Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том IV. 878 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
КӘБАИР
табаҡтан шәп кәбабтармы кәрәк. Ш. Бабич. • Уңған ҡатын арыш онон кәбаб итер. Мәҡәл.
♦ Кәбаб булыу үртәнеп, ҡара көйөү. □ Сильно переживать, горевать. ■ [Низами:] Һеҙҙән йәшермәйем, Ғиззәт әфәнде, сихырландым, яндым, көйҙөм, кәбаб булдым. X. Ибраһимов. Һағынмаҡлыҡ хәле менән бауырҙарым кәбаб булды. Ә. Харисов.
КӘБАИР [ғәр. (Р/ большой грех; И.: great sin; T.: büyük günah) и. иҫк.
Оло гөнаһ, енәйәт. □ Большой грех.
■ Ғәфу иткел уларҙы, .. Улар ҡылған нисә төрлө кәбаир. М. Ғафури.
КӘБЕРКӘ и. диал. ҡар. кәбәркә.
КӘБЕРСӘК (кәберсәге) (Р.: белая трясогузка; И.: white wagtail; T: ak kuyruksal-layan) и. зоол. диал.
Оҙон ҡойроҡло, төҙөк кәүҙәле турғай ҙурлыҡ матур ҡош. □ Белая трясогузка (лат. Motacilla alba). ■ Был ҡошто кәберсәк, боҙ тишкес, кәберсән дә тип йөрөтәләр.
Э. Ишбирҙин.
КӘБЕРСӘН и. зоол. диал. ҡар. кәберсәк.
■ Кәберсәндең арҡаһы аҡһыл һоро, тубәһе, елкәһе ҡуйы һоро, тамағы, туше, ҡойроғо ҡара була. Кәберсәндең тауышы яңғырауыҡлы: «тити», «тури», «тирлит» тип һайрай. Интернет селтәренән.
КӘБЕҪТӘ [рус. капуста} (Р: капуста; И.: cabbage; T.: lâhana) и. бот.
1. Япрағы ҡат-ҡат булып йомарланып үҫкән йәшелсә. □ Капуста. / Капустный (лат. Brassica). Кусәнле кәбеҫтә. Төҫлө кәбеҫтә. Кәбеҫтә бәлеше. Кәбеҫтә турамаһы. Кәбеҫтә баҡсаһы. ■ Бында беҙҙең кәбеҫтә юл-юл булып теҙелгән, һалҡын тейә курмәһен тип ҡат-ҡат кейем кейенгән. Ғ. Ғүмәр. Йомарланып, ҡауһайып, кәбеҫтә лә өлгөргән. А. Игебаев.
2. Шул йәшелсәнең ашай торған аҡ япрағы. □ Капуста. Кәбеҫтә турамаһы.
КӘБЕҪТӘ АШЫ и. ҡар. кәбеҫтә һурпаһы.
КӘБЕҪТӘ КҮБӘЛӘГЕ (Р: капустница; И.: cabbage white butterfly; T.: lâhana kelebeği) и. зоол.
Ҡарышлауығы кәбеҫтәгә оялай торған көндөҙгө аҡ күбәләк. □ Капустница, белян
ка капустная (лат. Pieris brassicae). ■ Кәбеҫтә кубәләге бөжәктәр класына инә. Интернет селтәренән. Эргәләге баҫыуҙан кәбеҫтә кубәләге личинкалары баҡсаларға кусеп, кәбеҫтә, ҡыяр, помидор культураларын ашап, зыян килтергән. Экспедиция материалдарынан.
КӘБЕҪТӘЛЕ (Р: капустный; И.: cabbage; T.: lâhanah) с.
Кәбеҫтәһе булған, кәбеҫтә һалып бешерелгән. □ Капустный. Кәбеҫтәле аш. Кәбеҫтәле турама.
КӘБЕҪТӘ ОҘОНАЯҒЫ (Р: долгоножка; И.: crane fly; T.: tipula sineği) и. зоол.
Кәбеҫтә ҡоротҡосо булған оҙон аяҡлы себен. □ Долгоножка (лат. Tipula oleracea).
КӘБЕҪТӘ ҺУРПАҺЫ (Р: щи; И.: cabbage soup; T.: lâhana çorbası) и.
1. Кәбеҫтә һәм башҡа йәшелсәләр турап бешерелгән аш. □ Щи. Кәбеҫтә һурпаһы эсеу. ■ Өйгә кәбеҫтә һурпаһы еҫе таралған. Д. Юлтый.
2. кусм. Итһеҙ аш. □ Постный суп.
КӘБИР [ғәр. j^] (Р: большой; И.: large;
T.: büyük) с. иҫк. кит.
Оло, ҙур. □ Большой.
КӘБИСӘ ЙЫЛЫ (Р: високосный год; И.: leap year; T: kebise yılı) u.
366 көндән торған (февраль айы 29 көндән килгән) йыл. □ Високосный год. Кәбисә йылын ҡаршылау. Кәбисә йылында тыуыу. ■ 2012 йыл, кәбисә йылы булыуына ҡарамаҫтан, уңышлы буласаҡ. «Торатау», 4 ғинуар 2012.
КӘБӘ БОЙҘАЙ (Р: кукуруза; И.: maize; T: mısır) и. бот. диал.
Кукуруз. □ Кукуруза, маис (лат. Zea mays). Кукуруз сәсеу. Кукуруз уҫтереу.
КӘБӘК I (кәбәге) (Р: мякина; И.: chaff; T: kepek) и.
1. Игендең орлоғон ҡаплап торған көп (һуҡҡанда, елгәргәндә, һурҙырғанда төшә). □ Мякина; полова. Бойҙайҙы кәбәгенән таҙартыу. • Ике башҡа кәбәк тә аш. Әйтем. Карт сәпсек кәбәккә алданмаҫ. Әйтем.
2. Бесән, һалам вағы. □ Остатки соломы, сена. ■ Ә беҙ Вәкил менән һалам кубәһендә
878
табаҡтан шәп кәбабтармы кәрәк. Ш. Бабич. • Уңған ҡатын арыш онон кәбаб итер. Мәҡәл.
♦ Кәбаб булыу үртәнеп, ҡара көйөү. □ Сильно переживать, горевать. ■ [Низами:] Һеҙҙән йәшермәйем, Ғиззәт әфәнде, сихырландым, яндым, көйҙөм, кәбаб булдым. X. Ибраһимов. Һағынмаҡлыҡ хәле менән бауырҙарым кәбаб булды. Ә. Харисов.
КӘБАИР [ғәр. (Р/ большой грех; И.: great sin; T.: büyük günah) и. иҫк.
Оло гөнаһ, енәйәт. □ Большой грех.
■ Ғәфу иткел уларҙы, .. Улар ҡылған нисә төрлө кәбаир. М. Ғафури.
КӘБЕРКӘ и. диал. ҡар. кәбәркә.
КӘБЕРСӘК (кәберсәге) (Р.: белая трясогузка; И.: white wagtail; T: ak kuyruksal-layan) и. зоол. диал.
Оҙон ҡойроҡло, төҙөк кәүҙәле турғай ҙурлыҡ матур ҡош. □ Белая трясогузка (лат. Motacilla alba). ■ Был ҡошто кәберсәк, боҙ тишкес, кәберсән дә тип йөрөтәләр.
Э. Ишбирҙин.
КӘБЕРСӘН и. зоол. диал. ҡар. кәберсәк.
■ Кәберсәндең арҡаһы аҡһыл һоро, тубәһе, елкәһе ҡуйы һоро, тамағы, туше, ҡойроғо ҡара була. Кәберсәндең тауышы яңғырауыҡлы: «тити», «тури», «тирлит» тип һайрай. Интернет селтәренән.
КӘБЕҪТӘ [рус. капуста} (Р: капуста; И.: cabbage; T.: lâhana) и. бот.
1. Япрағы ҡат-ҡат булып йомарланып үҫкән йәшелсә. □ Капуста. / Капустный (лат. Brassica). Кусәнле кәбеҫтә. Төҫлө кәбеҫтә. Кәбеҫтә бәлеше. Кәбеҫтә турамаһы. Кәбеҫтә баҡсаһы. ■ Бында беҙҙең кәбеҫтә юл-юл булып теҙелгән, һалҡын тейә курмәһен тип ҡат-ҡат кейем кейенгән. Ғ. Ғүмәр. Йомарланып, ҡауһайып, кәбеҫтә лә өлгөргән. А. Игебаев.
2. Шул йәшелсәнең ашай торған аҡ япрағы. □ Капуста. Кәбеҫтә турамаһы.
КӘБЕҪТӘ АШЫ и. ҡар. кәбеҫтә һурпаһы.
КӘБЕҪТӘ КҮБӘЛӘГЕ (Р: капустница; И.: cabbage white butterfly; T.: lâhana kelebeği) и. зоол.
Ҡарышлауығы кәбеҫтәгә оялай торған көндөҙгө аҡ күбәләк. □ Капустница, белян
ка капустная (лат. Pieris brassicae). ■ Кәбеҫтә кубәләге бөжәктәр класына инә. Интернет селтәренән. Эргәләге баҫыуҙан кәбеҫтә кубәләге личинкалары баҡсаларға кусеп, кәбеҫтә, ҡыяр, помидор культураларын ашап, зыян килтергән. Экспедиция материалдарынан.
КӘБЕҪТӘЛЕ (Р: капустный; И.: cabbage; T.: lâhanah) с.
Кәбеҫтәһе булған, кәбеҫтә һалып бешерелгән. □ Капустный. Кәбеҫтәле аш. Кәбеҫтәле турама.
КӘБЕҪТӘ ОҘОНАЯҒЫ (Р: долгоножка; И.: crane fly; T.: tipula sineği) и. зоол.
Кәбеҫтә ҡоротҡосо булған оҙон аяҡлы себен. □ Долгоножка (лат. Tipula oleracea).
КӘБЕҪТӘ ҺУРПАҺЫ (Р: щи; И.: cabbage soup; T.: lâhana çorbası) и.
1. Кәбеҫтә һәм башҡа йәшелсәләр турап бешерелгән аш. □ Щи. Кәбеҫтә һурпаһы эсеу. ■ Өйгә кәбеҫтә һурпаһы еҫе таралған. Д. Юлтый.
2. кусм. Итһеҙ аш. □ Постный суп.
КӘБИР [ғәр. j^] (Р: большой; И.: large;
T.: büyük) с. иҫк. кит.
Оло, ҙур. □ Большой.
КӘБИСӘ ЙЫЛЫ (Р: високосный год; И.: leap year; T: kebise yılı) u.
366 көндән торған (февраль айы 29 көндән килгән) йыл. □ Високосный год. Кәбисә йылын ҡаршылау. Кәбисә йылында тыуыу. ■ 2012 йыл, кәбисә йылы булыуына ҡарамаҫтан, уңышлы буласаҡ. «Торатау», 4 ғинуар 2012.
КӘБӘ БОЙҘАЙ (Р: кукуруза; И.: maize; T: mısır) и. бот. диал.
Кукуруз. □ Кукуруза, маис (лат. Zea mays). Кукуруз сәсеу. Кукуруз уҫтереу.
КӘБӘК I (кәбәге) (Р: мякина; И.: chaff; T: kepek) и.
1. Игендең орлоғон ҡаплап торған көп (һуҡҡанда, елгәргәндә, һурҙырғанда төшә). □ Мякина; полова. Бойҙайҙы кәбәгенән таҙартыу. • Ике башҡа кәбәк тә аш. Әйтем. Карт сәпсек кәбәккә алданмаҫ. Әйтем.
2. Бесән, һалам вағы. □ Остатки соломы, сена. ■ Ә беҙ Вәкил менән һалам кубәһендә
878