Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VI. 60 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ЛАБОРАТОРИЯ
тәр, тикшеренеүҙәр төрө. □ Лабораторный (вид практических работ для закрепления теоретических исследований). Лаборатор эш. Лаборатор дәрестәрҙә студенттар теоретик белемен нығыта.
ЛАБОРАТОРИЯ [рус. < лат. laborato-rium] (Р.: лаборатория; И.: laboratory; Т.: laboratuvar) и.
1. Махсус ҡорамалдар, препараттар менән тәжрибәләр үткәреп тикшереү, анализлау, һынау һ. б. эксперименталь тикшеренеүҙәр алып барған ойошма йәки уның бер бүлеге. □ Лаборатория. Клиник лаборатория. Биохимия лабораторияһы. Йыһан лабораторияһы. Кафедра лабораторияһы. ■ Лаборатория шарттарында уткәрелгән тәжрибәләре уны [Хәйрулла Ивановичты] ҡәнәғәтләндермәне. Д. Бүләков.
2. Анализлау һәм һынау эштәре алып барған ойошма урынлашҡан бина, бүлмә.
□ Лаборатория (помещение для научных и технических опытов, исследований). Лаборатория ҡорамалдары. V Бер кон кис уларға [Нурислам менән Мәҙинәгә], икәуҙән-икәу лабораторияла ҡалып, иркенләп һөйләшергә мөмкинлек тыуҙы. Ә. Хәкимов. Кыш көнө лабораторияла уткәрелгән төрлө әңгәмәләр һәм докладтар колхозсылар осон, ашау-эсеу кеуек, һәр көн кәрәк булған бер эшкә әйләнгәйне. Ә. Вәли. Был рәсемдәр, булмәне биҙәп тороуға ҡарағанда, стеналарҙы кур-гәҙмәгә, лабораторияға оҡшатып торалар. С. Агиш.
3. кусм. Ижади эшмәкәрлек әлкәһе.
□ Лаборатория (область творческой деятельности). Яҙыусының ижади лабораторияһы.
ЛАБЫ Л Д ЫҠ (лабылдығы) (Р.: ручка дуплянки; И.: kind of peg; T.: bir tür çivi) u. этн. диол.
Стенаға ҡағылған тырпыса сойө. □ Ручка дуплянки.
ЛАБЫРЛАҠ (Р: болтливый; И.: talkative; T.: geveze, lâkırdılı) с. һөйл.
Күп һөйләүсән. □ Болтливый. / Болтун, говорун; болтунья, говорунья. Лабырлаҡ кеше. Лабырлаҡ кеше менән бер булмәлә ултырып эшләусегә туҙемлек кәрәк. Юлдашым лабырлаҡ кеше булып сыҡты.
ЛАБЫРЛАТЫУ (лабырлат-) ҡ. йөкм. ҡар. лабырлау, понуд. от лабырлау.
ЛАБЫРЛАУ (лабырла-) (Р: тараторить; И.: jabber; gibber; T.: mitralyöz gibi konuşmak) ҡ.
Бер туҡтауһыҙ хәбәр һөйләү. □ Тараторить, трещать. Лабырлап һөйләшеу. Лабырлап барыу. Лабырларға тотоноу. ■ Кешеләрҙең тегендә-бында лабырлап һөйләшкәне, мал ҡыуалағаны, кемдеңдер биҙрә ҡылыстарын сыңҡылдатып һыуға киткәне ишетелә. Н. Мусин. [Әбей — ҡыҙҙарға:] Лабырлап һөйләшеп, ҡысҡырып көлөшмәгеҙ. Һ. Дәүләтшина.
ЛАБЫРЛАШЫУ (лабырлаш-) ҡ. урт. ҡар. лабырлау, взаимн. от лабырлау. ■ Ер аҫтынан куп кеше һөйләшеугә оҡшаған тоноҡ тауыштар ишетелеп ҡала ине. Улар нимәлер тураһында лабырлаша ине. Б. Рафиҡов. Аттар ярһып ер тибә, ҡасҡынмы, ҡараҡмы һыбайлылар ниҙер лабырлаша. Ә. Хәкимов.
ЛАБЫР-ЛОБОР (Р: подражание беспрестанному невнятному разговору; И.: sound imitative word; T.: dırdır) оҡш.
Туҡтауһыҙ һөйләшкәндәге тоноҡ тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание беспрестанному невнятному разговору. ■ [Кешеләр] лабыр-лобор һөйләшәләр, ҡайһылары бәхәсләшә, көлөшә. Н. Мусин. Был икәу [һалдаттар] башҡортса лабыр-лобор һөйләшеп ауылға яҡынланы. 3. Ураҡсин.
ЛАБЫР-ЛОБОР КИЛЕҮ (лабыр-лобор кил-) ҡ. ҡар. лабырлау. Лабыр-лобор килеп йөрөйҙәр.
ЛАБЫРЛЫҒЫ КИЛЕҮ (лабырлығы кил-) ҡ. һөйл. ҡар. лабырлығы сығыу. Өй алдында әбейҙәр лабырлығы килә.
ЛАБЫРЛЫҒЫ СЫҒЫУ (лабырлығы сыҡ-) (Р.: тараторить, трещать; И.: patter; T: dırdır çalmak) ҡ. һөйл.
Туҡтауһыҙ күп һөйләү. □ Тараторить, трещать. Әхирәттәрҙең һөйләшеп һуҙҙәре бөтмәй, кис буйы лабырлығы сыҡты.
ЛАБЫРЛЫҠ с. һөйл. ҡар. лабырлаҡ. Лабырлыҡ ҡатын.
ЛАВА I [рус. < ит. lava](Р:, лава; И.: lava; T: lav) и.
60
тәр, тикшеренеүҙәр төрө. □ Лабораторный (вид практических работ для закрепления теоретических исследований). Лаборатор эш. Лаборатор дәрестәрҙә студенттар теоретик белемен нығыта.
ЛАБОРАТОРИЯ [рус. < лат. laborato-rium] (Р.: лаборатория; И.: laboratory; Т.: laboratuvar) и.
1. Махсус ҡорамалдар, препараттар менән тәжрибәләр үткәреп тикшереү, анализлау, һынау һ. б. эксперименталь тикшеренеүҙәр алып барған ойошма йәки уның бер бүлеге. □ Лаборатория. Клиник лаборатория. Биохимия лабораторияһы. Йыһан лабораторияһы. Кафедра лабораторияһы. ■ Лаборатория шарттарында уткәрелгән тәжрибәләре уны [Хәйрулла Ивановичты] ҡәнәғәтләндермәне. Д. Бүләков.
2. Анализлау һәм һынау эштәре алып барған ойошма урынлашҡан бина, бүлмә.
□ Лаборатория (помещение для научных и технических опытов, исследований). Лаборатория ҡорамалдары. V Бер кон кис уларға [Нурислам менән Мәҙинәгә], икәуҙән-икәу лабораторияла ҡалып, иркенләп һөйләшергә мөмкинлек тыуҙы. Ә. Хәкимов. Кыш көнө лабораторияла уткәрелгән төрлө әңгәмәләр һәм докладтар колхозсылар осон, ашау-эсеу кеуек, һәр көн кәрәк булған бер эшкә әйләнгәйне. Ә. Вәли. Был рәсемдәр, булмәне биҙәп тороуға ҡарағанда, стеналарҙы кур-гәҙмәгә, лабораторияға оҡшатып торалар. С. Агиш.
3. кусм. Ижади эшмәкәрлек әлкәһе.
□ Лаборатория (область творческой деятельности). Яҙыусының ижади лабораторияһы.
ЛАБЫ Л Д ЫҠ (лабылдығы) (Р.: ручка дуплянки; И.: kind of peg; T.: bir tür çivi) u. этн. диол.
Стенаға ҡағылған тырпыса сойө. □ Ручка дуплянки.
ЛАБЫРЛАҠ (Р: болтливый; И.: talkative; T.: geveze, lâkırdılı) с. һөйл.
Күп һөйләүсән. □ Болтливый. / Болтун, говорун; болтунья, говорунья. Лабырлаҡ кеше. Лабырлаҡ кеше менән бер булмәлә ултырып эшләусегә туҙемлек кәрәк. Юлдашым лабырлаҡ кеше булып сыҡты.
ЛАБЫРЛАТЫУ (лабырлат-) ҡ. йөкм. ҡар. лабырлау, понуд. от лабырлау.
ЛАБЫРЛАУ (лабырла-) (Р: тараторить; И.: jabber; gibber; T.: mitralyöz gibi konuşmak) ҡ.
Бер туҡтауһыҙ хәбәр һөйләү. □ Тараторить, трещать. Лабырлап һөйләшеу. Лабырлап барыу. Лабырларға тотоноу. ■ Кешеләрҙең тегендә-бында лабырлап һөйләшкәне, мал ҡыуалағаны, кемдеңдер биҙрә ҡылыстарын сыңҡылдатып һыуға киткәне ишетелә. Н. Мусин. [Әбей — ҡыҙҙарға:] Лабырлап һөйләшеп, ҡысҡырып көлөшмәгеҙ. Һ. Дәүләтшина.
ЛАБЫРЛАШЫУ (лабырлаш-) ҡ. урт. ҡар. лабырлау, взаимн. от лабырлау. ■ Ер аҫтынан куп кеше һөйләшеугә оҡшаған тоноҡ тауыштар ишетелеп ҡала ине. Улар нимәлер тураһында лабырлаша ине. Б. Рафиҡов. Аттар ярһып ер тибә, ҡасҡынмы, ҡараҡмы һыбайлылар ниҙер лабырлаша. Ә. Хәкимов.
ЛАБЫР-ЛОБОР (Р: подражание беспрестанному невнятному разговору; И.: sound imitative word; T.: dırdır) оҡш.
Туҡтауһыҙ һөйләшкәндәге тоноҡ тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание беспрестанному невнятному разговору. ■ [Кешеләр] лабыр-лобор һөйләшәләр, ҡайһылары бәхәсләшә, көлөшә. Н. Мусин. Был икәу [һалдаттар] башҡортса лабыр-лобор һөйләшеп ауылға яҡынланы. 3. Ураҡсин.
ЛАБЫР-ЛОБОР КИЛЕҮ (лабыр-лобор кил-) ҡ. ҡар. лабырлау. Лабыр-лобор килеп йөрөйҙәр.
ЛАБЫРЛЫҒЫ КИЛЕҮ (лабырлығы кил-) ҡ. һөйл. ҡар. лабырлығы сығыу. Өй алдында әбейҙәр лабырлығы килә.
ЛАБЫРЛЫҒЫ СЫҒЫУ (лабырлығы сыҡ-) (Р.: тараторить, трещать; И.: patter; T: dırdır çalmak) ҡ. һөйл.
Туҡтауһыҙ күп һөйләү. □ Тараторить, трещать. Әхирәттәрҙең һөйләшеп һуҙҙәре бөтмәй, кис буйы лабырлығы сыҡты.
ЛАБЫРЛЫҠ с. һөйл. ҡар. лабырлаҡ. Лабырлыҡ ҡатын.
ЛАВА I [рус. < ит. lava](Р:, лава; И.: lava; T: lav) и.
60