Башҡорт теленең академик һүҙлеге. Том VIII. 73 бит
Һүҙлектәр буйынса эҙләү
ТАВЕРНА
йыһазландырылған цех йәки комбинат төҙөһәң, уларҙың да ҙур табыш менән эшлә-йәсәген оноторға ярамай. Н. Мусин.
2. Эшләп, көс түгеп тапҡан нәмә. □ Прибыль, польза; заработок. • Табышһыҙ егеттән ҡолонлаған бейә артыҡ. Мәҡәл.
3. Эҙләп-юллап тапҡан нәмә. □ Добыча. Һунарсылар шәп табыш менән ҡайтты. Урмансының табышы. ■ Бабай улдары менән һәр көн иртәнсәк һунарға китә, кисен ҙур табыш менән ҡайта торған булған. Әкиәттән.
4. Ҡулға төшкән, ҡулға эләккән нәмә.
□ Добыча, трофей. М Разведчик өсөн «тел» иң ҙур табыш инде ул. Ә. Вәли.
5. Осрап, табып алған нәмә, табылдыҡ.
□ Находка, найденная вещь. Табыш табыу. Ҡиммәтле табыш. Табышҡа осрау. Экспедиция табыштары.
ТАБЫШ ИТЕҮ (табыш ит-) (Р.: зарабатывать; И.: make profit (of); T.: kazanmak) ҡ.
1. Ниҙелер кәсепкә әйләндереү. □ Зарабатывать. Ауылда һөт, май менән табыш итеү. Урман менән табыш итеү.
2. Эшләп мал табыу. □ Наживать, зарабатывать. ■ [Егет:] Берәй яҡҡа китеп эш эҙләйем, булмаһа. Аҙыраҡ табыш итеп, йүнәйгәс, ҡайтып әсәйемде ҡарармын. Әкиәттән.
ТАБЫШЛЫ (Р.: прибыльный; И.: profitable, lucrative; T.: kazançlı) с.
Табыш килтергән, файҙалы, төшөмлө.
□ Прибыльный, выгодный, рентабельный. Табышлы эш. Яҡшы табышлы эшҡыуар. ■ Каҙнаныҡын алып эшләү ҙә табышлы. Ғ. Хөсәйенов. • Ҡамышлы күл табышлы. Мәҡәл.
ТАБЫШЛЫ БУЛЫУ (табышлы бул ) (Р: быть прибыльным; И.: be of profit; T: kazançlı olmak) ҡ.
1. Файҙалы, төшөмлө булыу. □ Быть прибыльным, выгодным. Яңы эш табышлы булды.
2. Нимәнелер булдырыу, табып алыу. □ Стать обладателем находки, овладеть находкой. Көтмәгәндә табышлы булыу.
ТАБЫШМАҠ (табышмағы) (Р: загадка; И.: puzzle, riddle; T.: bilmece) и. диал. ҡар. йомаҡ.
1. Төп мәғәнәһен уйлап табыу өсөн нимәнелер кинәйә менән йәки һүҙ уйнатып, һүрәтләп биргән метафорик әйтем. □ Загадка. Табышмаҡ әйтешеү. Табышмаҡ уйлау. Табышмаҡ әйтеп ярышыу.
2. күсм. Серле, ҡыйын аңлашыла торған нәмә. □ Головоломка, секрет, тайна. ■ Йомаҡ, торғаны бер табышмаҡ. Д. Бүләков. Беҙгә был тағы ла табышмаҡ булды. Д. Юлтый.
ТАБЫШ ТАБЫУ (табыш тап-) ҡ. ҡар. мал табыу. Бик күп табыш табыу. Табыш табыу серҙәре. Күп көс һалып табыш табыу.
ТАБЫШЫУ (табыш-) ҡ.
1. урт. ҡар. табыу 1. взаимн. от. табыу 1. Табышып биреү. Табышып алыу. Юғалтҡан әйберҙе табышыу.
2. Эҙләп йәки тап килеп осрашыу. □ Находить друг друга, встречаться. М Беребеҙ — алтын, беребеҙ — көмөш, ҡайҙан килеп табыштыҡ. Халыҡ йырынан. • Ҡеше һөйләшеп танышыр, мал кешенләп табышыр. Мәҡәл.
ТАБӘҠӘ [ғәр. (Р: группа, класс, сословие; И.: group, rank; T: tabaka) и. иҫк. ҡар. синыф 1.
Төркөм, ҡатлам. □ Группа, класс, сословие. Юғары табәҡә. Түбән табәҡә кешеләре. Халыҡтың аңлы табәҡәһе.
TABA (Р: круглая железка, подложенная под подушку телеги; И.: kind of cart appliance; T: at arabasının bir detayı) и. диал.
Арбаның күсәрен күкрәккә ултыртҡанда ҡуйылған түңәрәк тимер. □ Круглая железка, подложенная под подушку телеги. Тава-ны алмаштырырға кәрәк. Тава төшөп ҡалған. Күсәрҙе ултыртҡанда, таваны онотма.
ТАВАҒАСҠЫС (Р: ключ (сепараторного барабана); И.: sort of spanner; T: ayırıcının anahtarı) и. диал.
Сепаратор барабанының асҡысы. □ Ключ (сепараторного барабана). Тавағасҡыс менән асыу. Тавағасҡысты һындырыу. Тавағас-ҡысты юғалтыу.
ТАВЕРНА [ит. taverna < лат. tabema] (Р.: таверна; И.: tavern, inn; T: taverna) и.
Италия һ. б. шул тирәләге илдәрҙә бәләкәй трактир. □ Таверна. Таверна асыу. Тавернала ашап сығыу. Таверна ашнаҡсыһы.
73
йыһазландырылған цех йәки комбинат төҙөһәң, уларҙың да ҙур табыш менән эшлә-йәсәген оноторға ярамай. Н. Мусин.
2. Эшләп, көс түгеп тапҡан нәмә. □ Прибыль, польза; заработок. • Табышһыҙ егеттән ҡолонлаған бейә артыҡ. Мәҡәл.
3. Эҙләп-юллап тапҡан нәмә. □ Добыча. Һунарсылар шәп табыш менән ҡайтты. Урмансының табышы. ■ Бабай улдары менән һәр көн иртәнсәк һунарға китә, кисен ҙур табыш менән ҡайта торған булған. Әкиәттән.
4. Ҡулға төшкән, ҡулға эләккән нәмә.
□ Добыча, трофей. М Разведчик өсөн «тел» иң ҙур табыш инде ул. Ә. Вәли.
5. Осрап, табып алған нәмә, табылдыҡ.
□ Находка, найденная вещь. Табыш табыу. Ҡиммәтле табыш. Табышҡа осрау. Экспедиция табыштары.
ТАБЫШ ИТЕҮ (табыш ит-) (Р.: зарабатывать; И.: make profit (of); T.: kazanmak) ҡ.
1. Ниҙелер кәсепкә әйләндереү. □ Зарабатывать. Ауылда һөт, май менән табыш итеү. Урман менән табыш итеү.
2. Эшләп мал табыу. □ Наживать, зарабатывать. ■ [Егет:] Берәй яҡҡа китеп эш эҙләйем, булмаһа. Аҙыраҡ табыш итеп, йүнәйгәс, ҡайтып әсәйемде ҡарармын. Әкиәттән.
ТАБЫШЛЫ (Р.: прибыльный; И.: profitable, lucrative; T.: kazançlı) с.
Табыш килтергән, файҙалы, төшөмлө.
□ Прибыльный, выгодный, рентабельный. Табышлы эш. Яҡшы табышлы эшҡыуар. ■ Каҙнаныҡын алып эшләү ҙә табышлы. Ғ. Хөсәйенов. • Ҡамышлы күл табышлы. Мәҡәл.
ТАБЫШЛЫ БУЛЫУ (табышлы бул ) (Р: быть прибыльным; И.: be of profit; T: kazançlı olmak) ҡ.
1. Файҙалы, төшөмлө булыу. □ Быть прибыльным, выгодным. Яңы эш табышлы булды.
2. Нимәнелер булдырыу, табып алыу. □ Стать обладателем находки, овладеть находкой. Көтмәгәндә табышлы булыу.
ТАБЫШМАҠ (табышмағы) (Р: загадка; И.: puzzle, riddle; T.: bilmece) и. диал. ҡар. йомаҡ.
1. Төп мәғәнәһен уйлап табыу өсөн нимәнелер кинәйә менән йәки һүҙ уйнатып, һүрәтләп биргән метафорик әйтем. □ Загадка. Табышмаҡ әйтешеү. Табышмаҡ уйлау. Табышмаҡ әйтеп ярышыу.
2. күсм. Серле, ҡыйын аңлашыла торған нәмә. □ Головоломка, секрет, тайна. ■ Йомаҡ, торғаны бер табышмаҡ. Д. Бүләков. Беҙгә был тағы ла табышмаҡ булды. Д. Юлтый.
ТАБЫШ ТАБЫУ (табыш тап-) ҡ. ҡар. мал табыу. Бик күп табыш табыу. Табыш табыу серҙәре. Күп көс һалып табыш табыу.
ТАБЫШЫУ (табыш-) ҡ.
1. урт. ҡар. табыу 1. взаимн. от. табыу 1. Табышып биреү. Табышып алыу. Юғалтҡан әйберҙе табышыу.
2. Эҙләп йәки тап килеп осрашыу. □ Находить друг друга, встречаться. М Беребеҙ — алтын, беребеҙ — көмөш, ҡайҙан килеп табыштыҡ. Халыҡ йырынан. • Ҡеше һөйләшеп танышыр, мал кешенләп табышыр. Мәҡәл.
ТАБӘҠӘ [ғәр. (Р: группа, класс, сословие; И.: group, rank; T: tabaka) и. иҫк. ҡар. синыф 1.
Төркөм, ҡатлам. □ Группа, класс, сословие. Юғары табәҡә. Түбән табәҡә кешеләре. Халыҡтың аңлы табәҡәһе.
TABA (Р: круглая железка, подложенная под подушку телеги; И.: kind of cart appliance; T: at arabasının bir detayı) и. диал.
Арбаның күсәрен күкрәккә ултыртҡанда ҡуйылған түңәрәк тимер. □ Круглая железка, подложенная под подушку телеги. Тава-ны алмаштырырға кәрәк. Тава төшөп ҡалған. Күсәрҙе ултыртҡанда, таваны онотма.
ТАВАҒАСҠЫС (Р: ключ (сепараторного барабана); И.: sort of spanner; T: ayırıcının anahtarı) и. диал.
Сепаратор барабанының асҡысы. □ Ключ (сепараторного барабана). Тавағасҡыс менән асыу. Тавағасҡысты һындырыу. Тавағас-ҡысты юғалтыу.
ТАВЕРНА [ит. taverna < лат. tabema] (Р.: таверна; И.: tavern, inn; T: taverna) и.
Италия һ. б. шул тирәләге илдәрҙә бәләкәй трактир. □ Таверна. Таверна асыу. Тавернала ашап сығыу. Таверна ашнаҡсыһы.
73