Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VI. 402 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
мөштөк
1. Төрөлгән тәмәкене кейҙереп тарта торған нәмә. □ Мундштук. Һөйәк мөштөк. Гәрәбә мөштөк. Мөштөк таҙартыу.
2. Музыка ҡоралының ауыҙға ҡуя торған өлөшө. □ Мундштук (часть музыкального инструмента). Флейта мөштөгө. Мөштөгөн алмаштырып куйыу. Мөштөк таҙартыу.
МӨШТӨК II (мөштөгө) (Р.: название одного из родовых подразделений башкир; И.: one of Bashkir clan names; T: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Ҡаршын ҡәбиләһенә ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Название одного из родовых подразделений башкир племени каршин. Мөштөк ере. Мөштөк башҡорто. Мөштөктәр араһы. Мөштөктәр ораны.
МӨШТӨКӘЙ с. ҡар. мөштөм I, 1. Мөш-төкәй генә ҡатын. Мөштөкәй кеше.
МӨШТӨМ I (Р: жалкий; И.: wretched; piss poor; T: acınacak) c.
1. Әсенеү, йәлләү тойғоһо уятҡан; йәлләүес. □ Жалкий, убогий, несчастный. Мөштөм кеше. Мөштөм хәл. Мөштөм көнкүреш.
2. Һөйләшеп бармаған, тыныс. □ Неразговорчивый, тихий, спокойный. Мөштөм ҡыҙыҡай.
МӨШТӨМ II (Р: жалко; И.: wretched; piss poor; T: acınacak)/?.
1. Әсенеү, йәлләү тойғоһо уятҡыс; йәл-ләткес. □ Жалко, несчастно. Мөштөм йәшәү. Мөштөм булып күренеү.
2. Өндәшмәй тып-тын, тауыш-тынһыҙ ғына. □ Неразговорчиво, тихо, спокойно. Мөштөм генә йөрөй бирҙе. ■ Бығаса мөштөм генә йөрөгән был бәләкәй ҡыҙҙың [Фәриҙәнец] батырлығы, тәүге тапҡыр ишетелгән яңғырауыҡлы тауышы бар кешене лә таң ҡалдырҙы. Ф. Рәхимғолова.
МӨШТӘЙЕҮ (мөштәй-) (Р: пригорюниться; И.: become sad; T.: hüzünlenmek) ҡ.
1. Күңелһеҙ, тын, меҫкен ҡиәфәт алыу. □ Пригорюниться. Мөштәйеп ҡалыу.
2. Бөкөрәйеп йөрөү. □ Съёживаться, корчиться, горбиться. Мөштәйеп йөрөү.
МӨШТӘЙЕШЕҮ (мөштәйеш-) ҡ. урт. ҡар. мөштәйеү, взаимн. от мөштәйеү. Мөштәйешеп ултырыу.
МӨШТӘИТЕҮ (мөштәйт-) ҡ. йөкм. ҡар. мөштәйеү, понуд. от мөштәйеү. Мөштәй-теп бөтөрөү.
МӨШТӘРИ I [ғәр. >4 (Р: Юпитер; И.: Jove; T.: Müşteri) и. иҫк.
(баш хәреф менән) Ҡояш системаһында Ҡояштан бишенсе торған планета. □ Юпитер. Мөштәри һүрәте.
МӨШТӘРИ II [ғәр. >4 (Р: клиент; И.: client; T.: müşteri) и. иҫк.
Кемдер тарафынан даими хеҙмәтлән-дерелгән ойошма йәки айырым кеше.
□ Клиент. ■ Татар мөхәрриренең ҡайғыһы — бер-береһен ҡәләм илә сәнсеп еңергә тырышмаҡ, Һаҙый хәлфәнең ҡайғыһы — ваҡыты илә төрлө хыялый мәҡәлә вә ялған хәбәрҙәр яҙып булһа ла мөштәри күбәйтмәк һәм, мөфти хәҙрәт үлһә .. мөфти булып һайланмаҡ. Ш. Бабич.
МӨШТӘРӘК [ғәр. (Р: общий; И.: combined; T.: müşterek) с. иҫк.
Бөтәһенә лә ҡағылышлы, мөнәсәбәтле; бөтәһен дә эсенә алған; уртаҡ, дөйөм. □ Общий, совместный. Мөштәрәк эш. Мөштәрәк йорт. Мөштәрәк ер. Шәкерттәргә мөштәрәк бурыс ҡуйылды.
МӨШФИҠ [ғәр. (5^] (Р: сострадательный; И.: compassionate; T.: müşfik) с. иҫк.
Шәфҡәтле, мәрхәмәтле; яҡшы күңелле.
□ Сострадательный, милосердный. Мөш-фиҡ кеше. Мөшфиҡ ҡылыҡ. Мөшфиҡ эш.
МӨШӘ и. диал. ҡар. мөсәл. Мөшә буйынса.
МӨШӘРРӘФ [ғәр. (Р: уважаемый; И.: honorable; T.: müşerref) с. иҫк.
Яҡшы яғы менән танылған; авторитетлы, хөрмәтле. □ Уважаемый, почитаемый. ■ [Ғилметдин — Туҡайға:] Хәсән бай ҙа һеҙҙең шиғырҙарығыҙҙы нәшер итеү менән мөшәррәф булырға .. теләй. С. Ҡудаш.
МӨЬМИН [ғәр. (»] (Р: верующий; И.: believer; moslem; T.: mümin) и.
Ислам динен тотҡан кеше; мосолман.
□ Верующий, правоверный; мусульманин. Мөьмин булыу. Мөьмин халыҡ. ■ Бер Хоҙай бәндәһе мөьминдең йәнен ҡотҡарырға тырышып ҡараным. Булманы. Бөйөк Алла насип итмәне. К. Мәргән. Тирә-яғын бе
402
1. Төрөлгән тәмәкене кейҙереп тарта торған нәмә. □ Мундштук. Һөйәк мөштөк. Гәрәбә мөштөк. Мөштөк таҙартыу.
2. Музыка ҡоралының ауыҙға ҡуя торған өлөшө. □ Мундштук (часть музыкального инструмента). Флейта мөштөгө. Мөштөгөн алмаштырып куйыу. Мөштөк таҙартыу.
МӨШТӨК II (мөштөгө) (Р.: название одного из родовых подразделений башкир; И.: one of Bashkir clan names; T: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Ҡаршын ҡәбиләһенә ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Название одного из родовых подразделений башкир племени каршин. Мөштөк ере. Мөштөк башҡорто. Мөштөктәр араһы. Мөштөктәр ораны.
МӨШТӨКӘЙ с. ҡар. мөштөм I, 1. Мөш-төкәй генә ҡатын. Мөштөкәй кеше.
МӨШТӨМ I (Р: жалкий; И.: wretched; piss poor; T: acınacak) c.
1. Әсенеү, йәлләү тойғоһо уятҡан; йәлләүес. □ Жалкий, убогий, несчастный. Мөштөм кеше. Мөштөм хәл. Мөштөм көнкүреш.
2. Һөйләшеп бармаған, тыныс. □ Неразговорчивый, тихий, спокойный. Мөштөм ҡыҙыҡай.
МӨШТӨМ II (Р: жалко; И.: wretched; piss poor; T: acınacak)/?.
1. Әсенеү, йәлләү тойғоһо уятҡыс; йәл-ләткес. □ Жалко, несчастно. Мөштөм йәшәү. Мөштөм булып күренеү.
2. Өндәшмәй тып-тын, тауыш-тынһыҙ ғына. □ Неразговорчиво, тихо, спокойно. Мөштөм генә йөрөй бирҙе. ■ Бығаса мөштөм генә йөрөгән был бәләкәй ҡыҙҙың [Фәриҙәнец] батырлығы, тәүге тапҡыр ишетелгән яңғырауыҡлы тауышы бар кешене лә таң ҡалдырҙы. Ф. Рәхимғолова.
МӨШТӘЙЕҮ (мөштәй-) (Р: пригорюниться; И.: become sad; T.: hüzünlenmek) ҡ.
1. Күңелһеҙ, тын, меҫкен ҡиәфәт алыу. □ Пригорюниться. Мөштәйеп ҡалыу.
2. Бөкөрәйеп йөрөү. □ Съёживаться, корчиться, горбиться. Мөштәйеп йөрөү.
МӨШТӘЙЕШЕҮ (мөштәйеш-) ҡ. урт. ҡар. мөштәйеү, взаимн. от мөштәйеү. Мөштәйешеп ултырыу.
МӨШТӘИТЕҮ (мөштәйт-) ҡ. йөкм. ҡар. мөштәйеү, понуд. от мөштәйеү. Мөштәй-теп бөтөрөү.
МӨШТӘРИ I [ғәр. >4 (Р: Юпитер; И.: Jove; T.: Müşteri) и. иҫк.
(баш хәреф менән) Ҡояш системаһында Ҡояштан бишенсе торған планета. □ Юпитер. Мөштәри һүрәте.
МӨШТӘРИ II [ғәр. >4 (Р: клиент; И.: client; T.: müşteri) и. иҫк.
Кемдер тарафынан даими хеҙмәтлән-дерелгән ойошма йәки айырым кеше.
□ Клиент. ■ Татар мөхәрриренең ҡайғыһы — бер-береһен ҡәләм илә сәнсеп еңергә тырышмаҡ, Һаҙый хәлфәнең ҡайғыһы — ваҡыты илә төрлө хыялый мәҡәлә вә ялған хәбәрҙәр яҙып булһа ла мөштәри күбәйтмәк һәм, мөфти хәҙрәт үлһә .. мөфти булып һайланмаҡ. Ш. Бабич.
МӨШТӘРӘК [ғәр. (Р: общий; И.: combined; T.: müşterek) с. иҫк.
Бөтәһенә лә ҡағылышлы, мөнәсәбәтле; бөтәһен дә эсенә алған; уртаҡ, дөйөм. □ Общий, совместный. Мөштәрәк эш. Мөштәрәк йорт. Мөштәрәк ер. Шәкерттәргә мөштәрәк бурыс ҡуйылды.
МӨШФИҠ [ғәр. (5^] (Р: сострадательный; И.: compassionate; T.: müşfik) с. иҫк.
Шәфҡәтле, мәрхәмәтле; яҡшы күңелле.
□ Сострадательный, милосердный. Мөш-фиҡ кеше. Мөшфиҡ ҡылыҡ. Мөшфиҡ эш.
МӨШӘ и. диал. ҡар. мөсәл. Мөшә буйынса.
МӨШӘРРӘФ [ғәр. (Р: уважаемый; И.: honorable; T.: müşerref) с. иҫк.
Яҡшы яғы менән танылған; авторитетлы, хөрмәтле. □ Уважаемый, почитаемый. ■ [Ғилметдин — Туҡайға:] Хәсән бай ҙа һеҙҙең шиғырҙарығыҙҙы нәшер итеү менән мөшәррәф булырға .. теләй. С. Ҡудаш.
МӨЬМИН [ғәр. (»] (Р: верующий; И.: believer; moslem; T.: mümin) и.
Ислам динен тотҡан кеше; мосолман.
□ Верующий, правоверный; мусульманин. Мөьмин булыу. Мөьмин халыҡ. ■ Бер Хоҙай бәндәһе мөьминдең йәнен ҡотҡарырға тырышып ҡараным. Булманы. Бөйөк Алла насип итмәне. К. Мәргән. Тирә-яғын бе
402