Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VIII. 65 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ТАБҒЫ
ТАБАНСА IV (Р.: домашние тапочки из войлока; И.: slippers made of felted wool; T.: keçe terlik) и. диал.
Өйҙә кейеү өсөн кейеҙҙән баҫылған аяҡ кейеме; быйма башы. □ Домашние тапочки из войлока. Табанса кейеп йөрөү. Өйҙә ҡышын табанса кейеп йөрөү. Табанса баҫтырып алыу. Иҫке быйманан табанса яһап алыу.
ТАБАНСАЛАУ (табансала-) (Р.: подшивать подмётку; И.: hem an outsole; T.: pençe vurmak) к. диал. ҡар. төпләү.
Олтан һалып ямау. □ Подшивать подмётку, подошву. Быйманы табансалау. Оҫта табансалау. Табансалап биреү.
ТАБАН СЫСҠАН (Р: крот; И.: mole; T.: köstebek) и. диал. ҡар. һуҡыр сыскан.
Ер аҫтынан юл йырып йөрөй торған осло моронло, ҡыҫҡа тарбаҡ аяҡлы йәнлек; төрткө. □ Крот (лат. Talpa). Табан сысҡан тиреһе. Табан сысҡан аулау. Табан сысҡан түтәлде йырып бөтөргән.
ТАБАН ТӨБӨ и. диал. ҡар. табан I, 1. Табан төбө һыҙлау. Табан төбө ярылыу. Табан төбөнә быяла ярсығы кергән.
ТАБАТАЙ (Р.: пончик; И.: sort of flat cake; T.: puf böreği) и. диал. ҡар. сырлама.
Әсе ҡамырҙан эшләнгән йәймәнең уртаһын тишеп, табала майға ҡайнатып бешерелгән ашамлыҡ. □ Пончик (из дрожжевого, кислого теста, жаренный в кипящем масле). Табатай бешереү. Табатай менән һыйланыу. Аятҡа, йома сәйенә табатай бешерәләр.
ТАБА ТЕШЕ (Р: баурсак, жаренный на сковороде; И.: bauyrsak baked on a pan; T: tavada pişirilmiş baursak) и. диал.
Табала бешерелгән бауырһаҡ. □ Баурсак (жаренный на сковороде). Таба тешенә ҡамыр әҙерләү. Беҙҙең яҡта таба теше бешерәләр. Күстәнәскә таба теше һалыу.
ТАБА ТОТҠОС и. ҡар. табағас. Таба тотҡосон һындырыу. Ағас таба тотҡос. Таба тотҡос мейес башында ята.
ТАБАТЫН бәйл. диал. ҡар. табан III. Ҡайтыр яҡҡа табатын атланы. Ауылға та-батын. Тауға табатын. Йылғаға табатын.
ТАБАУҒЫС (Р: наковальня (для отбивки косы); И.: anvil for weaning a scythe; T: örs) и. диал. ҡар. һандал.
Салғы һалып сүкей торған дүрткел башлы суйын киҫәге. □ Наковальня (для отбивки косы). Табауғысһыҙ бесәнгә бармайҙар.
ТАБАҺА киҫ. ҡар. та баһа. ■ Бәй, Ҡы-ҙылтеш тә, иптәштәре лә юҡ табаһа\ Ә. Бикчәнтәев. Уның [Вәхиттең] энәһенән ебенә тиклем төпсөргә бында суд эскәмйәһенә килеп баҫҡан кеше юҡ табаһа\ С. Агиш. Ҡасай тирәһендә лә, Бирек ҡарттың улдары араһында ла дошмандары юҡ табаһа. Ғ. Ибраһимов.
ТА БАҺА (Р: же; И.: and did (emphatic)-, T.: ya) киҫ.
Көсәйтеү-раҫлау киҫәксәһенең бер төрө. □ Же (усилительная частица). Ҡайттыҡ та баһа. Һаман да юҡ та баһа. Эшләп арыныҡ та баһа.
ТАБАҺАН бәйл. диал. ҡар. табан III. ■ [Әлибай — йәштәргә:] Бер аҙ донъя күрегеҙ әле. Унан ары табаһан башығыҙға икен-серәк аң төшөр. Ғ. Ибраһимов.
ТАБА ҺӨРТКӘС (Р: помазок; И.: swab; T: fırça) и.
Таба майлау өсөн тотолған бумала йәки сепрәк. □ Маленький помазок или тряпка (для смазывания сковороды жиром). Таба һөрткәс менән майлау. Ҡаҙ ҡанатынан эшләнгән таба һөрткәс. Таба һөрткәс эшләп алыу.
ТАБАШӘҢКӘ (Р: большая ватрушка; И.: large cheesecake; T: tepsi böreği) и. кул. диал. ҡар. бәрәмәс.
Эсенә эремсек йә картуф тултырып, өҫтө ябылмай бешерелгән бәлеш. □ Большая ватрушка. Күстәнәскә табашәңкә килтереү. Картуф табашәңкәһе. Элек тоҙло эремсеккә йыуа турап табашәңкә бешергәндәр. Шәкәрле эремсек һалып бешерелгән табашәңкә.
ТАБА ӘПӘЙЕ (Р: лепёшка из кислого теста; И.: bread from sour dough; T: yufka) и. диал. ҡар. ҡабартма.
Әсе ҡамырҙан бешерелгән йәймә. □ Лепёшка из кислого теста. Таба әпәйе өсөн әсе ҡамыр әҙерләү. Эҫе таба әпәйе ашау. Юлға таба әпәйе бешереп алыу. Урамға таба әпәйенең тәмле еҫе таралды.
ТАБҒЫ [ғәр. еД*] (Р: издание; И.: publication; T: yayın) и. иҫк. кит.
3- 1.0037.16
65
ТАБАНСА IV (Р.: домашние тапочки из войлока; И.: slippers made of felted wool; T.: keçe terlik) и. диал.
Өйҙә кейеү өсөн кейеҙҙән баҫылған аяҡ кейеме; быйма башы. □ Домашние тапочки из войлока. Табанса кейеп йөрөү. Өйҙә ҡышын табанса кейеп йөрөү. Табанса баҫтырып алыу. Иҫке быйманан табанса яһап алыу.
ТАБАНСАЛАУ (табансала-) (Р.: подшивать подмётку; И.: hem an outsole; T.: pençe vurmak) к. диал. ҡар. төпләү.
Олтан һалып ямау. □ Подшивать подмётку, подошву. Быйманы табансалау. Оҫта табансалау. Табансалап биреү.
ТАБАН СЫСҠАН (Р: крот; И.: mole; T.: köstebek) и. диал. ҡар. һуҡыр сыскан.
Ер аҫтынан юл йырып йөрөй торған осло моронло, ҡыҫҡа тарбаҡ аяҡлы йәнлек; төрткө. □ Крот (лат. Talpa). Табан сысҡан тиреһе. Табан сысҡан аулау. Табан сысҡан түтәлде йырып бөтөргән.
ТАБАН ТӨБӨ и. диал. ҡар. табан I, 1. Табан төбө һыҙлау. Табан төбө ярылыу. Табан төбөнә быяла ярсығы кергән.
ТАБАТАЙ (Р.: пончик; И.: sort of flat cake; T.: puf böreği) и. диал. ҡар. сырлама.
Әсе ҡамырҙан эшләнгән йәймәнең уртаһын тишеп, табала майға ҡайнатып бешерелгән ашамлыҡ. □ Пончик (из дрожжевого, кислого теста, жаренный в кипящем масле). Табатай бешереү. Табатай менән һыйланыу. Аятҡа, йома сәйенә табатай бешерәләр.
ТАБА ТЕШЕ (Р: баурсак, жаренный на сковороде; И.: bauyrsak baked on a pan; T: tavada pişirilmiş baursak) и. диал.
Табала бешерелгән бауырһаҡ. □ Баурсак (жаренный на сковороде). Таба тешенә ҡамыр әҙерләү. Беҙҙең яҡта таба теше бешерәләр. Күстәнәскә таба теше һалыу.
ТАБА ТОТҠОС и. ҡар. табағас. Таба тотҡосон һындырыу. Ағас таба тотҡос. Таба тотҡос мейес башында ята.
ТАБАТЫН бәйл. диал. ҡар. табан III. Ҡайтыр яҡҡа табатын атланы. Ауылға та-батын. Тауға табатын. Йылғаға табатын.
ТАБАУҒЫС (Р: наковальня (для отбивки косы); И.: anvil for weaning a scythe; T: örs) и. диал. ҡар. һандал.
Салғы һалып сүкей торған дүрткел башлы суйын киҫәге. □ Наковальня (для отбивки косы). Табауғысһыҙ бесәнгә бармайҙар.
ТАБАҺА киҫ. ҡар. та баһа. ■ Бәй, Ҡы-ҙылтеш тә, иптәштәре лә юҡ табаһа\ Ә. Бикчәнтәев. Уның [Вәхиттең] энәһенән ебенә тиклем төпсөргә бында суд эскәмйәһенә килеп баҫҡан кеше юҡ табаһа\ С. Агиш. Ҡасай тирәһендә лә, Бирек ҡарттың улдары араһында ла дошмандары юҡ табаһа. Ғ. Ибраһимов.
ТА БАҺА (Р: же; И.: and did (emphatic)-, T.: ya) киҫ.
Көсәйтеү-раҫлау киҫәксәһенең бер төрө. □ Же (усилительная частица). Ҡайттыҡ та баһа. Һаман да юҡ та баһа. Эшләп арыныҡ та баһа.
ТАБАҺАН бәйл. диал. ҡар. табан III. ■ [Әлибай — йәштәргә:] Бер аҙ донъя күрегеҙ әле. Унан ары табаһан башығыҙға икен-серәк аң төшөр. Ғ. Ибраһимов.
ТАБА ҺӨРТКӘС (Р: помазок; И.: swab; T: fırça) и.
Таба майлау өсөн тотолған бумала йәки сепрәк. □ Маленький помазок или тряпка (для смазывания сковороды жиром). Таба һөрткәс менән майлау. Ҡаҙ ҡанатынан эшләнгән таба һөрткәс. Таба һөрткәс эшләп алыу.
ТАБАШӘҢКӘ (Р: большая ватрушка; И.: large cheesecake; T: tepsi böreği) и. кул. диал. ҡар. бәрәмәс.
Эсенә эремсек йә картуф тултырып, өҫтө ябылмай бешерелгән бәлеш. □ Большая ватрушка. Күстәнәскә табашәңкә килтереү. Картуф табашәңкәһе. Элек тоҙло эремсеккә йыуа турап табашәңкә бешергәндәр. Шәкәрле эремсек һалып бешерелгән табашәңкә.
ТАБА ӘПӘЙЕ (Р: лепёшка из кислого теста; И.: bread from sour dough; T: yufka) и. диал. ҡар. ҡабартма.
Әсе ҡамырҙан бешерелгән йәймә. □ Лепёшка из кислого теста. Таба әпәйе өсөн әсе ҡамыр әҙерләү. Эҫе таба әпәйе ашау. Юлға таба әпәйе бешереп алыу. Урамға таба әпәйенең тәмле еҫе таралды.
ТАБҒЫ [ғәр. еД*] (Р: издание; И.: publication; T: yayın) и. иҫк. кит.
3- 1.0037.16
65