Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VI. 80 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ЛАС-ЛАС
ЛАС-ЛАС (Р.: хлюп-хлюп; И.: splosh!; Т.: lâp lup) оҡш.
1. Бысраҡтан, һыуҙан йәки батҡаҡтан атлап барғанда барлыҡҡа килгән тауышты белдерә. □ Подражание звуку хлюпанья: хлюп-хлюп, шлёп-шлёп. Бысраҡтан лас-лас атлау.
2. Нимәнелер сәйнәгәндә, ашағанда, бик ҡаты төкөргәндә барлыҡҡа килгән тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание звукам чавканья при еде, смачного плевка. Лас-лас һағыҙ сәйнәу. Лас-лас токороноу.
ЛАСЛАТЫУ (ласлат-) ҡ. ҡар. ласҡылдатыу 2. ■ Бригадир, ҡулын һелтәп, асыуынан ласлата төкөрөп ҡуйҙы. Б. Бикбай.
ЛАС-ЛОС оҡш. ҡар. лас-лас. Лас-лос ашау. Лас-лос атлау. Лас-лос итеу. ■ Кешеләр тар тротуарҙан, лас-лос баҫып, баштарын тубән эйеп атлай. Н. Мусин. Ул [ҡыҙ] лас-лос һағыҙ сәйнәй ҙә әленән-әле уны шартлатып ала. Әкиәттән.
ЛАССО [рус. < исп. lazo] и. ҡар. ҡороҡ 1.
ЛАСТ оҡш. ҡар. лас II. ■ [Әжмәғол — Шөкөргә:] Төкөрҙөм мин һинең спидометрыңа ласт иттереп. М. Кәрим. [Комиссар] Ис-ламғәленең алдына барып, ласт иттереп, битенә төкөргөһө килде. И. Насыри.
ЛАСТА [рус. ласты} и. ҡар. йөҙгөс 3. Аяҡҡа ласта кейеу. Ласта кейеп йөҙөу. ■ Атаһы Арыҫланға йөҙөр өсөн махсус ласта һатып алған. Л. Яҡшыбаева.
ЛАСТИК I (ластигы) [рус. < ингл. lasting] (Р.: ластик; И.: ribbed piece; T.: bir tür kumaş) и. туҡ.
Кейем эслеген тегер өсөн ҡулланылған ҡағыҙ туҡыма төрө. □ Ластик. Ластик ул-сәу. Ластик бесеу.
ЛАСТИК II (ластигы) [рус.] (Р: ластик; И.: india-rubber, eraser, putty rubber; T.: lastik; silgi) и. һөйл. ҡар. юйғыс.
Яҙғанды юя торған резинка. □ Ластик. Ластик менән юйыу. Ластик һатып алыу. Ластик эҙләу.
ЛАСТ-ЛАСТ оҡш. ҡар. лас-лас. ■ Вәғиздең һағыҙҙы ласт-ласт сәйнәуенә Әлимәнең иҫе китте. Ә. Хәкимов.
ЛАСТ-ЛАСТ ИТЕҮ (ласт-ласт ит ) ҡ. ҡар. ласҡылдау. Ласт-ласт итеп сәйнәу.
ЛАСТ-ЛОСТ оҡш. ҡар. лас-лас. Ласт-лост килеу. Ҡар ҡатыш ямғыр яуыу сәбәпле, аяҡ аҫты ласт-лост булып ята.
ЛАСТ-ЛОСТ ИТЕҮ (ласт-лост ит-) ҡ. ҡар. ласҡылдау. Ласт-лост итеп ашау.
ЛАСТЫЛДАТЫУ (ластылдат-) ҡ. ҡар. ласҡылдатыу. ■ Дәмин бабай ластылдатып ергә төкөрҙө лә ҡулын һелтәп ҡайтып китте. Н. Мусин.
ЛАСТЫЛДАУ (ластылда-) ҡ. ҡар. ласҡылдау.
ЛАСТЫР-ЛОСТОР (Р: подражание звукам шлёпанья, хлюпанья по грязи; И.: splosh!; T: lâp lup) оҡш.
Һыуҙы, батҡаҡты кискәндә сыҡҡан тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание звукам шлёпанья, хлюпанья по грязи. Ластыр-лостор килеу. Ластыр-лостор атлау. ■ Ҡотлобаев, ғәйепле кеше һымаҡ, тамаҡ ҡыра, аяҡ аҫтындағы эреле-ваҡлы кулә-уектәргә иғтибар ҙа итмәй, ластыр-лостор ашлауын белә. Ә. Хәкимов.
ЛАҪБЫР (Р: лохматый; И.: shaggy; Т.: uzun kıllı; uzun tüylü) с.
1. Ҡуйы оҙон йөнлө; ялбыр. □ Лохматый, мохнатый, шерстистый. Лаҫбыр эт. Лаҫбыр бурек. ■ Көтөуенән айырылып сыҡҡан бер бәпкәне лаҫбыр һары эт баҫтырып килгәнен иң тәуҙә Сабирйән куреп алды. М. Хәйҙәров.
2. Ялбырап торған, тарбаҡай. □ Лохматый, растрёпанный. ■ Кем ҡул болғай, тиһәм, эйелә икән ҡарағайҙың лаҫбыр ылыҫы. М. Ғәли.
3. кусм. Ҡабарып, ялбырлап торған (болотҡа ҡарата). □ Пушистый, лохматый (об облаках). ■ Дауыл еле менән тулап-ҡайнап лаҫбыр болот килә. М. Ғәли.
ЛАҪПАҢЛАУ (лаҫпаңла-) (Р: растопыриваться; И.: spread wide; T.: dallanmak) ҡ.
Туҙғып, тарбайыу (уҫемлеккә ҡарата)', ялбырау. □ Растопыриться. Лаҫпаңлап уҫеу. Лаҫпаңлап китеу. Яланда кейәу уләне лаҫпаңлап уҫеп киткән.
80
ЛАС-ЛАС (Р.: хлюп-хлюп; И.: splosh!; Т.: lâp lup) оҡш.
1. Бысраҡтан, һыуҙан йәки батҡаҡтан атлап барғанда барлыҡҡа килгән тауышты белдерә. □ Подражание звуку хлюпанья: хлюп-хлюп, шлёп-шлёп. Бысраҡтан лас-лас атлау.
2. Нимәнелер сәйнәгәндә, ашағанда, бик ҡаты төкөргәндә барлыҡҡа килгән тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание звукам чавканья при еде, смачного плевка. Лас-лас һағыҙ сәйнәу. Лас-лас токороноу.
ЛАСЛАТЫУ (ласлат-) ҡ. ҡар. ласҡылдатыу 2. ■ Бригадир, ҡулын һелтәп, асыуынан ласлата төкөрөп ҡуйҙы. Б. Бикбай.
ЛАС-ЛОС оҡш. ҡар. лас-лас. Лас-лос ашау. Лас-лос атлау. Лас-лос итеу. ■ Кешеләр тар тротуарҙан, лас-лос баҫып, баштарын тубән эйеп атлай. Н. Мусин. Ул [ҡыҙ] лас-лос һағыҙ сәйнәй ҙә әленән-әле уны шартлатып ала. Әкиәттән.
ЛАССО [рус. < исп. lazo] и. ҡар. ҡороҡ 1.
ЛАСТ оҡш. ҡар. лас II. ■ [Әжмәғол — Шөкөргә:] Төкөрҙөм мин һинең спидометрыңа ласт иттереп. М. Кәрим. [Комиссар] Ис-ламғәленең алдына барып, ласт иттереп, битенә төкөргөһө килде. И. Насыри.
ЛАСТА [рус. ласты} и. ҡар. йөҙгөс 3. Аяҡҡа ласта кейеу. Ласта кейеп йөҙөу. ■ Атаһы Арыҫланға йөҙөр өсөн махсус ласта һатып алған. Л. Яҡшыбаева.
ЛАСТИК I (ластигы) [рус. < ингл. lasting] (Р.: ластик; И.: ribbed piece; T.: bir tür kumaş) и. туҡ.
Кейем эслеген тегер өсөн ҡулланылған ҡағыҙ туҡыма төрө. □ Ластик. Ластик ул-сәу. Ластик бесеу.
ЛАСТИК II (ластигы) [рус.] (Р: ластик; И.: india-rubber, eraser, putty rubber; T.: lastik; silgi) и. һөйл. ҡар. юйғыс.
Яҙғанды юя торған резинка. □ Ластик. Ластик менән юйыу. Ластик һатып алыу. Ластик эҙләу.
ЛАСТ-ЛАСТ оҡш. ҡар. лас-лас. ■ Вәғиздең һағыҙҙы ласт-ласт сәйнәуенә Әлимәнең иҫе китте. Ә. Хәкимов.
ЛАСТ-ЛАСТ ИТЕҮ (ласт-ласт ит ) ҡ. ҡар. ласҡылдау. Ласт-ласт итеп сәйнәу.
ЛАСТ-ЛОСТ оҡш. ҡар. лас-лас. Ласт-лост килеу. Ҡар ҡатыш ямғыр яуыу сәбәпле, аяҡ аҫты ласт-лост булып ята.
ЛАСТ-ЛОСТ ИТЕҮ (ласт-лост ит-) ҡ. ҡар. ласҡылдау. Ласт-лост итеп ашау.
ЛАСТЫЛДАТЫУ (ластылдат-) ҡ. ҡар. ласҡылдатыу. ■ Дәмин бабай ластылдатып ергә төкөрҙө лә ҡулын һелтәп ҡайтып китте. Н. Мусин.
ЛАСТЫЛДАУ (ластылда-) ҡ. ҡар. ласҡылдау.
ЛАСТЫР-ЛОСТОР (Р: подражание звукам шлёпанья, хлюпанья по грязи; И.: splosh!; T: lâp lup) оҡш.
Һыуҙы, батҡаҡты кискәндә сыҡҡан тауышты белдергән һүҙ. □ Подражание звукам шлёпанья, хлюпанья по грязи. Ластыр-лостор килеу. Ластыр-лостор атлау. ■ Ҡотлобаев, ғәйепле кеше һымаҡ, тамаҡ ҡыра, аяҡ аҫтындағы эреле-ваҡлы кулә-уектәргә иғтибар ҙа итмәй, ластыр-лостор ашлауын белә. Ә. Хәкимов.
ЛАҪБЫР (Р: лохматый; И.: shaggy; Т.: uzun kıllı; uzun tüylü) с.
1. Ҡуйы оҙон йөнлө; ялбыр. □ Лохматый, мохнатый, шерстистый. Лаҫбыр эт. Лаҫбыр бурек. ■ Көтөуенән айырылып сыҡҡан бер бәпкәне лаҫбыр һары эт баҫтырып килгәнен иң тәуҙә Сабирйән куреп алды. М. Хәйҙәров.
2. Ялбырап торған, тарбаҡай. □ Лохматый, растрёпанный. ■ Кем ҡул болғай, тиһәм, эйелә икән ҡарағайҙың лаҫбыр ылыҫы. М. Ғәли.
3. кусм. Ҡабарып, ялбырлап торған (болотҡа ҡарата). □ Пушистый, лохматый (об облаках). ■ Дауыл еле менән тулап-ҡайнап лаҫбыр болот килә. М. Ғәли.
ЛАҪПАҢЛАУ (лаҫпаңла-) (Р: растопыриваться; И.: spread wide; T.: dallanmak) ҡ.
Туҙғып, тарбайыу (уҫемлеккә ҡарата)', ялбырау. □ Растопыриться. Лаҫпаңлап уҫеу. Лаҫпаңлап китеу. Яланда кейәу уләне лаҫпаңлап уҫеп киткән.
80