Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VI. 478 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
МӘНФҮР
Юҡҡа сығыу. □ Устареть. И Мэнсу х булыр хәҙер иҫке диндәр, иҫке таурат, иҫке йолалар. М. Ғафури.
МӘНФҮР [ғәр. (Р.: отвратительный; И.: disgusting; T.: menfur) с. иҫк.
Ерәнгес, нәфрәт тойғоһо уятҡан. □ Отвратительный, омерзительный, мерзкий. Мәнфур дошман. ■ Ҡан томанында йөҙә мәнфур улем ғифриттәре. Ш. Бабич.
МӘНФӘҒӘТ [ғәр. (Р.: польза; И.: benefit; T.: menfaat) и.
1. Кемдеңдер йәки нимәнеңдер файҙаһы, тейгән яҡшылығы. □ Польза, благо. Мәнфәғәт табыу. Мәнфәғәт курһәтеу. Мәнфәғәтен яҡлау. Мәнфәғәтен куреу. Унан мәнфәғәт юҡ. ■ Мәнфәғәт сыҡҡан сағында серле куҙҙэр ялт итә. Ш. Бабич.
2. Кемдеңдер йәки нимәнеңдер ихтыяжы, талабы. □ Польза, интерес. ■ [Ғилман -рәйескә:] Ниңә ҡайтармай, ти, ҡайтарабыҙ, сөнки бында шәхси мәнфәғәт тугел, дөйөм урман мәнфәғәттәре өҫтөн ҡуйылырға тейеш. Н. Мусин. Шиғриәт — ул иң юғары әхлаҡ, халыҡ мәнфәғәтенә тоғролоҡ. Ф. Туғыҙбаева.
МӘНФӘҒӘТ ИТЕҮ (мәнфәғәт ит-) ҡ. ҡар. мәнфәғәтләнеү. ■ Барыбер буш, тәләф булып ята, унан мәнфәғәт итә алмайбыҙ. Т. Хәйбуллин.
МӘНФӘҒӘТЛЕ (Р: полезный; И.: useful; T: menfaatli) с.
Файҙалы, мәнфәғәткә яраған. □ Полезный. Мәнфәғәтле китап. ■ [Урмансы — Төлкөсуринға:] Харап инде, урыҫҡа беҙҙең халыҡтың шулай көн итеуе мәнфәғәтлерәктер инде. Н. Мусин.
МӘНФӘҒӘТЛӘНЕҮ (мәнфәғәтлән-) (Р: использовать; И.: use; T: faydalanmak) ҡ.
Эштә йәки тормошта берәй кәрәк көс тотоноу; ҡулланыу. □ Использовать, употреблять. ■ Бөтә Ирәндек буйында булған сейә, еләк ағастарынан мәнфәғәтләнеу Бра-гиндың рөхсәтендә булған. К. Мәргән.
МӘНФӘҒӘТҺЕҘ (Р: бесполезный; И.: useless; T: menfaatsiz) с.
Файҙаһыҙ, мәнфәғәткә ярамаған. □ Бесполезный. Мәнфәғәтһеҙ эш. Мәнфәғәтһеҙ
диплом. ■ Үләне лә, ағасы ла булмаған мәнфәғәтһеҙ тау. Картотека фондынан.
МӘНХУС [ғәр. о»(Р: несчастный; И.: unhappy; T.: menhus) с. иҫк.
Бәхетһеҙ, бәхеттән мәхрүм булған, бәхете булмаған. □ Несчастный, несчастливый. Мәнхус тормош. Мәнхус кеше. Мәнхус мөхәббәт. ■ Шәйлә мәнхус беҙҙәйем ки ҡап-ҡараңғы көндәрем. Я. Юмаев.
МӘНҺЕҘ с. ҡар. мәнеһеҙ. ■ [Таңһылыу:] Шулай оятҡа ҡалдым мин, Фәнисәкәйем. Зауыҡһыҙ, мәнһеҙ бәндә! Мине, провинциал-каны, шулай оят иттеләр. Р. Камалов.
МӘНШҮР [ғәр. (р: указание; И.: direction; decision; T.: menşur) и. иҫк. ҡар. ҡарар.
Ниҙелер эшләргә, башҡарырға ҡушҡан ҡәтғи күрһәтмә; әмер. □ Указание, постановление, решение. Мәншур сығарыу.
■ Юҡ хәл берлә мәншур алып вә йорт салып вә асбан дл-мдғәшне барып сатып алып, ярлы кеше баласы кеби бик куп ҡарыздар булдым. Ғ. Хөсәйенов. [Мулла:] һинең ни, кем, муллалыҡҡа мәншурең юҡ та баһа. Ғ. Ибраһимов.
МӘНӘҮРӘТЕҮ (мәнәүрәт-) (Р: клонить ко сну; И.: feel sleepy; T.: uyku basmak) ҡ. диал.
Тән ойоп йоҡоға бирелеү, йоҡомһоратыу; иҙрәтеү. □ Клонить ко сну. ■ Апаруҡ ҡына йонсотҡан. Кояш нурҙары мәнәурәтеп кенә йоҡоно килтереп ебәрҙе. Р. Солтангәрәев.
МӘҢГЕ (Р: вечно; И.: perennially; Т: bengi) р.
1. Дауамы сикләнмәгән ваҡыт буйына, ғүмер буйына. □ Вечно, всегда. Мәңге йәшәу. Мәңге ҡартаймау. Мәңге бергә булыу.
■ Ер өҫтөндә уҙенең шәукәтен мәңге һаҡлау өмөтө менән йәшәгән ҡара көстөң ҡәһәрле хөкөмө урынына еткерелеп, мәхкумдәрҙең баштары тубән һалынып төштөләр. М. Ғафури. Бөтә көс, бөтә энергия менән уларҙы [яҡты хәтирәләрҙе] мәңге һаҡлағың килә. Б. Ишемғолов.
2. Бер ҡасан да, бер ваҡытта ла. □ Никогда, ни в коем случае. Мәңге бармайым. ■ Кайҙа ғына ҡайҙа йөрөһә лә, уҡыған баш мәңге хур булмай. Халыҡ йырынан.
478
Юҡҡа сығыу. □ Устареть. И Мэнсу х булыр хәҙер иҫке диндәр, иҫке таурат, иҫке йолалар. М. Ғафури.
МӘНФҮР [ғәр. (Р.: отвратительный; И.: disgusting; T.: menfur) с. иҫк.
Ерәнгес, нәфрәт тойғоһо уятҡан. □ Отвратительный, омерзительный, мерзкий. Мәнфур дошман. ■ Ҡан томанында йөҙә мәнфур улем ғифриттәре. Ш. Бабич.
МӘНФӘҒӘТ [ғәр. (Р.: польза; И.: benefit; T.: menfaat) и.
1. Кемдеңдер йәки нимәнеңдер файҙаһы, тейгән яҡшылығы. □ Польза, благо. Мәнфәғәт табыу. Мәнфәғәт курһәтеу. Мәнфәғәтен яҡлау. Мәнфәғәтен куреу. Унан мәнфәғәт юҡ. ■ Мәнфәғәт сыҡҡан сағында серле куҙҙэр ялт итә. Ш. Бабич.
2. Кемдеңдер йәки нимәнеңдер ихтыяжы, талабы. □ Польза, интерес. ■ [Ғилман -рәйескә:] Ниңә ҡайтармай, ти, ҡайтарабыҙ, сөнки бында шәхси мәнфәғәт тугел, дөйөм урман мәнфәғәттәре өҫтөн ҡуйылырға тейеш. Н. Мусин. Шиғриәт — ул иң юғары әхлаҡ, халыҡ мәнфәғәтенә тоғролоҡ. Ф. Туғыҙбаева.
МӘНФӘҒӘТ ИТЕҮ (мәнфәғәт ит-) ҡ. ҡар. мәнфәғәтләнеү. ■ Барыбер буш, тәләф булып ята, унан мәнфәғәт итә алмайбыҙ. Т. Хәйбуллин.
МӘНФӘҒӘТЛЕ (Р: полезный; И.: useful; T: menfaatli) с.
Файҙалы, мәнфәғәткә яраған. □ Полезный. Мәнфәғәтле китап. ■ [Урмансы — Төлкөсуринға:] Харап инде, урыҫҡа беҙҙең халыҡтың шулай көн итеуе мәнфәғәтлерәктер инде. Н. Мусин.
МӘНФӘҒӘТЛӘНЕҮ (мәнфәғәтлән-) (Р: использовать; И.: use; T: faydalanmak) ҡ.
Эштә йәки тормошта берәй кәрәк көс тотоноу; ҡулланыу. □ Использовать, употреблять. ■ Бөтә Ирәндек буйында булған сейә, еләк ағастарынан мәнфәғәтләнеу Бра-гиндың рөхсәтендә булған. К. Мәргән.
МӘНФӘҒӘТҺЕҘ (Р: бесполезный; И.: useless; T: menfaatsiz) с.
Файҙаһыҙ, мәнфәғәткә ярамаған. □ Бесполезный. Мәнфәғәтһеҙ эш. Мәнфәғәтһеҙ
диплом. ■ Үләне лә, ағасы ла булмаған мәнфәғәтһеҙ тау. Картотека фондынан.
МӘНХУС [ғәр. о»(Р: несчастный; И.: unhappy; T.: menhus) с. иҫк.
Бәхетһеҙ, бәхеттән мәхрүм булған, бәхете булмаған. □ Несчастный, несчастливый. Мәнхус тормош. Мәнхус кеше. Мәнхус мөхәббәт. ■ Шәйлә мәнхус беҙҙәйем ки ҡап-ҡараңғы көндәрем. Я. Юмаев.
МӘНҺЕҘ с. ҡар. мәнеһеҙ. ■ [Таңһылыу:] Шулай оятҡа ҡалдым мин, Фәнисәкәйем. Зауыҡһыҙ, мәнһеҙ бәндә! Мине, провинциал-каны, шулай оят иттеләр. Р. Камалов.
МӘНШҮР [ғәр. (р: указание; И.: direction; decision; T.: menşur) и. иҫк. ҡар. ҡарар.
Ниҙелер эшләргә, башҡарырға ҡушҡан ҡәтғи күрһәтмә; әмер. □ Указание, постановление, решение. Мәншур сығарыу.
■ Юҡ хәл берлә мәншур алып вә йорт салып вә асбан дл-мдғәшне барып сатып алып, ярлы кеше баласы кеби бик куп ҡарыздар булдым. Ғ. Хөсәйенов. [Мулла:] һинең ни, кем, муллалыҡҡа мәншурең юҡ та баһа. Ғ. Ибраһимов.
МӘНӘҮРӘТЕҮ (мәнәүрәт-) (Р: клонить ко сну; И.: feel sleepy; T.: uyku basmak) ҡ. диал.
Тән ойоп йоҡоға бирелеү, йоҡомһоратыу; иҙрәтеү. □ Клонить ко сну. ■ Апаруҡ ҡына йонсотҡан. Кояш нурҙары мәнәурәтеп кенә йоҡоно килтереп ебәрҙе. Р. Солтангәрәев.
МӘҢГЕ (Р: вечно; И.: perennially; Т: bengi) р.
1. Дауамы сикләнмәгән ваҡыт буйына, ғүмер буйына. □ Вечно, всегда. Мәңге йәшәу. Мәңге ҡартаймау. Мәңге бергә булыу.
■ Ер өҫтөндә уҙенең шәукәтен мәңге һаҡлау өмөтө менән йәшәгән ҡара көстөң ҡәһәрле хөкөмө урынына еткерелеп, мәхкумдәрҙең баштары тубән һалынып төштөләр. М. Ғафури. Бөтә көс, бөтә энергия менән уларҙы [яҡты хәтирәләрҙе] мәңге һаҡлағың килә. Б. Ишемғолов.
2. Бер ҡасан да, бер ваҡытта ла. □ Никогда, ни в коем случае. Мәңге бармайым. ■ Кайҙа ғына ҡайҙа йөрөһә лә, уҡыған баш мәңге хур булмай. Халыҡ йырынан.
478