Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VI. 413 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
МУЛТЫРЛАУ
ишеткәнең барҙыр бит? Бик ғалим, бик шөһрәтле кеше. 3. Биишева.
3. миф. Имсе, дауалаусы. □ Мулла (по башкирской мифологии, выполняет роль знахаря). ■ Сәйфетдин мулла дин әһеле генә тугел, ул им-томсо ла, белемсе лэ ине. Башҡорт мифологияһынан.
♦ Мулла бесәйе тыштан бик тәртипле, ыҫпай булып, эстән яуыз булған кешене әйтәләр. □ Скрытный, затаённый (о человеке).
МУЛЛА БАБАЙ (Р.: почтительное обращение к пожилому грамотному религиозному мужчине; И.: Right Worthy; T.: molla) и. диал.
Уҡымышлы оло йәштәге ир кешегә ихтирам итеп өндәшеү һүҙе. □ Почтительное обращение к пожилому грамотному религиозному мужчине. Мулла бабайҙы тыңлау. Мулла бабай хикәйәте.
МУЛЛАБАШ (Р.: одуванчик; И.: dandelion; T.: karahindiba) и. бот. диал. кар. бәпембә.
Ҡатмарлы сәскәлеләр ғаиләһенә ҡараған ҡыуыш һабаҡлы, һары суҡ сәскәле, туҙғаҡ орлоҡло ваҡ үлән үҫемлек. □ Одуванчик (лат. Taraxacum). Муллабаш сәскәһе.
МУЛЛА БЕЛӘГЕ (Р: ҡыҫтыбый, пирожок с творогом; И.: sort of national pastry; T.: ekşimikli bir yemek türü) и. кул. диал.
Эремсек төрөлгән ҡыҫтыбый. □ Кысты-бый, пирожок с творогом. Мулла беләге бешереу. Мулла беләге ҡуйыу.
МУЛЛАҠАЙ (Р: название одного из родовых подразделений башкир; И.: one of Bashkir clan names; T: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Юрматы ҡәбиләһенә ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Название одного из родовых подразделений башкир-юрма-тинцев. Муллаҡай кешеһе. Муллаҡай батыры. Муллаҡайҙар араһы.
МУЛЛАЛЫҠ (муллалығы) (Р: должность муллы; И.: mullah’s office; T.: mollalık) и.
Мулла вазифаһы. □ Должность, обязанности муллы. Муллалыҡҡа уҡыу. Муллалыҡ бурысы. Муллалыҡ итеу. ■ Аптырағаны
йәнә шул: бығаса динде, муллаларҙы артыҡ минһемәгән атаһы ни эшләп улын муллалыҡҡа уҡытыу уйына килде икән? Ә. Хәкимов. Туй мәжлесен бөтәһенән дә бигерәк ысынлап алып муллалыҡ итә башлаған Әпҡадир зарығып көттө. К. Мәргән.
МУЛЛА-МОНТАҒАЙ (Р: служители культа; И.: moslem ministers, votarists; T.: mollalar) и. йыйн.
Дин әһелдәре. □ Служители культа (у мусульман). И Мулла-монтағайҙарҙың ҡара эше нығыраҡ фашлана барған һайын, Ғәли шәкерттең мәҙрәсәнән, диндән һыуына барыуы — ана шул һыҙыҡтарҙың береһе. К. Әхмәтйәнов.
МУЛЛА САЛМАСЫ и. бот. диал. ҡар. муллабаш. Мулла салмасы йыйыу.
МУЛЛАТАЙ (Р: мулла преклонного возраста; И.: aged mullah; T.: ihtiyar molla) и. иҫк.
Өлкән йәштәге мулла. □ Мулла преклонного возраста. Муллатай кәңәше. Муллатай һуҙе. Муллатайҙы хөрмәт итеу.
МУЛЛАУ (мулла-) (Р: изобиловать; И.: be copious; T.: bol olmak) ҡ. һөйл.
Мул (1) тотоноу, мул биреү, мул ҡыланыу. □ Изобиловать; расходовать, не считаясь с затратами. Итте муллау. Аҡсаны муллау.
МУЛЛА ҮЛӘНЕ и. бот. диал. ҡар. меңьяпраҡ. Мулла уләне сәскәһе. Мулла улэне дауаһы.
МУЛЛЫҠ (муллығы) (Р: обилие; И.: profusion; T.: bolluk) и.
Етешлек, байлыҡ. □ Обилие, изобилие, достаток. Муллыҡта йәшәу. И «Tay артында — муллыҡ, етеш тормош, әсәй, атай ҡайтыр, атла, атла!» Ышанамы теле һөйләгәнгә, уҙенә көс инеп китә хатта. Г. Ҡотоева.
МУЛТЫРАУ (мултыра-) (Р: быть чистым, прозрачным; И.: be opaque; T.: temiz olmak) ҡ. диал. •
Таҙа булыу, үтә күренеп тороу. □ Быть чистым, прозрачным (о воде). Мултырап ятыу.
МУЛТЫРЛАУ (мултырла-) ҡ. диал. ҡар. мултырау. Мултырлап ағыу.
413
ишеткәнең барҙыр бит? Бик ғалим, бик шөһрәтле кеше. 3. Биишева.
3. миф. Имсе, дауалаусы. □ Мулла (по башкирской мифологии, выполняет роль знахаря). ■ Сәйфетдин мулла дин әһеле генә тугел, ул им-томсо ла, белемсе лэ ине. Башҡорт мифологияһынан.
♦ Мулла бесәйе тыштан бик тәртипле, ыҫпай булып, эстән яуыз булған кешене әйтәләр. □ Скрытный, затаённый (о человеке).
МУЛЛА БАБАЙ (Р.: почтительное обращение к пожилому грамотному религиозному мужчине; И.: Right Worthy; T.: molla) и. диал.
Уҡымышлы оло йәштәге ир кешегә ихтирам итеп өндәшеү һүҙе. □ Почтительное обращение к пожилому грамотному религиозному мужчине. Мулла бабайҙы тыңлау. Мулла бабай хикәйәте.
МУЛЛАБАШ (Р.: одуванчик; И.: dandelion; T.: karahindiba) и. бот. диал. кар. бәпембә.
Ҡатмарлы сәскәлеләр ғаиләһенә ҡараған ҡыуыш һабаҡлы, һары суҡ сәскәле, туҙғаҡ орлоҡло ваҡ үлән үҫемлек. □ Одуванчик (лат. Taraxacum). Муллабаш сәскәһе.
МУЛЛА БЕЛӘГЕ (Р: ҡыҫтыбый, пирожок с творогом; И.: sort of national pastry; T.: ekşimikli bir yemek türü) и. кул. диал.
Эремсек төрөлгән ҡыҫтыбый. □ Кысты-бый, пирожок с творогом. Мулла беләге бешереу. Мулла беләге ҡуйыу.
МУЛЛАҠАЙ (Р: название одного из родовых подразделений башкир; И.: one of Bashkir clan names; T: bir Başkurt soyunun ismi) и. этн.
Юрматы ҡәбиләһенә ҡараған бер башҡорт аймағының исеме. □ Название одного из родовых подразделений башкир-юрма-тинцев. Муллаҡай кешеһе. Муллаҡай батыры. Муллаҡайҙар араһы.
МУЛЛАЛЫҠ (муллалығы) (Р: должность муллы; И.: mullah’s office; T.: mollalık) и.
Мулла вазифаһы. □ Должность, обязанности муллы. Муллалыҡҡа уҡыу. Муллалыҡ бурысы. Муллалыҡ итеу. ■ Аптырағаны
йәнә шул: бығаса динде, муллаларҙы артыҡ минһемәгән атаһы ни эшләп улын муллалыҡҡа уҡытыу уйына килде икән? Ә. Хәкимов. Туй мәжлесен бөтәһенән дә бигерәк ысынлап алып муллалыҡ итә башлаған Әпҡадир зарығып көттө. К. Мәргән.
МУЛЛА-МОНТАҒАЙ (Р: служители культа; И.: moslem ministers, votarists; T.: mollalar) и. йыйн.
Дин әһелдәре. □ Служители культа (у мусульман). И Мулла-монтағайҙарҙың ҡара эше нығыраҡ фашлана барған һайын, Ғәли шәкерттең мәҙрәсәнән, диндән һыуына барыуы — ана шул һыҙыҡтарҙың береһе. К. Әхмәтйәнов.
МУЛЛА САЛМАСЫ и. бот. диал. ҡар. муллабаш. Мулла салмасы йыйыу.
МУЛЛАТАЙ (Р: мулла преклонного возраста; И.: aged mullah; T.: ihtiyar molla) и. иҫк.
Өлкән йәштәге мулла. □ Мулла преклонного возраста. Муллатай кәңәше. Муллатай һуҙе. Муллатайҙы хөрмәт итеу.
МУЛЛАУ (мулла-) (Р: изобиловать; И.: be copious; T.: bol olmak) ҡ. һөйл.
Мул (1) тотоноу, мул биреү, мул ҡыланыу. □ Изобиловать; расходовать, не считаясь с затратами. Итте муллау. Аҡсаны муллау.
МУЛЛА ҮЛӘНЕ и. бот. диал. ҡар. меңьяпраҡ. Мулла уләне сәскәһе. Мулла улэне дауаһы.
МУЛЛЫҠ (муллығы) (Р: обилие; И.: profusion; T.: bolluk) и.
Етешлек, байлыҡ. □ Обилие, изобилие, достаток. Муллыҡта йәшәу. И «Tay артында — муллыҡ, етеш тормош, әсәй, атай ҡайтыр, атла, атла!» Ышанамы теле һөйләгәнгә, уҙенә көс инеп китә хатта. Г. Ҡотоева.
МУЛТЫРАУ (мултыра-) (Р: быть чистым, прозрачным; И.: be opaque; T.: temiz olmak) ҡ. диал. •
Таҙа булыу, үтә күренеп тороу. □ Быть чистым, прозрачным (о воде). Мултырап ятыу.
МУЛТЫРЛАУ (мултырла-) ҡ. диал. ҡар. мултырау. Мултырлап ағыу.
413