Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VI. 334 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
МОНОПОЛИЯЛАШТЫРЫЛЫУ
1. Берәй нәмәне эшләп сығарыу йәки һатыу өлкәһендәге сикләнмәгән тулы хоҡуҡ. □ Монополия. / Монопольный. Дәуләт монополияһы. Тышҡы сауҙа монополияһы. ■ Либерал демократтар сеймал, электр энергияһы, алкоголле эсемлектәр, тәмәке сауҙаһына дәуләт монополияһы индереу буйынса әуҙемлек курһәтергә вәғәҙә итә. «Ағиҙел», № 11,2011.
2. Ниндәйҙер бер хужалыҡ әлкәһендә хакимлыҡ итеү һәм максималь табыш алыу өсөн капиталды концентрациялау нигеҙендә барлыҡҡа килгән эре берләшмә. □ Монополия. / Монопольный. Монополиялар конкуренцияһы. ■ Унда [Дәуләт Думаһына һайланыусы депутаттар вәғәҙәһендә] Рәсәй граждандарына юғары сифатлы тормош, суверенлы демократияның уҫеше, меце-наттарға ташламалар, педагогик хеҙмәткәрҙәргә юғары эш хаҡы, тәбиғи монополияларға реформа, аграр хужалыҡты, ғөмумән, ауыл инфраструктураһын уҫте-реу, торлаҡ төҙөлөшөн көсәйтеу һ. б. вәғәҙә ителгән. «Ағиҙел», № 11, 2011.
МОНОПОЛИЯЛАШТЫРЫЛЫУ (монополиялаштырыл-) ҡ. төш. ҡар. монополиялаштырыу. страд, от монополиялаштырыу. Монополиялаштырылған хужалыҡ тармаҡтары. Илдә хәрби ҡорал етештереу монополиялаштырылды.
МОНОПОЛИЯЛАШТЫРЫУ (монополиялаштыр-) (Р.: монополизировать; И.: monopolize; T.: tekelleştirmek) ҡ.
Ниндәйҙер эш, хужалыҡ әлкәһендә монополия урынлаштырыу, монополия хәленә килтереү. □ Монополизировать. // Монополизация. Тышҡы баҙарҙы монополиялаштырыу. Төҫлө металлургия етештереу тармағын монополиялаштырыу. Полимер тауарҙар етештереу тармағын монополиялаштырыу.
МОНОПОЛЬ (Р.: монопольный; И.: exclusive; monopolistic; T.: tekelci) с.
Монополия принциптарына нигеҙле, монополияға (1) мөнәсәбәтле. □ Монопольный. Монополь хоҡуҡ. Монополь биләмә. Монополь ойошма.
МОНОРЕЛЬС [рус.] (Р: монорельс; И.: monorail; T.: tek ray) и.
Бер рельслы аҫмалы юл. □ Монорельс (железная дорога, в которой используется один несущий рельс). Монорельстан йөрөу. Монорельс төҙөу.
МОНОСЕМИЯ [рус. < лат. monos ‘бер’ + sema ‘мәғәнә’] (Р: моносемия; И.: monosemy; T.: tek anlamlılık) и. лингв.
һүҙҙең бер генә мәғәнәгә эйә булыуы. □ Моносемия. Моносемияға ҡараған һуҙҙәр. Моносемияның аңлатмаһы.
МОНОСПЕКТАКЛЬ [рус. < лат. monos ‘бер’ + spectaculum ‘күренеш’] (Р: моноспектакль; И.: one man show; T.: tek kişilik gösteri) и. сәнғ.
Бер генә актёр уйнаған спектакль. □ Моноспектакль (спектакль одного актёра). Мо-носпектаклдең премьераһы. Моноспектакль режиссёры. Моноспектакль ҡуйыу.
МОНОТЕИЗМ [рус. < лат. monos ‘бер’ + theos ‘алла’] (Р: монотеизм; И.: monotheism; T.: tektanrıcılık) и. кит.
Алла берәү тигән дин; киреһе — политеизм. □ Монотеизм (религия о признании единого Бога, единобожие). Монотеизм идеяһы. Ислам дине монотеизмға нигеҙләнгән.
МОНОТЕИСТ [рус.] (Р: монотеист; И.: monotheist; T.: tektanrıcı kimse) и.
Монотеизм яҡлы кеше. □ Монотеист, сторонник монотеизма. Христиан монотеистары тәғлимәте. Монотеистар менән интервью. Монотеист булыу.
МОНОТЕИСТИК (Р: монотеистический; И.: monotheistic; T.: tektanrıcılıkla ilgili) с.
Монотеизмға нигеҙләнгән. □ Монотеистический. Монотеистик тәғлимәт. Монотеистик ҡараш. Монотеистик диндәр.
МОНОТИП (монотибы) [рус. < лат. monos + typos] (Р.: монотип; И.: monotype; Т.: monotip) и. махс. иҫк.
Хәрефтәрҙе айырым-айырым ҡойоп йыя торған типографик машина. □ Монотип (вид наборной машины). Монотип наборы. Монотип таҫмаһы. Монотипта баҫыу.
МОНОТИПСЫ (Р: монотипист; И.: monotyper; T.: monotipçi) и. махс. иҫк.
334
1. Берәй нәмәне эшләп сығарыу йәки һатыу өлкәһендәге сикләнмәгән тулы хоҡуҡ. □ Монополия. / Монопольный. Дәуләт монополияһы. Тышҡы сауҙа монополияһы. ■ Либерал демократтар сеймал, электр энергияһы, алкоголле эсемлектәр, тәмәке сауҙаһына дәуләт монополияһы индереу буйынса әуҙемлек курһәтергә вәғәҙә итә. «Ағиҙел», № 11,2011.
2. Ниндәйҙер бер хужалыҡ әлкәһендә хакимлыҡ итеү һәм максималь табыш алыу өсөн капиталды концентрациялау нигеҙендә барлыҡҡа килгән эре берләшмә. □ Монополия. / Монопольный. Монополиялар конкуренцияһы. ■ Унда [Дәуләт Думаһына һайланыусы депутаттар вәғәҙәһендә] Рәсәй граждандарына юғары сифатлы тормош, суверенлы демократияның уҫеше, меце-наттарға ташламалар, педагогик хеҙмәткәрҙәргә юғары эш хаҡы, тәбиғи монополияларға реформа, аграр хужалыҡты, ғөмумән, ауыл инфраструктураһын уҫте-реу, торлаҡ төҙөлөшөн көсәйтеу һ. б. вәғәҙә ителгән. «Ағиҙел», № 11, 2011.
МОНОПОЛИЯЛАШТЫРЫЛЫУ (монополиялаштырыл-) ҡ. төш. ҡар. монополиялаштырыу. страд, от монополиялаштырыу. Монополиялаштырылған хужалыҡ тармаҡтары. Илдә хәрби ҡорал етештереу монополиялаштырылды.
МОНОПОЛИЯЛАШТЫРЫУ (монополиялаштыр-) (Р.: монополизировать; И.: monopolize; T.: tekelleştirmek) ҡ.
Ниндәйҙер эш, хужалыҡ әлкәһендә монополия урынлаштырыу, монополия хәленә килтереү. □ Монополизировать. // Монополизация. Тышҡы баҙарҙы монополиялаштырыу. Төҫлө металлургия етештереу тармағын монополиялаштырыу. Полимер тауарҙар етештереу тармағын монополиялаштырыу.
МОНОПОЛЬ (Р.: монопольный; И.: exclusive; monopolistic; T.: tekelci) с.
Монополия принциптарына нигеҙле, монополияға (1) мөнәсәбәтле. □ Монопольный. Монополь хоҡуҡ. Монополь биләмә. Монополь ойошма.
МОНОРЕЛЬС [рус.] (Р: монорельс; И.: monorail; T.: tek ray) и.
Бер рельслы аҫмалы юл. □ Монорельс (железная дорога, в которой используется один несущий рельс). Монорельстан йөрөу. Монорельс төҙөу.
МОНОСЕМИЯ [рус. < лат. monos ‘бер’ + sema ‘мәғәнә’] (Р: моносемия; И.: monosemy; T.: tek anlamlılık) и. лингв.
һүҙҙең бер генә мәғәнәгә эйә булыуы. □ Моносемия. Моносемияға ҡараған һуҙҙәр. Моносемияның аңлатмаһы.
МОНОСПЕКТАКЛЬ [рус. < лат. monos ‘бер’ + spectaculum ‘күренеш’] (Р: моноспектакль; И.: one man show; T.: tek kişilik gösteri) и. сәнғ.
Бер генә актёр уйнаған спектакль. □ Моноспектакль (спектакль одного актёра). Мо-носпектаклдең премьераһы. Моноспектакль режиссёры. Моноспектакль ҡуйыу.
МОНОТЕИЗМ [рус. < лат. monos ‘бер’ + theos ‘алла’] (Р: монотеизм; И.: monotheism; T.: tektanrıcılık) и. кит.
Алла берәү тигән дин; киреһе — политеизм. □ Монотеизм (религия о признании единого Бога, единобожие). Монотеизм идеяһы. Ислам дине монотеизмға нигеҙләнгән.
МОНОТЕИСТ [рус.] (Р: монотеист; И.: monotheist; T.: tektanrıcı kimse) и.
Монотеизм яҡлы кеше. □ Монотеист, сторонник монотеизма. Христиан монотеистары тәғлимәте. Монотеистар менән интервью. Монотеист булыу.
МОНОТЕИСТИК (Р: монотеистический; И.: monotheistic; T.: tektanrıcılıkla ilgili) с.
Монотеизмға нигеҙләнгән. □ Монотеистический. Монотеистик тәғлимәт. Монотеистик ҡараш. Монотеистик диндәр.
МОНОТИП (монотибы) [рус. < лат. monos + typos] (Р.: монотип; И.: monotype; Т.: monotip) и. махс. иҫк.
Хәрефтәрҙе айырым-айырым ҡойоп йыя торған типографик машина. □ Монотип (вид наборной машины). Монотип наборы. Монотип таҫмаһы. Монотипта баҫыу.
МОНОТИПСЫ (Р: монотипист; И.: monotyper; T.: monotipçi) и. махс. иҫк.
334