Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том IV. 754 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
КҮБЕКЛӘТЕҮ
2011. Шифа бөркөп, ҡайнап, кубекләнә алдыр тулы ҡымыҙ алдымда. С. Кулибай.
2. Күбек менән ҡапланыу (атҡа ҡарата). □ Взмылиться, покрыться пеной (о лошади). ■ Ярһыу ат өҫтөндәге малайҙар бер ни ҙә ацламай, тирләп-бешеп туш тирәләре кубекләнә төшкән аттарын тыя биреп, майҙанды әйләнеп сыҡтылар ҙа, берәуҙең дә кәңәшен, әмерен көтмәй, аталары һәм ағалары сапҡан яҡҡа атылдылар. К. Мәргән. [Ерәнсәйҙең] ыңғырсаҡ, .. ышлыя тейгән ерҙәре, һабынлы һыу һипкән һымаҡ, кубек-ләнгән. Т. Килмөхәмәтов.
КҮБЕКЛӘТЕҮ (күбекләт-) ҡ. йөкм. ҡар. күбекләү, понуд. от күбекләү. Һыра ку-бекләтеу.
КҮБЕКЛӘҮ (күбеклә-) ҡ. ҡар. күбекләндереү. һыуҙы кубекләу. Кубекләп йыуыу. Туғый-туғый йомортҡа кубекләу.
КҮБЕКМАЙ (Р.: сливочное масло; И.: butter; T.: sağyağ) и.
Ҡаймакка ҡатыҡ ҡушып бешелгән май. □ Сливочное масло (сбитое из сметаны скатыком). И Йәш быуынға халҡыбыҙҙың аш-һыу әҙерләу ысулдарын өйрәтеу маҡсатында мәктәптә уткәрелгән оҫталыҡ дәресендә Мәхмузә Ғәлиуллина инәй кубекмай бешеп курһәтте, Гузәл Әминева апай буҙаны нисек әҙерләргә өйрәтте, ә Баныу Ғәлина апай талҡан бутҡаһы менән уҡыусы балаларҙы һыйланы. «Йәшлек», 23 июль 2009.
КҮБЕЛГӘН с. диал. ҡар. көбөлгән. Ку-белгән салбар. Кубелгән камзул. Кубелгән бурек. Кубелгән тышҡы кейем. Кубелгән салбар кейеу.
КҮБЕЛЕҮ (күбел-) ҡ. төш. ҡар. күбеү II. страд, от күбеү II.
КҮБЕНДЕРЕҮ (күбендер-) ҡ. йөкм. ҡар. күбенеү, понуд. от күбенеү. Эсте кубен-дерҙе.
КҮБЕНЕҮ (күбен-) ҡ.
1. ҡайт. ҡар. күбеү I. возвр. от күбеү I. ■ Баҫҡаҡ ашыҡманы, ҡымыҙын да,.. ҡаймаҡ-һөтөн дә кубенгәнсе эсте, итен-майын да йотлоға-йотлоға һоғондо. К. Мәргән.
2. Дым тартып бүртеү. □ Разбухать, набухать. ■ һыуҙан сыҡҡас, сыланып һәм ку-
бенеп, китте ҡайыш йомшарып һәм һуҙылып. М. Өмөтбаев.
3. кусм. һөйл. Асыуҙан бүртенеү. □ Надуваться (от злости).
КҮБЕНЕШЕҮ (күбенеш-) ҡ. урт. ҡар. күбенеү, взаимн. от күбенеү.
КҮБЕНКЕ с. ҡар. ҡабарынҡы 1. Кубенке ирен. Ҡубенке сәс.
КҮБЕНКӘ (Р: пузатый; И.: abdominous; T.: göbekli) с. диал.
Ҙур ҡорһаҡлы. □ Пузатый, с большим животом.
КҮБЕР-КҮПМӘҪ (Р: еле заметно вздувшись; И.: zarf; T.: köpürerek)
Беленер-беленмәҫ кенә ҡабарып. □ Еле заметно вздувшись. ■ Ҡулдағы шешек ку-бер-купмәҫ булып тора.
КҮБЕРСЕК (күберсеге) (Р: маленький волдырь; И.: blister, vesicle, bleb; T: kabarcık) и.
1. Тәнгә өрөлөп, ҡабарсып сыҡҡан нәмә. □ Маленький волдырь, пузырь, вздутие (на коже). Устағы куберсек. Ҡыҫык аяҡ кейеме-нән аяҡтарға куберсек сыҡҡан. ■ Илшат-тың тәне ҡояшҡа ҡып-ҡыҙыл булған, урыны-урыны менән куберсектәр ҡалҡҡан, ә арҡа тиреһе хатта һуйылып төшкән. В. Ғүмәров.
2. диал. тыңҡауыҡ. ■ Имән япрағына сыҡҡан ороно беҙҙең яҡта куберсек тип йөрөтәләр. Ш. Янбаев.
КҮБЕРСЕКЛӘНЕҮ (күберсеклән-) ҡ. ҡар. күберсеү 1. ■ Хәмит трактор менән килә. Уның бите ҡара ҡуңыр булып янған, устары куберсекләнеп ярылған. А. Игебаев. Икенсе дәрәжә туңыу тип ныҡ ауыртҡан, ҡысыған, куберсекләнгән тирене билдәләйҙәр. «Йәшлек», 31 ғинуар 2012.
КҮБЕРСЕТЕҮ (күберсет-) (Р: натирать мозоли; И.: get a corns; T: nasır tutmak) ҡ.
Утҡа, эҫегә яндырып йәки өйкәтеп ҡабартыу. □ Натирать мозоли. Аяҡты ку-берсетеу. ■ Ҡөрәк һабы уның [Мөнирәнең] бармаҡ төптәрен куберсетеп тә өлгөргән ине. Ш. Янбаев.
КҮБЕРСЕҮ (күберсе-) (Р: вздуваться; И.: callous; T.: nasır tutmak) ҡ.
1. Өйкәлеү, бешеүҙән һ. б. тән ҡабарып, тире аҫтында һыулы ҡыуыҡсалар барлыҡҡа
754
2011. Шифа бөркөп, ҡайнап, кубекләнә алдыр тулы ҡымыҙ алдымда. С. Кулибай.
2. Күбек менән ҡапланыу (атҡа ҡарата). □ Взмылиться, покрыться пеной (о лошади). ■ Ярһыу ат өҫтөндәге малайҙар бер ни ҙә ацламай, тирләп-бешеп туш тирәләре кубекләнә төшкән аттарын тыя биреп, майҙанды әйләнеп сыҡтылар ҙа, берәуҙең дә кәңәшен, әмерен көтмәй, аталары һәм ағалары сапҡан яҡҡа атылдылар. К. Мәргән. [Ерәнсәйҙең] ыңғырсаҡ, .. ышлыя тейгән ерҙәре, һабынлы һыу һипкән һымаҡ, кубек-ләнгән. Т. Килмөхәмәтов.
КҮБЕКЛӘТЕҮ (күбекләт-) ҡ. йөкм. ҡар. күбекләү, понуд. от күбекләү. Һыра ку-бекләтеу.
КҮБЕКЛӘҮ (күбеклә-) ҡ. ҡар. күбекләндереү. һыуҙы кубекләу. Кубекләп йыуыу. Туғый-туғый йомортҡа кубекләу.
КҮБЕКМАЙ (Р.: сливочное масло; И.: butter; T.: sağyağ) и.
Ҡаймакка ҡатыҡ ҡушып бешелгән май. □ Сливочное масло (сбитое из сметаны скатыком). И Йәш быуынға халҡыбыҙҙың аш-һыу әҙерләу ысулдарын өйрәтеу маҡсатында мәктәптә уткәрелгән оҫталыҡ дәресендә Мәхмузә Ғәлиуллина инәй кубекмай бешеп курһәтте, Гузәл Әминева апай буҙаны нисек әҙерләргә өйрәтте, ә Баныу Ғәлина апай талҡан бутҡаһы менән уҡыусы балаларҙы һыйланы. «Йәшлек», 23 июль 2009.
КҮБЕЛГӘН с. диал. ҡар. көбөлгән. Ку-белгән салбар. Кубелгән камзул. Кубелгән бурек. Кубелгән тышҡы кейем. Кубелгән салбар кейеу.
КҮБЕЛЕҮ (күбел-) ҡ. төш. ҡар. күбеү II. страд, от күбеү II.
КҮБЕНДЕРЕҮ (күбендер-) ҡ. йөкм. ҡар. күбенеү, понуд. от күбенеү. Эсте кубен-дерҙе.
КҮБЕНЕҮ (күбен-) ҡ.
1. ҡайт. ҡар. күбеү I. возвр. от күбеү I. ■ Баҫҡаҡ ашыҡманы, ҡымыҙын да,.. ҡаймаҡ-һөтөн дә кубенгәнсе эсте, итен-майын да йотлоға-йотлоға һоғондо. К. Мәргән.
2. Дым тартып бүртеү. □ Разбухать, набухать. ■ һыуҙан сыҡҡас, сыланып һәм ку-
бенеп, китте ҡайыш йомшарып һәм һуҙылып. М. Өмөтбаев.
3. кусм. һөйл. Асыуҙан бүртенеү. □ Надуваться (от злости).
КҮБЕНЕШЕҮ (күбенеш-) ҡ. урт. ҡар. күбенеү, взаимн. от күбенеү.
КҮБЕНКЕ с. ҡар. ҡабарынҡы 1. Кубенке ирен. Ҡубенке сәс.
КҮБЕНКӘ (Р: пузатый; И.: abdominous; T.: göbekli) с. диал.
Ҙур ҡорһаҡлы. □ Пузатый, с большим животом.
КҮБЕР-КҮПМӘҪ (Р: еле заметно вздувшись; И.: zarf; T.: köpürerek)
Беленер-беленмәҫ кенә ҡабарып. □ Еле заметно вздувшись. ■ Ҡулдағы шешек ку-бер-купмәҫ булып тора.
КҮБЕРСЕК (күберсеге) (Р: маленький волдырь; И.: blister, vesicle, bleb; T: kabarcık) и.
1. Тәнгә өрөлөп, ҡабарсып сыҡҡан нәмә. □ Маленький волдырь, пузырь, вздутие (на коже). Устағы куберсек. Ҡыҫык аяҡ кейеме-нән аяҡтарға куберсек сыҡҡан. ■ Илшат-тың тәне ҡояшҡа ҡып-ҡыҙыл булған, урыны-урыны менән куберсектәр ҡалҡҡан, ә арҡа тиреһе хатта һуйылып төшкән. В. Ғүмәров.
2. диал. тыңҡауыҡ. ■ Имән япрағына сыҡҡан ороно беҙҙең яҡта куберсек тип йөрөтәләр. Ш. Янбаев.
КҮБЕРСЕКЛӘНЕҮ (күберсеклән-) ҡ. ҡар. күберсеү 1. ■ Хәмит трактор менән килә. Уның бите ҡара ҡуңыр булып янған, устары куберсекләнеп ярылған. А. Игебаев. Икенсе дәрәжә туңыу тип ныҡ ауыртҡан, ҡысыған, куберсекләнгән тирене билдәләйҙәр. «Йәшлек», 31 ғинуар 2012.
КҮБЕРСЕТЕҮ (күберсет-) (Р: натирать мозоли; И.: get a corns; T: nasır tutmak) ҡ.
Утҡа, эҫегә яндырып йәки өйкәтеп ҡабартыу. □ Натирать мозоли. Аяҡты ку-берсетеу. ■ Ҡөрәк һабы уның [Мөнирәнең] бармаҡ төптәрен куберсетеп тә өлгөргән ине. Ш. Янбаев.
КҮБЕРСЕҮ (күберсе-) (Р: вздуваться; И.: callous; T.: nasır tutmak) ҡ.
1. Өйкәлеү, бешеүҙән һ. б. тән ҡабарып, тире аҫтында һыулы ҡыуыҡсалар барлыҡҡа
754