Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том V. 464 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ҠОРАМА
4. кусм. кар. йыйынтыҡ I. Поэмалар корамаһы.
5. миф. Өсмөйөшлө ҡырҡындынан торған һаҡлау көсөнә эйә әйбер. □ Лоскут (мифологизированный предмет треугольной формы, имеющий обережную силу). ■ Куҙ теймәһен тип, куршеләрҙән корамалар йыйҙы әсәһе. Д. Юлтый.
♦ Тыш ҡорама эскерле, ике йөҙлө, яһалма, алдыҡ, ялған. □ Фальшивый (о человеке).
ҠОРАМА II (Р.: лоскутный; И.: patchwork; T.: kırkyama) с.
Ҡорап яһалған. □ Лоскутный. Ҡорама тушәк. Ҡорама биҙәк. ■ Нурыйәхмәт бәпкә уләне өҫтөнә ҡырҡмаһа ҡырҡ төҫтәге ҡорама сепрәктәр теҙеп ҡуя. И. Абдуллин.
ҠОРАМА III (Р.: название родовых подразделений башкир; И.: Bashkir clan names; T.: Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Әйле, табын ырыуҙарына ҡараған башҡорт аймаҡтарының исеме. □ Название родовых подразделений башкир племён айле, табын. Корама араһы кешеһе.
ҠОРАМА КҮЛДӘК (күлдәге) (Р: лоскутная рубашка; И.: scrappy shirt, chemise; T.: kırkyama gömlek) и.
1. Ҡырҡындынан ҡоралған күлдәк. □ Лоскутная рубашка. Ҡорама кулдәк тегеу. Ҡорама кулдәк кейеу.
2. миф. һаҡлау көсөнә эйә булған ҡораманан тегелгән кейем. □ Лоскутная рубашка, имеющая обережную и проецирующую силу. ■ Көньяҡ башҡорттары балаға ғумер теләп, өс ҡорама кулдәк теккән: тәугеһе — өс, икенсеһе — ете, өсөнсөһө — ҡырҡ ҡораманан. Был кулдәктәрҙе бер аҙ кейҙергәс, «сир-сорон алып кит», тип ағын һыуға ағыҙғандар. Башҡорт мифологияһынан.
ҠОРАМАЛ I (Р: орудия; И.: tools; T.: alet) и. йыйн.
Эш өсөн кәрәк булған һәр төрлө ҡорал, инструмент һ. б. □ Орудия, инвентарь, инструменты, оборудование, снаряжение. Ауыл хужалығы ҡорамалдары һатып алыу.
Спорт ҡорамалдары. ■ Өр-яңы асфальт юлдар һалынды, булексәләр заманса медицина ҡорамалы менән тулыландырылды. «Башҡортостан», 15 март 2012. Колхоздарҙы бөтә йыл буйынса иген ҡорамалдары менән тәьмин итеу тураһында йыллыҡ план ҡарала, — тине Юлдыбай. Һ. Дәүләтшина. Илде нығытыу өсөн техника, индустрия кәрәк, яңы ҡорамалдар, яңы машиналар эшләп сығарырға кәрәк. К. Мәргән.
ҠОРАМАЛ II (Р.: домашнее имущество; И.: household things; T: mal varlığı) и. диал.
Йорт ҡаралтыһы. □ Домашнее имущество. ■ Унда ошо бай йәшеллектәр, хуш еҫтәргә мансылып, шуларға кумелеп ятҡан өйҙәр, һарайҙар, ҡорамалдар куренә башлай. Ғ. Дәүләтшин.
ҠОРАМАЛАУ (ҡорамала-) ҡ. ҡар. ҡорау I. Келәт ҡорамалау. Юрған ҡорамалау.
ҠОРАМАЛЛАНДЫРЫУ (ҡорамалландыр-) (Р: оснащать что-л:, И.: equip; Т.: donatmak) ҡ.
Ҡорамалдар, төрлө ҡорал менән йыһазландырыу; ҡорамалдар менән тәьмин итеү. □ Оснащать что-л. Булмәне ҡорамалландырыу. Мәктәпте ҡорамалландырыу.
■ 2012—2014 йылдарҙа социаль объекттарҙы модернизациялау — дауалау һәм мәғариф учреждениеларын техник ҡорамалландырыу дауам итәсәк.«Урэл», 12 август 2012.
ҠОРАМАЛЫ (Р: лоскутный; И.: scrappy; patch work; T.: kırkyama) c.
Ҡорап яһалған, ҡоралған; ҡорама. □ Лоскутный, состоящий из лоскутов. Ҡорамалы япма.
ҠОРАМА ЮРҒАН (Р: лоскутное одеяло; И.: patchwork quilt; T.: kumaş artıklarından dikilmiş yorgan) u.
1. Ҡырҡындынан ҡоралған юрған. □ Лоскутное одеяло. Корама юрған эшләу. Ҡорама юрған ябыныу. Ҡорама юрған ҡорау.
■ Урындыҡта, кумәге бер ҡорама юрған ябынып, дурт-биш бала йоҡлай. 3. Биишева. Урындыҡтың икенсе башында тағы
464
4. кусм. кар. йыйынтыҡ I. Поэмалар корамаһы.
5. миф. Өсмөйөшлө ҡырҡындынан торған һаҡлау көсөнә эйә әйбер. □ Лоскут (мифологизированный предмет треугольной формы, имеющий обережную силу). ■ Куҙ теймәһен тип, куршеләрҙән корамалар йыйҙы әсәһе. Д. Юлтый.
♦ Тыш ҡорама эскерле, ике йөҙлө, яһалма, алдыҡ, ялған. □ Фальшивый (о человеке).
ҠОРАМА II (Р.: лоскутный; И.: patchwork; T.: kırkyama) с.
Ҡорап яһалған. □ Лоскутный. Ҡорама тушәк. Ҡорама биҙәк. ■ Нурыйәхмәт бәпкә уләне өҫтөнә ҡырҡмаһа ҡырҡ төҫтәге ҡорама сепрәктәр теҙеп ҡуя. И. Абдуллин.
ҠОРАМА III (Р.: название родовых подразделений башкир; И.: Bashkir clan names; T.: Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Әйле, табын ырыуҙарына ҡараған башҡорт аймаҡтарының исеме. □ Название родовых подразделений башкир племён айле, табын. Корама араһы кешеһе.
ҠОРАМА КҮЛДӘК (күлдәге) (Р: лоскутная рубашка; И.: scrappy shirt, chemise; T.: kırkyama gömlek) и.
1. Ҡырҡындынан ҡоралған күлдәк. □ Лоскутная рубашка. Ҡорама кулдәк тегеу. Ҡорама кулдәк кейеу.
2. миф. һаҡлау көсөнә эйә булған ҡораманан тегелгән кейем. □ Лоскутная рубашка, имеющая обережную и проецирующую силу. ■ Көньяҡ башҡорттары балаға ғумер теләп, өс ҡорама кулдәк теккән: тәугеһе — өс, икенсеһе — ете, өсөнсөһө — ҡырҡ ҡораманан. Был кулдәктәрҙе бер аҙ кейҙергәс, «сир-сорон алып кит», тип ағын һыуға ағыҙғандар. Башҡорт мифологияһынан.
ҠОРАМАЛ I (Р: орудия; И.: tools; T.: alet) и. йыйн.
Эш өсөн кәрәк булған һәр төрлө ҡорал, инструмент һ. б. □ Орудия, инвентарь, инструменты, оборудование, снаряжение. Ауыл хужалығы ҡорамалдары һатып алыу.
Спорт ҡорамалдары. ■ Өр-яңы асфальт юлдар һалынды, булексәләр заманса медицина ҡорамалы менән тулыландырылды. «Башҡортостан», 15 март 2012. Колхоздарҙы бөтә йыл буйынса иген ҡорамалдары менән тәьмин итеу тураһында йыллыҡ план ҡарала, — тине Юлдыбай. Һ. Дәүләтшина. Илде нығытыу өсөн техника, индустрия кәрәк, яңы ҡорамалдар, яңы машиналар эшләп сығарырға кәрәк. К. Мәргән.
ҠОРАМАЛ II (Р.: домашнее имущество; И.: household things; T: mal varlığı) и. диал.
Йорт ҡаралтыһы. □ Домашнее имущество. ■ Унда ошо бай йәшеллектәр, хуш еҫтәргә мансылып, шуларға кумелеп ятҡан өйҙәр, һарайҙар, ҡорамалдар куренә башлай. Ғ. Дәүләтшин.
ҠОРАМАЛАУ (ҡорамала-) ҡ. ҡар. ҡорау I. Келәт ҡорамалау. Юрған ҡорамалау.
ҠОРАМАЛЛАНДЫРЫУ (ҡорамалландыр-) (Р: оснащать что-л:, И.: equip; Т.: donatmak) ҡ.
Ҡорамалдар, төрлө ҡорал менән йыһазландырыу; ҡорамалдар менән тәьмин итеү. □ Оснащать что-л. Булмәне ҡорамалландырыу. Мәктәпте ҡорамалландырыу.
■ 2012—2014 йылдарҙа социаль объекттарҙы модернизациялау — дауалау һәм мәғариф учреждениеларын техник ҡорамалландырыу дауам итәсәк.«Урэл», 12 август 2012.
ҠОРАМАЛЫ (Р: лоскутный; И.: scrappy; patch work; T.: kırkyama) c.
Ҡорап яһалған, ҡоралған; ҡорама. □ Лоскутный, состоящий из лоскутов. Ҡорамалы япма.
ҠОРАМА ЮРҒАН (Р: лоскутное одеяло; И.: patchwork quilt; T.: kumaş artıklarından dikilmiş yorgan) u.
1. Ҡырҡындынан ҡоралған юрған. □ Лоскутное одеяло. Корама юрған эшләу. Ҡорама юрған ябыныу. Ҡорама юрған ҡорау.
■ Урындыҡта, кумәге бер ҡорама юрған ябынып, дурт-биш бала йоҡлай. 3. Биишева. Урындыҡтың икенсе башында тағы
464