Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том V. 619 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ҠУРЪЯҠ
Мәрсен һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған буй-буй ҡабырсаҡлы, тупағыраҡ моронло бик эре балыҡ; бикре. □ Осётр (лат. Acipenser). Ҡуртма ыуылдырығы. Ҡуртма бешереу.
ҠУРТЫМ (Р.: аренда; И.: lease; rent; T.: kira) и.
1. иҡт. Үҙ-ара килешеп, хаҡ түләп, нимәнелер ваҡытлыса файҙаланыу тәртибе; аренда. □ Аренда. Ҡуртым хаҡы. Ҡуртым тәртибен аңлатыу.
2. тар. Ер һатыу, ер биреүгә арналған йыйын. □ Собрание по вопросам продажи, аренды земли. Ҡуртымға барыу. Ҡуртымға йыйылыу.
3. Хаҡ түләп, кәрәк-яраҡ нәмәне ваҡытлыса файҙаланырға алыу тәртибе; прокат.
□ Прокат. Ҡуртым агентлығы.
ҠУРТЫМҒА АЛЫУ (ҡуртымға ал-) (Р.: брать (взять) в аренду; И.: lease from; T.: kiralamak) ҡ.
Хаҡ түләп, кәрәк-яраҡ нәмәне ваҡытлыса файҙаланырға алыу. □ Брать (взять) в аренду, на прокат. Ҡуртымға ер алыу.
ҠУРТЫМҒА БИРЕҮ (ҡуртымға бир-) (Р: дать в аренду; И.: lease to; T.: kiraya vermek) ҡ.
Үҙ-ара килешеп, хаҡ түләп, нимәнелер ваҡытлыса файҙаланыуға биреү. □ Дать в аренду, на прокат. Epşe ҡуртымға биреу.
ҠУРТЫМЛАУ (ҡуртымла-) (Р: брать (взять) в аренду; И.: lease (from); T: kiralamak) ҡ.
Хаҡ түләп, кәрәк-яраҡ нәмәне ваҡытлыса файҙаланырға алыу. □ Брать (взять) в аренду, на прокат. Ерҙе ҡуртымлауға сик ҡуйыу. Спорт инвентарей ҡуртымлау.
ҠУРТЫМСЫ (Р.: арендатор; И.: tenant; lessee; T.: kiracı) и. иҡт.
Хаҡ түләп, ваҡытлыса файҙаланырға ер, бина, майҙан алыусы кеше йәки ойошма.
□ Арендатор. Ҡуртымсы ер алды. Ҡур-тымсыға бина һайлау.
ҠУР ҺӨЙӘГЕ (Р: копчик; И.: coccyx, coccyges; T.: uca, kuyruksokumu) и. анат. диал.
Кеше умыртҡаһының 4—5 умыртҡанан торған түбәнге өлөшө; ҡойроҡ һөйәге, ҡоймос һөйәге. □ Копчик. Ҡур һөйәге ауырта. Я Ҡур һөйәге йогала йән эйәһенең көс-кәр, ҡеуәт уҙәге тигәнде аңлата. «Башҡортостан», 22 ғинуар 2013.
ҠУРШ (Р: хруп!; И.: munch!; T.: kıtır kıtır!) оҡш.
Ат үлән ашағанда сыҡҡан тауышты белдергән һүҙ. □ Хруп (подражание звуку, издаваемому лошадью при еде). Ҡурш итеу. Ҡурш иткәндә тертләп китеу.
ҠУРШ-ҠУРШ (Р: хруп-хруп; И.: champ; T.: kıtır kıtır) оҡш.
Ҡабат-ҡабат ҡурш иткән тауышты белдергән һүҙ. □ Хруп-хруп (подражание многократным звукам, издаваемым лошадью во время еды). Ҡурш-курш итеу. Ҡурш-ҡурш килеу. Ат бесәнде ҡурш-ҡурш итеп ашай.
ҠУРШЫЛДАТЫУ (ҡуршылдат-) ҡ. йөкм. ҡар. ҡуршылдау. понуд. от ҡуршыл-дау. Ҡуршылдатып ашау. М Ағас араларындағы аттарҙың ҡуршылдатып улән сәйнәгәне ишетелә, һ. Дәүләтшина.
ҠУРШЫЛДАУ (ҡуршылда-) (Р: хрупать; И.: champ; T.: kıtır kıtır yemek) ҡ.
Ҡурш-ҡурш тигән тауыш сығарыу, ҡурш-ҡурш килеү. □ Хрупать. М Ҡола ат ҡапыл тертелдәп, ҡуршылдап, тыбырсынып бер урында туҡтап ҡалды. С. Кулибай. [Айғыр] .. берсә артына боролоп урәпсей ҙә алғы аяҡтары менән елгә ҡаршы тибенә, ҡолаҡтарын шымартып, ҡуршылдап, әсе сырҡырай һәм уткер тештәре менән epşe кимерә. Әкиәттән.
ҠУРЪЯҠ (ҡуръяғы) (Р.: мокрый снег на деревьях; И.: sleet on trees; T.: sulusepken) и. диал.
Ағасҡа ҡунған епшек ҡар; лүшә. □ Мокрый снег на деревьях, наст. Ағастарға ҡуръяҡ ҡунған.
619
Мәрсен һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған буй-буй ҡабырсаҡлы, тупағыраҡ моронло бик эре балыҡ; бикре. □ Осётр (лат. Acipenser). Ҡуртма ыуылдырығы. Ҡуртма бешереу.
ҠУРТЫМ (Р.: аренда; И.: lease; rent; T.: kira) и.
1. иҡт. Үҙ-ара килешеп, хаҡ түләп, нимәнелер ваҡытлыса файҙаланыу тәртибе; аренда. □ Аренда. Ҡуртым хаҡы. Ҡуртым тәртибен аңлатыу.
2. тар. Ер һатыу, ер биреүгә арналған йыйын. □ Собрание по вопросам продажи, аренды земли. Ҡуртымға барыу. Ҡуртымға йыйылыу.
3. Хаҡ түләп, кәрәк-яраҡ нәмәне ваҡытлыса файҙаланырға алыу тәртибе; прокат.
□ Прокат. Ҡуртым агентлығы.
ҠУРТЫМҒА АЛЫУ (ҡуртымға ал-) (Р.: брать (взять) в аренду; И.: lease from; T.: kiralamak) ҡ.
Хаҡ түләп, кәрәк-яраҡ нәмәне ваҡытлыса файҙаланырға алыу. □ Брать (взять) в аренду, на прокат. Ҡуртымға ер алыу.
ҠУРТЫМҒА БИРЕҮ (ҡуртымға бир-) (Р: дать в аренду; И.: lease to; T.: kiraya vermek) ҡ.
Үҙ-ара килешеп, хаҡ түләп, нимәнелер ваҡытлыса файҙаланыуға биреү. □ Дать в аренду, на прокат. Epşe ҡуртымға биреу.
ҠУРТЫМЛАУ (ҡуртымла-) (Р: брать (взять) в аренду; И.: lease (from); T: kiralamak) ҡ.
Хаҡ түләп, кәрәк-яраҡ нәмәне ваҡытлыса файҙаланырға алыу. □ Брать (взять) в аренду, на прокат. Ерҙе ҡуртымлауға сик ҡуйыу. Спорт инвентарей ҡуртымлау.
ҠУРТЫМСЫ (Р.: арендатор; И.: tenant; lessee; T.: kiracı) и. иҡт.
Хаҡ түләп, ваҡытлыса файҙаланырға ер, бина, майҙан алыусы кеше йәки ойошма.
□ Арендатор. Ҡуртымсы ер алды. Ҡур-тымсыға бина һайлау.
ҠУР ҺӨЙӘГЕ (Р: копчик; И.: coccyx, coccyges; T.: uca, kuyruksokumu) и. анат. диал.
Кеше умыртҡаһының 4—5 умыртҡанан торған түбәнге өлөшө; ҡойроҡ һөйәге, ҡоймос һөйәге. □ Копчик. Ҡур һөйәге ауырта. Я Ҡур һөйәге йогала йән эйәһенең көс-кәр, ҡеуәт уҙәге тигәнде аңлата. «Башҡортостан», 22 ғинуар 2013.
ҠУРШ (Р: хруп!; И.: munch!; T.: kıtır kıtır!) оҡш.
Ат үлән ашағанда сыҡҡан тауышты белдергән һүҙ. □ Хруп (подражание звуку, издаваемому лошадью при еде). Ҡурш итеу. Ҡурш иткәндә тертләп китеу.
ҠУРШ-ҠУРШ (Р: хруп-хруп; И.: champ; T.: kıtır kıtır) оҡш.
Ҡабат-ҡабат ҡурш иткән тауышты белдергән һүҙ. □ Хруп-хруп (подражание многократным звукам, издаваемым лошадью во время еды). Ҡурш-курш итеу. Ҡурш-ҡурш килеу. Ат бесәнде ҡурш-ҡурш итеп ашай.
ҠУРШЫЛДАТЫУ (ҡуршылдат-) ҡ. йөкм. ҡар. ҡуршылдау. понуд. от ҡуршыл-дау. Ҡуршылдатып ашау. М Ағас араларындағы аттарҙың ҡуршылдатып улән сәйнәгәне ишетелә, һ. Дәүләтшина.
ҠУРШЫЛДАУ (ҡуршылда-) (Р: хрупать; И.: champ; T.: kıtır kıtır yemek) ҡ.
Ҡурш-ҡурш тигән тауыш сығарыу, ҡурш-ҡурш килеү. □ Хрупать. М Ҡола ат ҡапыл тертелдәп, ҡуршылдап, тыбырсынып бер урында туҡтап ҡалды. С. Кулибай. [Айғыр] .. берсә артына боролоп урәпсей ҙә алғы аяҡтары менән елгә ҡаршы тибенә, ҡолаҡтарын шымартып, ҡуршылдап, әсе сырҡырай һәм уткер тештәре менән epşe кимерә. Әкиәттән.
ҠУРЪЯҠ (ҡуръяғы) (Р.: мокрый снег на деревьях; И.: sleet on trees; T.: sulusepken) и. диал.
Ағасҡа ҡунған епшек ҡар; лүшә. □ Мокрый снег на деревьях, наст. Ағастарға ҡуръяҡ ҡунған.
619