Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том IV. 737 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
КСЕНОН
КРОССВОРД [рус. < ингл. cross word} (Р.: кроссворд; И.: crossword (puzzle); T.: bulmaca) и.
һандар яҙылған сатраштарға тейешле һүҙҙәр табып яҙыуҙы талап иткән баш-ватҡыс. □ Кроссворд. Кроссворд төҙөу. Кроссворд сисеу. Кроссвордтар китабы.
КРОССМЕН [рус. <ингл. cross ‘кросс’ + тап ‘кеше’] (Р.: кроссмен; И.: crossman; T.: sporcu) и. спорт.
Кроста ҡатнашыусы. □ Кроссмен. Кроссмен булыу. Кроссмен кейеме.
КРУЖКА [рус.] и. кар. көрөшкә.
КРУИЗ [рус. < ингл. cruise] (Р: круиз; И.: cruise; T.: sefer) и.
Диңгеҙ сәйәхәте. □ Круиз. Европа буйлап круиз. Урта диңгеҙ буйлап круиз. Круизға сығыу.
КРУПЬЕ [рус. < фр. croupier] (Р: крупье; И.: croupier; Т.: крупье) и.
Ҡомарлы уйын өйөнөң хужаһы йәки шул уйынды алып барыусы кеше. □ Крупье. Крупье булып эшләу.
КРЫЖОВНИК (крыжовнигы) [рус.] (Р: крыжовник; И.: gooseberry bush; T.: Bektaşi üzümü) и. бот.
1. Көрәнһыу йәшел төҫтәге әскелтем емешле сәнскәкле ҡыуаҡ. □ Крыжовник. / Крыжовенный (лат. Rıbes ûva-cnspa). Крыжовник сәскәһе. Крыжовник ҡайнатмаһы. ■ Койма буйҙарына ҡыҙғылт һары һабаҡлы ҡурай еләктәре, өлпөлдәшеп ултырған ҡарағат, крыжовник ҡыуаҡтары теҙелгән. Н. Мусин. Унда [йәшелсә баҡсаһында] крыжовниктар, төрлө төҫтәге ҡарағаттар, ҡыҙыл, ҡара бөрлөгәндәр, ер еләге, сейә, алма.. тулып ултыра. Ғ. Дәүләтшин.
2. Шул ҡыуаҡтың емеше. □ Крыжовник. / Крыжовниковый. Крыжовник ҡайнатмаһы. Крыжовник компоты. Крыжовник йыйыу.
КРЫЖОВНИКЛЫҠ (крыжовник-лығы) (Р: крыжовенные кусты; И.: gooseberry bush; T.: Bektaşi üzümü yetişen yer) u.
Крыжовник ҡыуаҡтары үҫкән урын. □ Крыжовенные кусты. Кыҙыл крыжовник-лыҡ.
КРӘҪТИӘН [рус. крестьянин] (Р: крестьянин; И.: peasant; T.: tarımcı) и.
1. Ауылда тороп, ауыл хужалығы менән шөғөлләнгән кеше. □ Крестьянин. / Крестьянский. Крәҫтиән хужалығы булдырыу.
■ Бөтә килеш-килбәте, ҡыҙарып ҡатланып торған йыуан муйыны менән хәлле ауыл крәҫтиәнен хәтерләткән хужа инеп балыҡ әҙер булыуын белдерҙе. И. Насыри.
2. тар. Революцияға тиклемге Рәсәйҙә һалым түләгән түбәнге ҡатлам вәкиле. □ Крестьянин. / Крестьянский.
■ Крәҫтиәндәрҙец өйҙәре, баяр йорто эргәһендә эҫкерт янындағы кубәләр кеуек, йылға һәм йырын буйҙарына һибелгәндәр.
3. Ураҡсин.
КРӘҪТИӘНДӘРСӘ (Р: по-крестьянски; И.: peasantry; T.: tarımcılar gibi) р.
Крәҫтиән кеүек. □ По-крестьянски; как крестьянин. Крәҫтиәндәрсә йәшәу. Крәҫ-тиәндәрсә эшләу. Крәҫтиәндәрсә ашау.
КРӘҪТИӘНЛЕК (крәҫтиәнлеге) (Р: крестьянство; И.: peasantry; T.: köylülük) и.
Крәҫтиән булыу хәле. □ Крестьянство.
■ Башҡортостан тарихында крәҫтиәнлек айырым иғтибарға лайыҡ. «Йәшлек», 11 июнь 2011.
КРӘҪТИӘНЛӘШЕҮ (крәҫтиәнләш-) (Р: превращаться в крестьянина; И.: be peasant; T.: tarımcı olmak) ҡ.
Крәҫтиәнгә әйләнеү. □ Превращаться в крестьянина. Крәҫтиәнләшеп бөтөу. Крәҫ-тиәнләшеу осоро.
КРЮШОН [рус. < фр. сгисһоп ‘бәләкәй көршәк’] (Р: крюшон; И.: type of red wine; T.: şarap) и.
Аҡ шарап, ром, коньяк, ликер ҡатышмаһына емеш-еләк, шәкәр, һирәк осраҡта шам-пан шарабы ҡушылған эсемлек. □ Крюшон. Крюшон эсеу. Крюшон яһау. Крюшон рецебы. Крюшон әҙерләу.
КСЕНОН [рус. < гр.] (Р: ксенон; И.: xenon; T.: ksenon, ksenon gazı) и. хим.
Химик элемент, электротехникала һәм медицинала ҡулланыла торған, ҡатышмау сан газдарҙың береһе. □ Ксенон. Ксенон — зарарһыҙ газ. Ксенондың фторидта-ры ағыулы.
24- 1.0117.12
737
КРОССВОРД [рус. < ингл. cross word} (Р.: кроссворд; И.: crossword (puzzle); T.: bulmaca) и.
һандар яҙылған сатраштарға тейешле һүҙҙәр табып яҙыуҙы талап иткән баш-ватҡыс. □ Кроссворд. Кроссворд төҙөу. Кроссворд сисеу. Кроссвордтар китабы.
КРОССМЕН [рус. <ингл. cross ‘кросс’ + тап ‘кеше’] (Р.: кроссмен; И.: crossman; T.: sporcu) и. спорт.
Кроста ҡатнашыусы. □ Кроссмен. Кроссмен булыу. Кроссмен кейеме.
КРУЖКА [рус.] и. кар. көрөшкә.
КРУИЗ [рус. < ингл. cruise] (Р: круиз; И.: cruise; T.: sefer) и.
Диңгеҙ сәйәхәте. □ Круиз. Европа буйлап круиз. Урта диңгеҙ буйлап круиз. Круизға сығыу.
КРУПЬЕ [рус. < фр. croupier] (Р: крупье; И.: croupier; Т.: крупье) и.
Ҡомарлы уйын өйөнөң хужаһы йәки шул уйынды алып барыусы кеше. □ Крупье. Крупье булып эшләу.
КРЫЖОВНИК (крыжовнигы) [рус.] (Р: крыжовник; И.: gooseberry bush; T.: Bektaşi üzümü) и. бот.
1. Көрәнһыу йәшел төҫтәге әскелтем емешле сәнскәкле ҡыуаҡ. □ Крыжовник. / Крыжовенный (лат. Rıbes ûva-cnspa). Крыжовник сәскәһе. Крыжовник ҡайнатмаһы. ■ Койма буйҙарына ҡыҙғылт һары һабаҡлы ҡурай еләктәре, өлпөлдәшеп ултырған ҡарағат, крыжовник ҡыуаҡтары теҙелгән. Н. Мусин. Унда [йәшелсә баҡсаһында] крыжовниктар, төрлө төҫтәге ҡарағаттар, ҡыҙыл, ҡара бөрлөгәндәр, ер еләге, сейә, алма.. тулып ултыра. Ғ. Дәүләтшин.
2. Шул ҡыуаҡтың емеше. □ Крыжовник. / Крыжовниковый. Крыжовник ҡайнатмаһы. Крыжовник компоты. Крыжовник йыйыу.
КРЫЖОВНИКЛЫҠ (крыжовник-лығы) (Р: крыжовенные кусты; И.: gooseberry bush; T.: Bektaşi üzümü yetişen yer) u.
Крыжовник ҡыуаҡтары үҫкән урын. □ Крыжовенные кусты. Кыҙыл крыжовник-лыҡ.
КРӘҪТИӘН [рус. крестьянин] (Р: крестьянин; И.: peasant; T.: tarımcı) и.
1. Ауылда тороп, ауыл хужалығы менән шөғөлләнгән кеше. □ Крестьянин. / Крестьянский. Крәҫтиән хужалығы булдырыу.
■ Бөтә килеш-килбәте, ҡыҙарып ҡатланып торған йыуан муйыны менән хәлле ауыл крәҫтиәнен хәтерләткән хужа инеп балыҡ әҙер булыуын белдерҙе. И. Насыри.
2. тар. Революцияға тиклемге Рәсәйҙә һалым түләгән түбәнге ҡатлам вәкиле. □ Крестьянин. / Крестьянский.
■ Крәҫтиәндәрҙец өйҙәре, баяр йорто эргәһендә эҫкерт янындағы кубәләр кеуек, йылға һәм йырын буйҙарына һибелгәндәр.
3. Ураҡсин.
КРӘҪТИӘНДӘРСӘ (Р: по-крестьянски; И.: peasantry; T.: tarımcılar gibi) р.
Крәҫтиән кеүек. □ По-крестьянски; как крестьянин. Крәҫтиәндәрсә йәшәу. Крәҫ-тиәндәрсә эшләу. Крәҫтиәндәрсә ашау.
КРӘҪТИӘНЛЕК (крәҫтиәнлеге) (Р: крестьянство; И.: peasantry; T.: köylülük) и.
Крәҫтиән булыу хәле. □ Крестьянство.
■ Башҡортостан тарихында крәҫтиәнлек айырым иғтибарға лайыҡ. «Йәшлек», 11 июнь 2011.
КРӘҪТИӘНЛӘШЕҮ (крәҫтиәнләш-) (Р: превращаться в крестьянина; И.: be peasant; T.: tarımcı olmak) ҡ.
Крәҫтиәнгә әйләнеү. □ Превращаться в крестьянина. Крәҫтиәнләшеп бөтөу. Крәҫ-тиәнләшеу осоро.
КРЮШОН [рус. < фр. сгисһоп ‘бәләкәй көршәк’] (Р: крюшон; И.: type of red wine; T.: şarap) и.
Аҡ шарап, ром, коньяк, ликер ҡатышмаһына емеш-еләк, шәкәр, һирәк осраҡта шам-пан шарабы ҡушылған эсемлек. □ Крюшон. Крюшон эсеу. Крюшон яһау. Крюшон рецебы. Крюшон әҙерләу.
КСЕНОН [рус. < гр.] (Р: ксенон; И.: xenon; T.: ksenon, ksenon gazı) и. хим.
Химик элемент, электротехникала һәм медицинала ҡулланыла торған, ҡатышмау сан газдарҙың береһе. □ Ксенон. Ксенон — зарарһыҙ газ. Ксенондың фторидта-ры ағыулы.
24- 1.0117.12
737