Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том IV. 739 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
КУБРИК
1. Түбәһенә буҫтау йәки күн ҡуйып, түңәрәкләп бәрәс тиреһенән тегелгән ҡолаҡһыҙ текә бүрек. □ Кубанка. ■ Ул [подполковник] иңбашына казак буркаһын һалған, башында ҡыҙыл тубәле кубанка. Ә. Ихсан.
2. ҡар. ҡобан.
КУБАТУРА [рус.] (Р.: кубатура; И.: cubic capacity / content; T.: hacim) и.
Ниҙеңдер кубик үлсәүгә һалынған дәүмәле. □ Кубатура. Булмәнең кубатураһы. ■ [Төлкөсурин:] Әгәр улсәһәц, унда кәмендә өс йөҙ кубометр ағас әрәм булып ята. Теуәл кубатураһын ал да утынға оҙат. Н. Мусин.
КУБАТУРАЛЫ (Р.: кубатурный; И.: cubic capacity; T.: hacimli) с.
Күләме купмелер кубатураға тиң булған.
□ Кубатурный; с какой-л. кубатурой. Ун ике кубатуралы булмә. Ҙур кубатуралы фатир.
КУБИЗМ [рус.] (Р: кубизм; И.: кубизм; T.: kübizm) и. сәнғ.
Һынлы сәнғәттә ысынбарлыҡтағы әйберҙәрҙе геометрик фигуралар менән яһауҙы яҡлай торған формалистик йүнәлеш. □ Кубизм. Рәссамдар араһында кубизм тигән йунәлеш килеп сыҡҡан. Кубизмдың иң сағыу вәкилдәренең береһе - П. Пикассо.
КУБИК (кубигы) [рус.] (Р: кубик; И.: block; T.: kübcük) и.
1. Өс яғы (иңе, буйы, бейеклеге) берәр сантиметрға тиң булған дәүмәлде үлсәү берәмеге. □ Кубик. / Кубический. Ике кубик һеркә эссенцияһы. Кубик берәмек. Кубик сантиметр. ■ Рәсәй Федерацияһы һыу менән тәьмин ителеше буйынса — бер кешегә иҫәпләгәндә, йылына 29,3 мең кубик литр тура килә — донъяла иң бай дәуләттәрҙең береһе. «Ағиҙел» № 5, 2010.
2. тар. хәрби. 1943 йылға тиклем армияла кесе комсоставтың петлицаһына ҡуйылған звание билдәһе. □ Кубик (на петлицах).
3. Куб формаһындағы ҙур булмаған нәмә.
□ Кубик. Балалар кубиктар менән уйнарға ярата. Һурпаның концентраты кубиктарҙа һатыла.
КУБИК-РУБИК (кубик-рубигы) [рус ] (Р: кубик-рубик; И.: Rubik’s Cube; Т.: Rubik Küpü) и. һөйл.
1974 йылда венгр скульпторы Энре Рубик уйлап сығарған механик башватҡыс. □ Кубик-рубик. Кубик-рубикты йыйыу.
КУБОК (кубогы) [рус.] (Р: кубок; И.: goblet; bowl; T.: kupa) и.
1. Борон шарап эсеү өсөн тотолған һауыт. □ Кубок. ■ Батшаның уҙенә лә шарапты элеккесә алтын кубок менән тугел, ә ошо көршәк менән биргәндәр. 3. Биишева.
2. Ярышта еңгәндәргә бүләк итеп бирелә торған затлы махсус һауыт. □ Кубок. Кусмә кубок.
КУБОМЕТР [рус.] (Р: кубометр; И.: cubic metre; T.: metreküp) и.
Өс яғы (иңе, буйы, бейеклеге) берәр метрға тиң булған үлсәү берәмеге. □ Кубометр. / Кубометровый. Ун кубометр ағас. ■ [Мәрйәм — Аҫылбаевҡа:] Һин дә бит ваҡытты бушҡа уткәрмәнең, урман ҡыр-ҡыусылар менән командовать иткәнһең. Меңләгән кубометр яғыулыҡ әҙерләгәнһең. М. Буранғолов. Ялан яҡ кешеләре уҙ колхоздарына план итеп бирелгән дуртәр-бишәр йөҙ кубометр бурәнәне ҡырҡып, уны йылға буйына ташып ҡуйырға тейештәр ине. Н. Мусин.
КУБОМЕТРЛАП (Р: в кубометрах; И.: in cubic metres; T.: metreküp ile)p.
Күләме купмелер кубометрға тиң рәүештә, кубометрҙар менән. □ В кубометрах. Ағасты кубометрлап улсәйҙәр. Кубометр -лап таҡта алыу. Кубометрлап ташыу. Кубометрлап әҙерләу.
КУБОМЕТРЛЫ (Р: кубометровый; И.: cubic metre; T.: metreküp) с.
Күләме купмелер кубометрға тиң булған. □ Кубометровый (вмещающий столько-то кубометров, объёмом в столько-то кубометров). Ун кубометрлы һауыт. Бер кубометрлы ҡаҙан. Биш кубометрлы бак. ■ «Сезон башланғандан бирле етмешәр кубометрлы өс һал төшөрөп, Өфөгә тапшырҙыҡ. Быныһы дуртенсе — иң һуңғы һал ине», — тип Кинйәғол докторға һөйләй башланы. А. Таһиров.
КУБРИК (кубригы) [рус. < гол. koebrug] (Р: кубрик; И.: crew(’s) space / quarters; T.: manga) и.
24*
739
1. Түбәһенә буҫтау йәки күн ҡуйып, түңәрәкләп бәрәс тиреһенән тегелгән ҡолаҡһыҙ текә бүрек. □ Кубанка. ■ Ул [подполковник] иңбашына казак буркаһын һалған, башында ҡыҙыл тубәле кубанка. Ә. Ихсан.
2. ҡар. ҡобан.
КУБАТУРА [рус.] (Р.: кубатура; И.: cubic capacity / content; T.: hacim) и.
Ниҙеңдер кубик үлсәүгә һалынған дәүмәле. □ Кубатура. Булмәнең кубатураһы. ■ [Төлкөсурин:] Әгәр улсәһәц, унда кәмендә өс йөҙ кубометр ағас әрәм булып ята. Теуәл кубатураһын ал да утынға оҙат. Н. Мусин.
КУБАТУРАЛЫ (Р.: кубатурный; И.: cubic capacity; T.: hacimli) с.
Күләме купмелер кубатураға тиң булған.
□ Кубатурный; с какой-л. кубатурой. Ун ике кубатуралы булмә. Ҙур кубатуралы фатир.
КУБИЗМ [рус.] (Р: кубизм; И.: кубизм; T.: kübizm) и. сәнғ.
Һынлы сәнғәттә ысынбарлыҡтағы әйберҙәрҙе геометрик фигуралар менән яһауҙы яҡлай торған формалистик йүнәлеш. □ Кубизм. Рәссамдар араһында кубизм тигән йунәлеш килеп сыҡҡан. Кубизмдың иң сағыу вәкилдәренең береһе - П. Пикассо.
КУБИК (кубигы) [рус.] (Р: кубик; И.: block; T.: kübcük) и.
1. Өс яғы (иңе, буйы, бейеклеге) берәр сантиметрға тиң булған дәүмәлде үлсәү берәмеге. □ Кубик. / Кубический. Ике кубик һеркә эссенцияһы. Кубик берәмек. Кубик сантиметр. ■ Рәсәй Федерацияһы һыу менән тәьмин ителеше буйынса — бер кешегә иҫәпләгәндә, йылына 29,3 мең кубик литр тура килә — донъяла иң бай дәуләттәрҙең береһе. «Ағиҙел» № 5, 2010.
2. тар. хәрби. 1943 йылға тиклем армияла кесе комсоставтың петлицаһына ҡуйылған звание билдәһе. □ Кубик (на петлицах).
3. Куб формаһындағы ҙур булмаған нәмә.
□ Кубик. Балалар кубиктар менән уйнарға ярата. Һурпаның концентраты кубиктарҙа һатыла.
КУБИК-РУБИК (кубик-рубигы) [рус ] (Р: кубик-рубик; И.: Rubik’s Cube; Т.: Rubik Küpü) и. һөйл.
1974 йылда венгр скульпторы Энре Рубик уйлап сығарған механик башватҡыс. □ Кубик-рубик. Кубик-рубикты йыйыу.
КУБОК (кубогы) [рус.] (Р: кубок; И.: goblet; bowl; T.: kupa) и.
1. Борон шарап эсеү өсөн тотолған һауыт. □ Кубок. ■ Батшаның уҙенә лә шарапты элеккесә алтын кубок менән тугел, ә ошо көршәк менән биргәндәр. 3. Биишева.
2. Ярышта еңгәндәргә бүләк итеп бирелә торған затлы махсус һауыт. □ Кубок. Кусмә кубок.
КУБОМЕТР [рус.] (Р: кубометр; И.: cubic metre; T.: metreküp) и.
Өс яғы (иңе, буйы, бейеклеге) берәр метрға тиң булған үлсәү берәмеге. □ Кубометр. / Кубометровый. Ун кубометр ағас. ■ [Мәрйәм — Аҫылбаевҡа:] Һин дә бит ваҡытты бушҡа уткәрмәнең, урман ҡыр-ҡыусылар менән командовать иткәнһең. Меңләгән кубометр яғыулыҡ әҙерләгәнһең. М. Буранғолов. Ялан яҡ кешеләре уҙ колхоздарына план итеп бирелгән дуртәр-бишәр йөҙ кубометр бурәнәне ҡырҡып, уны йылға буйына ташып ҡуйырға тейештәр ине. Н. Мусин.
КУБОМЕТРЛАП (Р: в кубометрах; И.: in cubic metres; T.: metreküp ile)p.
Күләме купмелер кубометрға тиң рәүештә, кубометрҙар менән. □ В кубометрах. Ағасты кубометрлап улсәйҙәр. Кубометр -лап таҡта алыу. Кубометрлап ташыу. Кубометрлап әҙерләу.
КУБОМЕТРЛЫ (Р: кубометровый; И.: cubic metre; T.: metreküp) с.
Күләме купмелер кубометрға тиң булған. □ Кубометровый (вмещающий столько-то кубометров, объёмом в столько-то кубометров). Ун кубометрлы һауыт. Бер кубометрлы ҡаҙан. Биш кубометрлы бак. ■ «Сезон башланғандан бирле етмешәр кубометрлы өс һал төшөрөп, Өфөгә тапшырҙыҡ. Быныһы дуртенсе — иң һуңғы һал ине», — тип Кинйәғол докторға һөйләй башланы. А. Таһиров.
КУБРИК (кубригы) [рус. < гол. koebrug] (Р: кубрик; И.: crew(’s) space / quarters; T.: manga) и.
24*
739