Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том IV. 826 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
КҮҢЕЛГӘ ШОМ ҺАЛЫУ
зывать тошноту (о жирном, пресном или сладком). Шәрбәт куцелемә тейҙе.
2. кусм. Ытырғаныу тойғоһо уятыу
□ Вызывать тошноту, отвращение. Ниндәй генә ваҡиғалар куцелгә теймәгән, йөрәкте ярһытмаған.
КҮҢЕЛГӘ ШОМ ҺАЛЫУ (күңелгә шом һал-) (Р.: вселить тревогу; И.: put the wind up smb; T.: endişelendirmek) ҡ.
Шомландырыу, бошондороу □ Вселить тревогу ■ Йылға тирәһендә урынлашҡан тынлыҡ куцелгә шом һалды. Ф. Иҫәнғолов.
КҮҢЕЛГӘ ЯТЫУ (күңелгә ят-) (Р: нравиться; И.: please; T.: gönüle yatmak) ҡ.
Уй-теләккә ярашлы булыу, оҡшау.
□ Нравиться, прийтись по душе. Йыр куцелгә ятты. Шарттар куцелгә ятманы. ■ Яйлап ҡына, һәр һуҙҙец тәмен белеп, матур итеп татарса һөйләшкән был инәй шунда уҡ куцелгә ятты. Картотека фондынан. Зифа кәуҙәле, мөләйем йөҙлө был ҡыҙ, нисектер, беренсе куреуҙә ук куцелгә ятты. 3. Хисмәтуллин. Ул тай Умыстыц куцеленә бик ятты, ти. Әкиәттән.
КҮҢЕЛДЕ АЛЫУ (күңелде ал-) ҡ. ҡар. күңелде биләү. ■ Мине һөйөр булһац, башҡанан ҡас, мин ғәйепһеҙ, .. куцелемде һин алғас. Халыҡ йырынан.
КҮҢЕЛДЕ АСЫУ (күңелде ас-) (Р: поднять настроение; И.: rejoice; T.: keyiflenmek) ҡ.
Кәйефте күтәреү. □ Поднять настроение. ■ Йыры менән егет ауылдаштарыныц куцелен асҡан, ауыр тормошон онотторған, көрәшкә саҡырған. Ә. Вахитов.
КҮҢЕЛДЕ АУЛАУ (күңелде аула-) ҡ. ҡар. күңелде биләү. ■ Байрамбикәнец куцелен аулау ҙа ецел буласаҡ. Әкиәттән.
КҮҢЕЛДЕ БИЛӘҮ (күңелде билә-) (Р: завладеть чьим-л. сердцем; И.: captivate; Т.: gönlünü almak) ҡ.
Бөтә уй-хисте тартыу. □ Завладеть чьим-л. сердцем. Куцелде шатлыҡ тойғоһо биләне. Куцелде һағыш биләне. Куцелде шик биләне.
КҮҢЕЛДЕ ЙЫҒЫУ (күңелде йык-) (Р: пренебрегать; И.: scorn, disdain (smb); T.: gönlünü kırmak) ҡ. кубр. юҡл.
Кешенең һүҙе, теләге менән иҫәпләшмәй, рәнйетеү. □ Пренебрегать, не считаться с мнением кого. ■ [Малай] насар ғына тай янына бара ла шуны алайыҡ, ти. Атаһы, ярар, быныц куцелен йыҡмайым, тип тайҙы ала. Әкиәттән.
КҮҢЕЛДЕ КИТЕҮ (күңелде кит-) (Р: обижать; И.: offend; T.: incitmek) ҡ.
Рәнйетеү, хәтерен ҡалдырыу. □ Обижать, обидеть кого. Балаларҙыц нескә генә куцелен китергә ярамай.
КҮҢЕЛДЕ КҮРЕҮ (күңелде күр-) (Р: радовать кого; И.: gladden smb; T.: gönlünü kazanmak) ҡ.
Яҡшы бер һүҙ, эш менән риза итеү, ҡәнәғәтләндереү, ҡыуандырыу. □ Радовать кого, делать приятное кому. Кешеләрҙец куцелен куреу. И Кортҡаныц куцелде курергэ тырышыуын төшөнгән Кәмәриә йәһәтерәк юл сумкаһына ынтылды. Н. Игеҙйәнова. • Кеше куцелен курмәйенсә, уҙ куцелецде курмәҫтәр. Мәҡәл.
КҮҢЕЛДЕ КҮТӘРЕҮ (күңелде күтәр-) (Р: подбодрить кого; И.: cheer; T.: neşelendirmek ) ҡ.
Дәртләндереү, кәйефте күтәреү. □ Подбодрить кого, поднять настроение. И Юл-дыбайҙыц шат булыуы куцелде кутәреп ебәрҙе, һ. Дәүләтшина. Яцы ғына спектакль булып утте. Уныц көтөлмәгән дәрәжәлә уңышлы утеуе, шуныц менән бергә яцы ғына төшкән мамыҡ кеуек аҡ ҡар куцелде кутәреп ебәрҙе. И. Насыри. Сылтырап аҡҡан Кәжән һыуындай, йыр бер моцайта, бер куцелде кутәрә. Я. Хамматов.
КҮҢЕЛДЕ ҠЫРЫУ (күңелде кыр-) (Р: испортить настроение; И.: scorn, disdain (smb); T.: gönlünü kırmak) ҡ.
1. Кәйефте боҙоу. □ Испортить настроение. Һуҙе куцелде ҡырҙы.
2. Уңайһыҙлыҡ, ҡәнәғәтһеҙлек тойғоһо уятып борсоу. □ Беспокоить, тревожить душу. Балаларҙыц китап уҡымауы куцелде ҡыра.
КҮҢЕЛДЕ ҠЫТЫҠЛАУ (күңелде ҡытыкла-) (Р: беспокоить; И.: excite; T.: heyecanlandırmak) ҡ.
826
зывать тошноту (о жирном, пресном или сладком). Шәрбәт куцелемә тейҙе.
2. кусм. Ытырғаныу тойғоһо уятыу
□ Вызывать тошноту, отвращение. Ниндәй генә ваҡиғалар куцелгә теймәгән, йөрәкте ярһытмаған.
КҮҢЕЛГӘ ШОМ ҺАЛЫУ (күңелгә шом һал-) (Р.: вселить тревогу; И.: put the wind up smb; T.: endişelendirmek) ҡ.
Шомландырыу, бошондороу □ Вселить тревогу ■ Йылға тирәһендә урынлашҡан тынлыҡ куцелгә шом һалды. Ф. Иҫәнғолов.
КҮҢЕЛГӘ ЯТЫУ (күңелгә ят-) (Р: нравиться; И.: please; T.: gönüle yatmak) ҡ.
Уй-теләккә ярашлы булыу, оҡшау.
□ Нравиться, прийтись по душе. Йыр куцелгә ятты. Шарттар куцелгә ятманы. ■ Яйлап ҡына, һәр һуҙҙец тәмен белеп, матур итеп татарса һөйләшкән был инәй шунда уҡ куцелгә ятты. Картотека фондынан. Зифа кәуҙәле, мөләйем йөҙлө был ҡыҙ, нисектер, беренсе куреуҙә ук куцелгә ятты. 3. Хисмәтуллин. Ул тай Умыстыц куцеленә бик ятты, ти. Әкиәттән.
КҮҢЕЛДЕ АЛЫУ (күңелде ал-) ҡ. ҡар. күңелде биләү. ■ Мине һөйөр булһац, башҡанан ҡас, мин ғәйепһеҙ, .. куцелемде һин алғас. Халыҡ йырынан.
КҮҢЕЛДЕ АСЫУ (күңелде ас-) (Р: поднять настроение; И.: rejoice; T.: keyiflenmek) ҡ.
Кәйефте күтәреү. □ Поднять настроение. ■ Йыры менән егет ауылдаштарыныц куцелен асҡан, ауыр тормошон онотторған, көрәшкә саҡырған. Ә. Вахитов.
КҮҢЕЛДЕ АУЛАУ (күңелде аула-) ҡ. ҡар. күңелде биләү. ■ Байрамбикәнец куцелен аулау ҙа ецел буласаҡ. Әкиәттән.
КҮҢЕЛДЕ БИЛӘҮ (күңелде билә-) (Р: завладеть чьим-л. сердцем; И.: captivate; Т.: gönlünü almak) ҡ.
Бөтә уй-хисте тартыу. □ Завладеть чьим-л. сердцем. Куцелде шатлыҡ тойғоһо биләне. Куцелде һағыш биләне. Куцелде шик биләне.
КҮҢЕЛДЕ ЙЫҒЫУ (күңелде йык-) (Р: пренебрегать; И.: scorn, disdain (smb); T.: gönlünü kırmak) ҡ. кубр. юҡл.
Кешенең һүҙе, теләге менән иҫәпләшмәй, рәнйетеү. □ Пренебрегать, не считаться с мнением кого. ■ [Малай] насар ғына тай янына бара ла шуны алайыҡ, ти. Атаһы, ярар, быныц куцелен йыҡмайым, тип тайҙы ала. Әкиәттән.
КҮҢЕЛДЕ КИТЕҮ (күңелде кит-) (Р: обижать; И.: offend; T.: incitmek) ҡ.
Рәнйетеү, хәтерен ҡалдырыу. □ Обижать, обидеть кого. Балаларҙыц нескә генә куцелен китергә ярамай.
КҮҢЕЛДЕ КҮРЕҮ (күңелде күр-) (Р: радовать кого; И.: gladden smb; T.: gönlünü kazanmak) ҡ.
Яҡшы бер һүҙ, эш менән риза итеү, ҡәнәғәтләндереү, ҡыуандырыу. □ Радовать кого, делать приятное кому. Кешеләрҙец куцелен куреу. И Кортҡаныц куцелде курергэ тырышыуын төшөнгән Кәмәриә йәһәтерәк юл сумкаһына ынтылды. Н. Игеҙйәнова. • Кеше куцелен курмәйенсә, уҙ куцелецде курмәҫтәр. Мәҡәл.
КҮҢЕЛДЕ КҮТӘРЕҮ (күңелде күтәр-) (Р: подбодрить кого; И.: cheer; T.: neşelendirmek ) ҡ.
Дәртләндереү, кәйефте күтәреү. □ Подбодрить кого, поднять настроение. И Юл-дыбайҙыц шат булыуы куцелде кутәреп ебәрҙе, һ. Дәүләтшина. Яцы ғына спектакль булып утте. Уныц көтөлмәгән дәрәжәлә уңышлы утеуе, шуныц менән бергә яцы ғына төшкән мамыҡ кеуек аҡ ҡар куцелде кутәреп ебәрҙе. И. Насыри. Сылтырап аҡҡан Кәжән һыуындай, йыр бер моцайта, бер куцелде кутәрә. Я. Хамматов.
КҮҢЕЛДЕ ҠЫРЫУ (күңелде кыр-) (Р: испортить настроение; И.: scorn, disdain (smb); T.: gönlünü kırmak) ҡ.
1. Кәйефте боҙоу. □ Испортить настроение. Һуҙе куцелде ҡырҙы.
2. Уңайһыҙлыҡ, ҡәнәғәтһеҙлек тойғоһо уятып борсоу. □ Беспокоить, тревожить душу. Балаларҙыц китап уҡымауы куцелде ҡыра.
КҮҢЕЛДЕ ҠЫТЫҠЛАУ (күңелде ҡытыкла-) (Р: беспокоить; И.: excite; T.: heyecanlandırmak) ҡ.
826