Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VI. 330 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
МОНАШКА
ры яҡшы билдәле, сөнки улар киң таралған булған. «Ағиҙел», № 9, 2008. Монаш, ямаш, янһары, байһары тип аталған аймаҡтарҙан торған бөрйән ҡәбиләһе Уралға килеп сыға һәм ошонда урынлаша. «Аманат», № 4, 2010.
МОНАШКА [рус.] (Р.: монашка; монахиня; И.: nun; T: rahibe) и.
1. дини. Монастырҙа йәшәгән, уның талабы, тәртибе буйынса донъя рәхәтлегенән баш тартҡан дини община ағзаһы (ҡатын-ҡыҙ). □ Монахиня, монашка (женщина или девушка, которая отказалась от всех жизненных благ, удовольствий и живёт по правилам религиозной общины в монастыре).
2. кусм. Донъя рәхәттәренән ваз кисеп йәшәгән ҡатын-ҡыҙ. □ Монахиня, монашка. Монашка тормошо алып барыу. Монашкаға әйләнеу.
МОНАЯТ (Р: имущество; И.: belongings; T.: mülk) и.
Өй әйберҙәре, мал-тыуар, бөтә милек йә шәхси кәрәк-яраҡ. □ Имущество. ■ Өй эсендәге монаяттың боронғолоғона ла иҫе китте Фәузиә-Барсынбикәнең. Т. Ғарипова. Абышҡалар ҡороһон! Монаятың алдырһа, һәмтерәп яуға ҡол булһын. Ҡобайырҙан.
МОНГОЛ (Р: монгол; И.: Mongol, Mongolian; T.: Moğol) и. этн.
Монголия Халыҡ Республикаһының төп халҡын тәшкил иткән милләт һәм шул милләттең бер кешеһе. □ Монгол. / Монгольский. ■ Тел мәғлумәттәре болғар ҡәбиләләренең боронғо төрки халыҡтар донъяһынан башҡорттарға ҡарағанда элегерәк айырылып, уҙ аллы уҫеш юлы алғанын, ә шуға ҡәҙәр бурәттәр менән тугел, монголдар менән ныҡ ҡатнашып йәшәгәнен курһәтә. Ә. Бейешев.
МОНГОЛИСТ [рус.] и. ҡар. монголовед. Монголист мәҡәләһе. Монголистың монографияһы. Монголистар симпозиумы.
МОНГОЛЛАШЫУ (монголлаш ) (Р: омонголиться; И.: turn into a Mongol; T.: Moğollaşmak) ҡ.
Монголдар йоғонтоһона бирелеү. □ Омонголиться. ■ Бурәттәр борондан монгол телле булған, йәки улар, Дунай бол
ғарҙары славянлашҡан кеуек, көслө монгол йоғонтоһонда һуңынан монголлашҡан, әммә уҙ атамаһын, теленең төп фонетик уҙен-сәлеген һаҡлап ҡалған. Ә. Бейешев.
МОНГОЛОВЕД [рус.] (Р: монголовед; И.: specialist in Mongol studies; T.: Mongolist) и.
Монгол телдәрен өйрәнеүсе белгес.
□ Монголовед. Монголоведтың доклады. Монголоведтар конференцияһы. ■ Г.Д.Сан-жеев (1902—1982) — филолог, монголовед, филология фәндәре докторы, профессор. «Ағиҙел», № 10,2010.
МОНГОЛОВЕДЕНИЕ [рус ] (Р: монго ловедение; И.: Mongolstudies; T.: Mongo-listik) и.
Монголдарҙың телен, яҙмаһын, мәҙәниәтен һәм тарихын өйрәнгән фән. □ Монголоведение (наука об истории, языке, письме и культуре монголов). Монголоведениенан лекция. Монголоведение буйынса дәреслек.
МОНГОЛОИД [рус.] (Р: монголоид; И.: Mongoloid; T.: mongoloid) и. антроп.
Кешелек донъяһындағы ҙур расаларҙың береһе. □ Монголоид (человеческаяраса). / Монголоидный. ■ Улар [антропологтар], шул [боронғо эраның Ш-П мең йыллыҡтарында] дәуерҙәрҙән килгән монголоидтарҙы урындағы европеоидтар йотоп барған, тигән фекергә килә. Ә. Бейешев.
МОНГОЛСА (Р: по-монгольски; И.: in Mongol; T.: Moğolca) р.
Монгол телендә йәки монголдарға хас.
□ По-монгольски. Монголса һөйләшеу. Мон-голса аш. Монголса баш кейеме. ■ Монголса «джан» «кеше, халыҡ, ҡәбилә» тигәнде аңлата. «Ағиҙел», № 9, 2008.
МОНГОЛ ТЕЛДӘРЕ (Р: монгольские языки; И.: Mongol languages; T.: Moğol dilleri) и. лингв.
Боронғо һәм классик монгол яҙма теле, монгор, дағур, дунсян, хәҙерге яҙма әҙәби монгол теле, бүрәт һәм ҡалмыҡ телдәре ҡараған тел төркөмө. □ Монгольские языки. Монгол телдәре ғаиләһе. Монгол телдәренең фонетик уҙенсәлектәре. Монгол телдәренең синтаксик ҡоролошо. ■ Алтай
330
ры яҡшы билдәле, сөнки улар киң таралған булған. «Ағиҙел», № 9, 2008. Монаш, ямаш, янһары, байһары тип аталған аймаҡтарҙан торған бөрйән ҡәбиләһе Уралға килеп сыға һәм ошонда урынлаша. «Аманат», № 4, 2010.
МОНАШКА [рус.] (Р.: монашка; монахиня; И.: nun; T: rahibe) и.
1. дини. Монастырҙа йәшәгән, уның талабы, тәртибе буйынса донъя рәхәтлегенән баш тартҡан дини община ағзаһы (ҡатын-ҡыҙ). □ Монахиня, монашка (женщина или девушка, которая отказалась от всех жизненных благ, удовольствий и живёт по правилам религиозной общины в монастыре).
2. кусм. Донъя рәхәттәренән ваз кисеп йәшәгән ҡатын-ҡыҙ. □ Монахиня, монашка. Монашка тормошо алып барыу. Монашкаға әйләнеу.
МОНАЯТ (Р: имущество; И.: belongings; T.: mülk) и.
Өй әйберҙәре, мал-тыуар, бөтә милек йә шәхси кәрәк-яраҡ. □ Имущество. ■ Өй эсендәге монаяттың боронғолоғона ла иҫе китте Фәузиә-Барсынбикәнең. Т. Ғарипова. Абышҡалар ҡороһон! Монаятың алдырһа, һәмтерәп яуға ҡол булһын. Ҡобайырҙан.
МОНГОЛ (Р: монгол; И.: Mongol, Mongolian; T.: Moğol) и. этн.
Монголия Халыҡ Республикаһының төп халҡын тәшкил иткән милләт һәм шул милләттең бер кешеһе. □ Монгол. / Монгольский. ■ Тел мәғлумәттәре болғар ҡәбиләләренең боронғо төрки халыҡтар донъяһынан башҡорттарға ҡарағанда элегерәк айырылып, уҙ аллы уҫеш юлы алғанын, ә шуға ҡәҙәр бурәттәр менән тугел, монголдар менән ныҡ ҡатнашып йәшәгәнен курһәтә. Ә. Бейешев.
МОНГОЛИСТ [рус.] и. ҡар. монголовед. Монголист мәҡәләһе. Монголистың монографияһы. Монголистар симпозиумы.
МОНГОЛЛАШЫУ (монголлаш ) (Р: омонголиться; И.: turn into a Mongol; T.: Moğollaşmak) ҡ.
Монголдар йоғонтоһона бирелеү. □ Омонголиться. ■ Бурәттәр борондан монгол телле булған, йәки улар, Дунай бол
ғарҙары славянлашҡан кеуек, көслө монгол йоғонтоһонда һуңынан монголлашҡан, әммә уҙ атамаһын, теленең төп фонетик уҙен-сәлеген һаҡлап ҡалған. Ә. Бейешев.
МОНГОЛОВЕД [рус.] (Р: монголовед; И.: specialist in Mongol studies; T.: Mongolist) и.
Монгол телдәрен өйрәнеүсе белгес.
□ Монголовед. Монголоведтың доклады. Монголоведтар конференцияһы. ■ Г.Д.Сан-жеев (1902—1982) — филолог, монголовед, филология фәндәре докторы, профессор. «Ағиҙел», № 10,2010.
МОНГОЛОВЕДЕНИЕ [рус ] (Р: монго ловедение; И.: Mongolstudies; T.: Mongo-listik) и.
Монголдарҙың телен, яҙмаһын, мәҙәниәтен һәм тарихын өйрәнгән фән. □ Монголоведение (наука об истории, языке, письме и культуре монголов). Монголоведениенан лекция. Монголоведение буйынса дәреслек.
МОНГОЛОИД [рус.] (Р: монголоид; И.: Mongoloid; T.: mongoloid) и. антроп.
Кешелек донъяһындағы ҙур расаларҙың береһе. □ Монголоид (человеческаяраса). / Монголоидный. ■ Улар [антропологтар], шул [боронғо эраның Ш-П мең йыллыҡтарында] дәуерҙәрҙән килгән монголоидтарҙы урындағы европеоидтар йотоп барған, тигән фекергә килә. Ә. Бейешев.
МОНГОЛСА (Р: по-монгольски; И.: in Mongol; T.: Moğolca) р.
Монгол телендә йәки монголдарға хас.
□ По-монгольски. Монголса һөйләшеу. Мон-голса аш. Монголса баш кейеме. ■ Монголса «джан» «кеше, халыҡ, ҡәбилә» тигәнде аңлата. «Ағиҙел», № 9, 2008.
МОНГОЛ ТЕЛДӘРЕ (Р: монгольские языки; И.: Mongol languages; T.: Moğol dilleri) и. лингв.
Боронғо һәм классик монгол яҙма теле, монгор, дағур, дунсян, хәҙерге яҙма әҙәби монгол теле, бүрәт һәм ҡалмыҡ телдәре ҡараған тел төркөмө. □ Монгольские языки. Монгол телдәре ғаиләһе. Монгол телдәренең фонетик уҙенсәлектәре. Монгол телдәренең синтаксик ҡоролошо. ■ Алтай
330