКТЕРИЙ
КЛЕРИКАЛ [рус. < лат. clericahs ‘сиркәү’] (Р.: клерикал; И.: clerical; T: dinerkçilik taraftarı) u.
1. Клерикализм ҡарашлы кеше. □ Клерикал (сторонник клерикализма). Клерикал булыу. Клерикалдар яҡлы.
2. Клерикал фирҡә ағзаһы. □ Клерикал (член клерикальной партии). Клерикалдар органы.
КЛЕРИКАЛИЗМ [рус. < лат. clericahs ‘сиркәү’] (Р: клерикализм; И.: clericalism; T.: dinerkçilik) и. сәйәси.
Илдең сәйәси һәм мәҙәни тормошонда сиркәүҙең һәм руханиҙарҙың йоғонтоһон көсәйтеүгә йүнәлтелгән сәйәси ағым. □ Клерикализм. Поляктар клерикализмы. Йәһудтәр клерикализмы.
КЛЕРК [рус. < лат. clericus ‘рухани’] (Р: клерк; И.: clerk; T.: memur) и.
Көнбайыш Европа илдәрендә контора хеҙмәткәре. □ Клерк. Клерк хеҙмәте. Клерк-тар булмәһе.
КЛЕТЧАТКА [рус.] и. ҡар. күҙәнәклек. Тире аҫты клетчаткаһы. Май клетчаткаһы.
■ Клетчатка, йәки целлюлоза — тәбиғәттә иң куп таралған ҡатмарлы углевод. «Башҡортостан ҡыҙы», № 2, 2008.
КЛЕТЬ [рус.] (Р: клеть; И.: storeroom; T.: kumanyalık) и.
Шахтаға төшөү һәм күтәрелеү өсөн эшләнгән ҡоролма. □ Клеть. Клеть менән төшөп китеу. ■ Инженерҙар ултыра ижад менән, уйҙарында тауҙар аҡтарып, куҙ алдынан утә клеть юлы асыласаҡ яңы шахтаның. М. Тажи.
КЛЁПКА [рус.] и. ҡар. ҡорама I, 2.
КЛЁШ [рус. < фр. cloche ‘оло ҡыңғырау’] (Р: клёш; И.: flared skirt; T.: İspanyol paça) и.
Итәк һәм салбар балағының түбәнгә табан киңәйеп киткән фасоны. □ Клёш. / Расклешённый. Тулы клёш итәк. Клёш салбар кейеу. Итәкте клёш итеп тегеу.
■ Володяның бөтә кәуҙәһе тап бейеу өсөн генә яратылған һымаҡ килешеп тора ине. Өҫтэуенә матростар клёшы һәм фуражка лентаһының ялт-йолт елберләп тороуы куҙ ҙә эйәрмәҫлек шәп һәм һоҡланырлыҡ матур
хәрәкәттәргә тағы ла матурыраҡ эффект биреп тора ине. А. Карнай.
КЛИЕНТ [рус. < лат. cliens (clientis)] (Р: клиент; И.: client; T.: müşteri) и.
1. Үҙ эшен алып барыуҙы адвокатҡа, нотариус һ. б. тапшырған кеше. □ Клиент (адвоката, банка и т. д.). Биржа клиенты. Банк клиенты.
2. Кемдер тарафынан даими хеҙмәт-ләндерелгән ойошма йәки айырым кеше.
□ Клиент (постоянный покупатель, заказчик). Клиенттарҙы хеҙмәтләндереу. ■ Бөҙ-рәхананың ишегенә лә: «Оҫта парикмахер Юрий Викторович Брайнингерға, клиенттар бик куп булыу сәбәпле, алдан яҙылырға кәрәк» тигән яҙыу эленгән. Картотека фондынан.
КЛИЕНТУРА [рус.] (Р: клиентура; И.: clientele; T.: müşteriler) и. йыйн.
Клиенттар, заказ биреүселәр. □ Клиентура. Клиентураны куберәк йәлеп итеу. Клиентура менән эшләу. Я Бында ни, «Бура-тино»ла ни — барыбер. — Соня ауыҙын усы менән ҡаплап, киң итеп иҫнәп ала. — Бер ук клиентура. Картотека фондынан.
КЛИЗМА [рус. < гр. klysma] (Р: клизма; И.: enema, clyster; T.: lavman) и.
1. Дауалау йәки диагноз ҡуйыу маҡсаты менән тура эсәккә шыйыҡлыҡ ебәреү.
□ Клизма (введение различных жидкостей с лечебной или диагностической целью). Клизма яһау. Таҙартыу клизмаһы. Дауалау клизмаһы. Тамсылы клизма. Эсте йомшартыу клизмаһы.
2. Тура эсәккә шыйыҡлыҡ ебәрә торған махсус прибор. □ Клизма (прибор для введения жидкости). Клизма ҡуйыу. Резиналы клизма.
КЛИМАКС [рус. < гр. klimax ‘баҫҡыс’] и. мед. ҡар. климактерий. Климакс осоро. Климаксҡа етеу.
КЛИМАКТЕРИЙ [рус. < гр.] (Р: климактерий; И.: climacteric, menopause; T.: adet kesilmesi) и. мед.
Ҡатын-ҡыҙҙың ҡартлыҡҡа күсеп, енси биҙҙәре үҙгәргән осор; ырыуҙан ҡалған ваҡыт. □ Климактерий. Климактерийға бәй
521
КЛЕРИКАЛ [рус. < лат. clericahs ‘сиркәү’] (Р.: клерикал; И.: clerical; T: dinerkçilik taraftarı) u.
1. Клерикализм ҡарашлы кеше. □ Клерикал (сторонник клерикализма). Клерикал булыу. Клерикалдар яҡлы.
2. Клерикал фирҡә ағзаһы. □ Клерикал (член клерикальной партии). Клерикалдар органы.
КЛЕРИКАЛИЗМ [рус. < лат. clericahs ‘сиркәү’] (Р: клерикализм; И.: clericalism; T.: dinerkçilik) и. сәйәси.
Илдең сәйәси һәм мәҙәни тормошонда сиркәүҙең һәм руханиҙарҙың йоғонтоһон көсәйтеүгә йүнәлтелгән сәйәси ағым. □ Клерикализм. Поляктар клерикализмы. Йәһудтәр клерикализмы.
КЛЕРК [рус. < лат. clericus ‘рухани’] (Р: клерк; И.: clerk; T.: memur) и.
Көнбайыш Европа илдәрендә контора хеҙмәткәре. □ Клерк. Клерк хеҙмәте. Клерк-тар булмәһе.
КЛЕТЧАТКА [рус.] и. ҡар. күҙәнәклек. Тире аҫты клетчаткаһы. Май клетчаткаһы.
■ Клетчатка, йәки целлюлоза — тәбиғәттә иң куп таралған ҡатмарлы углевод. «Башҡортостан ҡыҙы», № 2, 2008.
КЛЕТЬ [рус.] (Р: клеть; И.: storeroom; T.: kumanyalık) и.
Шахтаға төшөү һәм күтәрелеү өсөн эшләнгән ҡоролма. □ Клеть. Клеть менән төшөп китеу. ■ Инженерҙар ултыра ижад менән, уйҙарында тауҙар аҡтарып, куҙ алдынан утә клеть юлы асыласаҡ яңы шахтаның. М. Тажи.
КЛЁПКА [рус.] и. ҡар. ҡорама I, 2.
КЛЁШ [рус. < фр. cloche ‘оло ҡыңғырау’] (Р: клёш; И.: flared skirt; T.: İspanyol paça) и.
Итәк һәм салбар балағының түбәнгә табан киңәйеп киткән фасоны. □ Клёш. / Расклешённый. Тулы клёш итәк. Клёш салбар кейеу. Итәкте клёш итеп тегеу.
■ Володяның бөтә кәуҙәһе тап бейеу өсөн генә яратылған һымаҡ килешеп тора ине. Өҫтэуенә матростар клёшы һәм фуражка лентаһының ялт-йолт елберләп тороуы куҙ ҙә эйәрмәҫлек шәп һәм һоҡланырлыҡ матур
хәрәкәттәргә тағы ла матурыраҡ эффект биреп тора ине. А. Карнай.
КЛИЕНТ [рус. < лат. cliens (clientis)] (Р: клиент; И.: client; T.: müşteri) и.
1. Үҙ эшен алып барыуҙы адвокатҡа, нотариус һ. б. тапшырған кеше. □ Клиент (адвоката, банка и т. д.). Биржа клиенты. Банк клиенты.
2. Кемдер тарафынан даими хеҙмәт-ләндерелгән ойошма йәки айырым кеше.
□ Клиент (постоянный покупатель, заказчик). Клиенттарҙы хеҙмәтләндереу. ■ Бөҙ-рәхананың ишегенә лә: «Оҫта парикмахер Юрий Викторович Брайнингерға, клиенттар бик куп булыу сәбәпле, алдан яҙылырға кәрәк» тигән яҙыу эленгән. Картотека фондынан.
КЛИЕНТУРА [рус.] (Р: клиентура; И.: clientele; T.: müşteriler) и. йыйн.
Клиенттар, заказ биреүселәр. □ Клиентура. Клиентураны куберәк йәлеп итеу. Клиентура менән эшләу. Я Бында ни, «Бура-тино»ла ни — барыбер. — Соня ауыҙын усы менән ҡаплап, киң итеп иҫнәп ала. — Бер ук клиентура. Картотека фондынан.
КЛИЗМА [рус. < гр. klysma] (Р: клизма; И.: enema, clyster; T.: lavman) и.
1. Дауалау йәки диагноз ҡуйыу маҡсаты менән тура эсәккә шыйыҡлыҡ ебәреү.
□ Клизма (введение различных жидкостей с лечебной или диагностической целью). Клизма яһау. Таҙартыу клизмаһы. Дауалау клизмаһы. Тамсылы клизма. Эсте йомшартыу клизмаһы.
2. Тура эсәккә шыйыҡлыҡ ебәрә торған махсус прибор. □ Клизма (прибор для введения жидкости). Клизма ҡуйыу. Резиналы клизма.
КЛИМАКС [рус. < гр. klimax ‘баҫҡыс’] и. мед. ҡар. климактерий. Климакс осоро. Климаксҡа етеу.
КЛИМАКТЕРИЙ [рус. < гр.] (Р: климактерий; И.: climacteric, menopause; T.: adet kesilmesi) и. мед.
Ҡатын-ҡыҙҙың ҡартлыҡҡа күсеп, енси биҙҙәре үҙгәргән осор; ырыуҙан ҡалған ваҡыт. □ Климактерий. Климактерийға бәй
521