Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VI. 370 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
МӨКӘЙҘӘҮ
Бөкрөгә әйләнеү; бөкрө булыу. □ Горбиться, сутулиться; становиться сутулым. Ауырыуҙан мөкшәндән китеу.
МӨКӘЙҘӘҮ (мөкәйҙә-) ҡ. ҡар. имгәкләү. Бала мөкәйҙәй башланы.
МӨКӘЙЛӘҮ (мөкәйлә-) ҡ. диал. ҡар. имгәкләү. Мөкәйләп йөрөу.
МӨКӘММӘЛ [ғәр. (Р.: завершённый; И.: finished; T.: mükemmel) с. иҫк.
Тамамланған, тулы, камил. □ Завершённый, законченный, совершенный. Мөкәммәл эш. ■ Инде уткән сәғәҙәт һәм шатлыҡтарҙы, был бәхтиәрлекте бирергә сәбәпсе булған олатайыма миннәтдәрмен. Саф булған ошо мөхәббәт ғаләмдә иц мөкәммәл нәмәнец яҡшылыҡ булыуын тағы ла бер ҡат иҫбат итте. М. Ғафури.
МӨКӘММӘЛЛЕК (мөкәммәллеге) (Р.: совершенство; И.: perfection; T: mükemmellik) и. иҫк.
Бөтә яҡтан тулы, килешле, камил булыу сифаты; теүәллек; камиллыҡ. □ Совершенство. Эштәге мөкәммәллек. Мөкәм-мәллеккә ынтылыу. Мөкәммәллеге менән шатландырҙы.
МӨКӘММӘЛЛӘШЕҮ (мөкәммәлләш-) (Р: совершенствоваться; И.: improve; perfect; T: mükemmelleşmek) ҡ. иҫк.
Камил хәлгә килеү, камиллашыу; яҡшырыу, һәйбәтләнеү. □ Совершенствоваться, доводиться до совершенства. // Совершенствование. Эш һөҙөмтәләре куҙгә куренеп мөкәммәлләшә бара.
МӨКӘММӘЛЛӘШТЕРЕЛЕҮ (мөкәммәлләштерел-) ҡ. иҫк. төш. ҡар. мөкәммәлләшеү. страд, от мөкәммәлләшеү. Һөҙөмтәләр мөкәммәлләштерелә бара.
МӨКӘММӘЛЛӘШТЕРЕҮ (мөкәммәлләштер-) ҡ. иҫк. йөкм. ҡар. мөкәммәлләшеү. понуд. от мөкәммәлләшеү. Шәкерттәр тасуири уҡыуҙарын мөкәммәлләштерҙеләр.
МӨКӘММӘЛСӘ (Р: полностью; И.: fully; T: mükemmelen)/?, иҫк.
Тулы көйө, бөтөнләйе менән; тулыһынса. □ Полностью, целиком. ■ Инсаниәт шәжәрәһенән йыйып әҫәр, милләткә мөкәммәлсә курһәт хеҙмәт. С. Яҡшығолов.
МӨКӘРЛИК (мөкәрлиге) (Р: улитка; И.: snail; T: salyangoz) и. зоол. диал. ҡар. ҡусҡар.
Бормаса ҡабырсаҡлы шыуышып йөрөй торған бөжәк. □ Улитка. Алма мөкәрлиге. Йөҙөм мөкәрлиге.
МӨКӘРӘМ [ғәр. (Р.: уважаемый; И.: respected; T: mükerrem) с. иҫк. ҡар. хөрмәтле.
1. Хөрмәткә, ихтирамға лайыҡ булған; ҡәҙерле. □ Уважаемый, почитаемый, дорогой. Мөкәрәм уҡытыусы. Мөкәрәм булыу.
2. Кешенән тарыҡмай торған; кешелекле. □ Добрый, отзывчивый. Мөкәрәм кеше. Мөкәрәм куршеләр.
МӨКӘТӘ ЯН (Р: лук с тетивой из волчьих сухожилий; И.: special kind of bow; T: kurt kirişinden yapılan yay) и. этн.
Һыртына бүре тарамышы тартып эшләнгән ян. □ Лук с тетивой из волчьих сухожилий. Мөкәтә ян тағып йөрөу.
МӨКӘЧЛӘҮ (мөкәчлә-) ҡ. диал. ҡар. имгәкләү. Мөкәчләп йөрөу.
МӨҠАЙӘСӘ ИТЕҮ (мөҡайәсә ит-) (Р: сравнивать кого-что', И.: compare; T: mukayese etmek) ҡ. иҫк. ҡар. сағыштырыу.
Оҡшашлығын һәм айырмаһын билдәләү өсөн нәмәләрҙе йәки күренештәрҙе тиңләштереү. □ Сравнивать, сопоставлять кого-что. Мөҡайәсә итеп ҡарау. Мөҡайәсә итеп тикшереу. ■ Беҙҙец хаятыбыҙ газета вә матбуғат илә мөҡайәсә ителер. М. Ғафури.
МӨҠБӘРӘ [ғәр. (Р: могила; И.: grave; T.: mezar) и. иҫк. ҡар. ҡәбер.
Мәрхүмде ерләр өсөн әҙерләнгән соҡор; мәрҡәд. □ Могила. Мөҡбәрә ташы. ■ Уныц янында хан мөҡбәрәләренец баҡсаһы, .. ике бейек торба барҙыр. М. Өмөтбаев.
МӨҠИӘТ [ғәр. а£с] (Р: страстный; И.: passionate; T.: ateşli) с.
1. Дәрте, илһамы булған; дәртле, тәүәккәл. □ Страстный, решительный. Мөҡиәт кеше. Мөҡиәт бейеу. Мөҡиәт булыу.
2. диал. Төрлө эшкә, йәшәү шарттарына талымһыҙ булған; әрһеҙ. □ Неприхотливый. Фатима эшкә мөҡиәт ул.
МӨҠСИН (Р: название одного из родовых подразделений башкир; И.: one of Bash-
370
Бөкрөгә әйләнеү; бөкрө булыу. □ Горбиться, сутулиться; становиться сутулым. Ауырыуҙан мөкшәндән китеу.
МӨКӘЙҘӘҮ (мөкәйҙә-) ҡ. ҡар. имгәкләү. Бала мөкәйҙәй башланы.
МӨКӘЙЛӘҮ (мөкәйлә-) ҡ. диал. ҡар. имгәкләү. Мөкәйләп йөрөу.
МӨКӘММӘЛ [ғәр. (Р.: завершённый; И.: finished; T.: mükemmel) с. иҫк.
Тамамланған, тулы, камил. □ Завершённый, законченный, совершенный. Мөкәммәл эш. ■ Инде уткән сәғәҙәт һәм шатлыҡтарҙы, был бәхтиәрлекте бирергә сәбәпсе булған олатайыма миннәтдәрмен. Саф булған ошо мөхәббәт ғаләмдә иц мөкәммәл нәмәнец яҡшылыҡ булыуын тағы ла бер ҡат иҫбат итте. М. Ғафури.
МӨКӘММӘЛЛЕК (мөкәммәллеге) (Р.: совершенство; И.: perfection; T: mükemmellik) и. иҫк.
Бөтә яҡтан тулы, килешле, камил булыу сифаты; теүәллек; камиллыҡ. □ Совершенство. Эштәге мөкәммәллек. Мөкәм-мәллеккә ынтылыу. Мөкәммәллеге менән шатландырҙы.
МӨКӘММӘЛЛӘШЕҮ (мөкәммәлләш-) (Р: совершенствоваться; И.: improve; perfect; T: mükemmelleşmek) ҡ. иҫк.
Камил хәлгә килеү, камиллашыу; яҡшырыу, һәйбәтләнеү. □ Совершенствоваться, доводиться до совершенства. // Совершенствование. Эш һөҙөмтәләре куҙгә куренеп мөкәммәлләшә бара.
МӨКӘММӘЛЛӘШТЕРЕЛЕҮ (мөкәммәлләштерел-) ҡ. иҫк. төш. ҡар. мөкәммәлләшеү. страд, от мөкәммәлләшеү. Һөҙөмтәләр мөкәммәлләштерелә бара.
МӨКӘММӘЛЛӘШТЕРЕҮ (мөкәммәлләштер-) ҡ. иҫк. йөкм. ҡар. мөкәммәлләшеү. понуд. от мөкәммәлләшеү. Шәкерттәр тасуири уҡыуҙарын мөкәммәлләштерҙеләр.
МӨКӘММӘЛСӘ (Р: полностью; И.: fully; T: mükemmelen)/?, иҫк.
Тулы көйө, бөтөнләйе менән; тулыһынса. □ Полностью, целиком. ■ Инсаниәт шәжәрәһенән йыйып әҫәр, милләткә мөкәммәлсә курһәт хеҙмәт. С. Яҡшығолов.
МӨКӘРЛИК (мөкәрлиге) (Р: улитка; И.: snail; T: salyangoz) и. зоол. диал. ҡар. ҡусҡар.
Бормаса ҡабырсаҡлы шыуышып йөрөй торған бөжәк. □ Улитка. Алма мөкәрлиге. Йөҙөм мөкәрлиге.
МӨКӘРӘМ [ғәр. (Р.: уважаемый; И.: respected; T: mükerrem) с. иҫк. ҡар. хөрмәтле.
1. Хөрмәткә, ихтирамға лайыҡ булған; ҡәҙерле. □ Уважаемый, почитаемый, дорогой. Мөкәрәм уҡытыусы. Мөкәрәм булыу.
2. Кешенән тарыҡмай торған; кешелекле. □ Добрый, отзывчивый. Мөкәрәм кеше. Мөкәрәм куршеләр.
МӨКӘТӘ ЯН (Р: лук с тетивой из волчьих сухожилий; И.: special kind of bow; T: kurt kirişinden yapılan yay) и. этн.
Һыртына бүре тарамышы тартып эшләнгән ян. □ Лук с тетивой из волчьих сухожилий. Мөкәтә ян тағып йөрөу.
МӨКӘЧЛӘҮ (мөкәчлә-) ҡ. диал. ҡар. имгәкләү. Мөкәчләп йөрөу.
МӨҠАЙӘСӘ ИТЕҮ (мөҡайәсә ит-) (Р: сравнивать кого-что', И.: compare; T: mukayese etmek) ҡ. иҫк. ҡар. сағыштырыу.
Оҡшашлығын һәм айырмаһын билдәләү өсөн нәмәләрҙе йәки күренештәрҙе тиңләштереү. □ Сравнивать, сопоставлять кого-что. Мөҡайәсә итеп ҡарау. Мөҡайәсә итеп тикшереу. ■ Беҙҙец хаятыбыҙ газета вә матбуғат илә мөҡайәсә ителер. М. Ғафури.
МӨҠБӘРӘ [ғәр. (Р: могила; И.: grave; T.: mezar) и. иҫк. ҡар. ҡәбер.
Мәрхүмде ерләр өсөн әҙерләнгән соҡор; мәрҡәд. □ Могила. Мөҡбәрә ташы. ■ Уныц янында хан мөҡбәрәләренец баҡсаһы, .. ике бейек торба барҙыр. М. Өмөтбаев.
МӨҠИӘТ [ғәр. а£с] (Р: страстный; И.: passionate; T.: ateşli) с.
1. Дәрте, илһамы булған; дәртле, тәүәккәл. □ Страстный, решительный. Мөҡиәт кеше. Мөҡиәт бейеу. Мөҡиәт булыу.
2. диал. Төрлө эшкә, йәшәү шарттарына талымһыҙ булған; әрһеҙ. □ Неприхотливый. Фатима эшкә мөҡиәт ул.
МӨҠСИН (Р: название одного из родовых подразделений башкир; И.: one of Bash-
370